Hơn 10 năm nuôi con còi cọc, cùng với những khó khăn của một người mẹ một mình nuôi hai con giữa Sài Gòn, hẳn là khoảng thời gian đó đối với chị không khác gì một “cuộc chiến”?

- Đúng vậy, nhưng là chiến với chính bản thân mình!

Ngày đó, kiến thức nuôi dạy con, chăm sóc con không nhiều như bây giờ. Trào lưu con béo khỏe thì ám ảnh các bà mẹ trẻ dữ dội. Con còi cọc, biếng ăn, lại thêm thiếu kiến thức nuôi con nên việc chăm sóc cho bé càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Tôi rất điên loạn, ở nhà cáu con, gắt chồng, lên cơ quan mặt mũi nhăn nhó.Tôi biết mình sai trầm trọng, nhưng không biết sai ở điểm nào và làm thế nào cho đúng.

Nhà báo Thu Hà (bìa phải)

Thế rồi, trong cơn cùng quẫn đó, có những biến cố đã xảy ra đã khiến mình phải nhìn lại tất cả:

Ám ảnh phải tăng cân cho con khiến mình kêu gào trên mạng xã hội: “Tôi nuôi con sai rồi, cứu mẹ con tôi với!”. Chính sự cầu thị trong nước mắt đó đã giúp mình có cơ duyên đến với những nguồn thông tin đúng đắn về nuôi con khoa học.

Cũng vào thời điểm đó, một người bạn của tôi, xinh đẹp, thành đạt, bị trầm cảm. Rồi liên tục mấy ngôi sao giải trí ở Việt Nam và Hàn Quốc tự tử.Tôi rất sốc và phải đi điều trị tâm lý. Nhưng nó cũng tôi giật mình tự hỏi: Đâu là điều thực sự cần thiết đối với một người? Thành đạt, giỏi giang nhưng chưa chắc đã hạnh phúc. Vậy đâu mới là cái gốc của hạnh phúc?

Mình đã không chú ý gì đếnsức khỏe tinh thần mà chỉ chăm chăm “áp bức” cái dạ dàycủa con. Mình đã không chấp nhận con, yêu thương con như tính khí, bản thể con vốn có mà cứ cố sức điều khiển, ép buộc con theo những cái mà mình cho là đúng, là tốt cho con. Kết cục là cả mẹ và con đều đổ nước mắt.

Và thay vì cố gắng “nhào nặn” con về cả tinh thần và thể chất, chị đã tự thay đổi để “nhào nặn” lại mình?

- Tôi nhận ra, phải thay đổi chính cách nuôi con của mình chứ không phải là thay đổi con. Tôi phải đi học thật sự, những kiến thức nền về phát triển tâm lý lứa tuổi,học kỹ năng làm cha mẹ. Tôi biết cách cứ xảy ra mâu thuẫn hay gặp vấn đề khó là dừng lại, đi hỏi chuyên gia và bạn bè. Nếu được tư vấn chuẩn xác thì tuyệt vời, nếu không mình cũng có thời gian nguội đi, bình tĩnh lại.Nhờ vậy, sự hiểu biết của mình cứ đầy dần lên.

Từ đó, tôi từ bỏ hẳn việc ép con ăn. Tôi quẳng hết tất cả thước đo chiều cao, cân nặng ra khỏi việc nuôi con, tự giải phóng mình trước những áp lực con béo khỏe hay con phải rèn luyện được thói quen này, kỹ năng nọ. Tôi rũ bỏ mọi bất hạnh của đời sống riêng, tự cho phép mình và con tận hưởng những ngày tháng thoải mái, vui vẻ và bình yên nhất.

Tôi rất thông cảm với các bà mẹ. Thực sự, phụ nữ Việt Nam vẫn đang còn khổ quá! Các mẹ chịu áp lực từ nhiều phía trong xã hội: công việc, bổn phận dâu con, làm mẹ, làm vợ,…Đôi khi, áp lực đó đến từ họ hàng, làng xóm, từ thầy cô giáo của con.Vì thế, tôi hiểu rằng, bản thân mẹ càng bình yên, con càng vững chãi.

Mẹ bình an thì con mới dám thử và dám sai, dám chinh phục và khám phá, mẹ bình an thì con dám bộc lộ mình, để rổi từ từ hiểu chính mình. Mẹ bình an thì con mới thích gần mẹ, thích tâm sự với mẹ, thích làm bạn với mẹ. Mẹ bình an thì con mới học được cách bình an. Và bình an là yêu cầu vô cùng quan trọng trong thời đại sau này, khi áp lực cuộc sống ngày càng khó khăn.

Đó có phải là lí do chị luôn nhấn mạnh quan điểm rèn luyện “con tự lập, mẹ tự do”, giúp mẹ có đủ sức bền đồng hành cùng con?

- Cách đây hơn 15 năm, báo chúng tôi thường viết về những tấm gương thủ khoa.Tuy nhiên, trong quá trình phát triển của các bạn ấy, tôi nhận thấy nhiều thủ khoa khi ra đời không giữ được phong độ.

Nhiều người mà tôi biết, họ có thể học rất giỏi, nhưng khi bước vào cuộc sống, họ không còn dẫn đầu nữa.

Tôi cho rằng điều quan trọng nhất đối với mỗi người là hiểu được giá trị của mình. Khi con tự làm, tự lập, con sẽ học được cách giải quyết từng vấn đề và nhận ra giá trị của mình thông qua từng việc nhỏ, giúp con rèn luyện phẩm chất, tính cách cần thiết để bước vào cuộc sống sau này.

Cuộc sống có vô vàn những bài toán cần con biết tìm ra cách giải. Tôi cho rằng, nhiều bạn khi nhỏ quá tập trung vào việc học mà không rèn luyện được tính cách, mà tính cách mới quyết định sự thành công của một con người.

Xã hội mình bị một vấn đề: nếu bạn nào đó học giỏi sẽ được tung hô. Chúng ta chỉ chú ý vào cái giỏi đó và sẵn sàng châm chước cho những cái sai, cái khiếm khuyết. Chính vì thế, nếu các bạn ấy không đủ tỉnh táo và hiểu biết để rèn luyện mình thì khi ra đời sẽ bị đập cho tan nát.

Có khi nào chị nghĩ rằng khả năng tự lập của con tốt khiến con tự tin (hoặc là do quen với câu thần chú “con nghĩ đi, mẹ không biết”) mà sinh chán, không hỏi mẹ nữa? Khi các con đến tuổi dậy thì, tuổi cần định hướng nhiều, cần chỉ dẫn nhiều thì con sẽ thiếu kết nối với mẹ hoặc mẹ không phải là người con muốn hỏi?

- Có một người bạn nói với tôi một câu rất hay rằng: Quyền được quyết định quan trọng hơn chất lượng của quyết định.

Đối với các con tôi, mẹ Hà vẫn là to nhất! Trộm vía là hai cô con gái tôi nói rất nhiều, thậm chí chúng nói hết cả phần mẹ và mẹ chỉ ừ hử!

Bên cạnh việc yêu cầu “con nghĩ đi” thì tôi luôn bên con, lắng nghe và chia sẻ với con mọi chuyện trong cuộc sống. Trước đây, khi tôi quá căng thẳng trong việc dạy dỗ con thì gần như luôn nhận về những kết quả tiêu cực. Nhưng khi đạt được trạng thái cân bằng, không thiên lệch về bên nào, cả tôi và con đều hạnh phúc. Tôi không sử dụng duy nhất một phương pháp, không cứng nhắc trong việc rèn luyện cho con. Nhiều phương pháp phải song hành cùng với nhau.

Dường như cha mẹ luôn nhận thức và hiểu về con chậm hơn so với sự phát triển của con. Đây có phải là vấn đề khiến cha mẹ chưa hiểu con? Dẫn đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái nảy sinh mâu thuẫn?

Đúng là như thế.

Kể cũng khổ cho tụi trẻ con! Tôi làm ở báo Hoa học trò nên được nghe chúng kể đủ thứ chuyện. Những chuyện bố mẹ không bao giờ biết được như lesbian, gay, chuyện bỏ học, yêu đương, điểm kém, quan hệ tình dục… Những chuyện như vậy nếu bố mẹ biết được thì chúng…chết liền nên không bao giờ chúng kể.Ở nhà, chúng vẫn sắm vai là đứa con ngoan ngoãn, vâng lời vì chúng biết rằng chỉ có như thế, bố mẹ mới để cho chúng yên.

Cha mẹ nào cũng yêu thương , lo lắng cho con nhưng nhiều người không thực sự hiểu con cần gì, thành ra không phù hợp với con cái, khiến chúng vùng vẫy trong chính tình thương của bố mẹ.

Chị có cho rằng phụ nữ Việt Nam rất quan tâm đến việc nuôi dạy con và chịu khó cập nhật kiến thức hiện đại còn đàn ông thì ít hoặc không? Theo chị, việc này ảnh hưởng như thế nào đến con cái?

- Ở Israel tôi thấy trẻ em được các ông bố đưa đi chơi rất thường xuyên, hình như còn nhiều hơn các bà mẹ. Ở khu vui chơi trẻ em, trong bảo tàng khoa học khu trẻ em, đều có rất nhiều ông bố, có ông bố trông cùng lúc 2 đứa nhỏ mới biết bò và mới chạy lẫm chẫm. Khi không cho con bò nữa thì ông ấy cắp ngang con vào nách rồi cho đi xem các trò chơi thí nghiệm khoa học trong bảo tàng.

Một nghiên cứu của ĐH Havard, trên mấy chục ngàn người, sau mấy chục năm liền thì thấy những đứa trẻ được học và chơi với bố nhiều thì có chỉ số IQ và chỉ số EQ cao hơn trẻ chơi với mẹ nhiều.

Trẻ con đa số thích chơi với bố hơn chơi với mẹ, vì bố nhanh nhẹn hơn, khỏe mạnh hơn, phóng khoáng hơn, tự do hơn. Bố cũng thích tò mò, thích chinh phục cái mới. Bố liều lĩnh hơn, giao trách nhiệm cho con nhiều hơn, không quá sợ hãi tùm lum thứ như mẹ, bố ít bị ám ảnh bởi đồng hồ, cháo sữa, quần áo dơ, đứt tay chân, ốm sốt… nên trẻ con rất thích, và nó cũng rất tốt cho sự phát triển cuả trẻ. Theo tôi, đàn ông sexy nhất là khi đang chơi với con!

Cảm ơn chị vì những chia sẻ thú vị!

• Nhã Uyên (Thực hiện)
  

XEM THÊM: 

Cả 4 người con của GS.TSKH Nguyễn Văn Trương đều thành đạt. Trưởng nữ của ông là TS Nguyễn Thị Ngọc Trâm - người đã bào chế thành công thuốc điều trị bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt và u xơ tử cung từ cây trinh nữ hoàng cung. Con trai Nguyễn Văn Hùng nguyên là hiệu trưởng Trường ĐH Xây dựng…

GS.TSKH Nguyễn Văn Trương tiếp Thủ tướng Võ Văn Kiệt tại trụ sở Ban biên soạn Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam năm 1998

TS Nguyễn Văn Hùng còn nhớ, cha mình được các đồng nghiệp, giới chuyên môn rất nể trọng vì trí tuệ uyên bác, tư cách đạo đức, ứng xử rất đúng mực. Còn ở nhà, là người miền Trung (quê Nam Đàn, Nghệ An), nhưng ông không hề gia trưởng mà là một người con rể có hiếu, người chồng rất thương vợ và người cha gần gũi, giản dị của các con.

Có một câu nói của cha mà ông Hùng luôn nhớ: “Sự từ thiện làm được nhiều việc”.

“Con nhớ mãi nụ cười hiền lành ấy”

“Ông rất gắn bó với vợ con. Cứ thấy con là ông nở nụ cười, rất hay tâm sự với các con. Vì vậy, từ khi còn nhỏ, chúng tôi thấy bố về là chạy ra đón chứ không trốn tránh như nhiều trẻ khác khi thấy bố mình...

Gia đình khó khăn, nhưng ông chiều chúng tôi đến mức tới mức có lần đã bán đồng hồ để mua đàn ghita cho con...” – ông Hùng nhớ lại.

Nhưng cũng có những thứ ông không chiều như vậy. Ví dụ như khi mấy cậu con trai đá bóng, đòi mua quả bóng da, ông nói “Nếu giỏi thì phải đá được bóng nhỏ…”. Con chơi bóng bàn đòi ông mua vợt mút, ông cũng “kích” “Nếu giỏi thì đánh được bằng vợt gỗ”.

Con đòi mua súng hơi, ông nói “Vô phúc có con hay lội, có tội có con biết trèo. Bây giờ có súng, con bắn vào đầu người ta thì sao?”… Ông có những cách từ chối đòi hỏi của con rất khéo léo, chứ không bao giờ chỉ buông một câu như “Ba không có tiền”.

Thời điểm tôi học lớp 4, Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo vào vũ trụ. Có lần thấy tôi chơi bi, chơi đánh đáo ngoài đường, cha tôi mới bảo “Con ơi, lúc người ta vươn lên trời cao thì con lại cắm đầu xuống đất, con nghĩ như thế nào?”… Chỉ bằng câu hỏi đấy, ông đã kéo được tôi khỏi mấy trò chơi vô bổ”.

Dù công việc bộn bề, nhưng ông luôn nhận việc đi họp phụ huynh, ông còn làm trong ban đại diện phụ huynh để theo dõi được sát sao việc học của con. Có đợt bận công tác, về tới nhà thì buổi họp phụ huynh đã qua, ông tới gặp trực tiếp cô giáo để hỏi tình hình.

Thế nhưng ông không bao giờ ép con học quá đà hay học hè. Ông muốn các con có thời gian để chơi, tập thể thao.

“Cha tôi thường nói: “Muốn đi xa phải biết giữ con ngựa của mình. Do đó, trước khi học giỏi thì con phải biết cân bằng cuộc sống và phải khỏe mạnh đã”” – ông Hùng dẫn lại lời cha dặn.

“Những việc mà ông tranh thủ làm để giúp vợ chăm con để lại ấn tượng sâu sắc đối với chúng tôi” – ông Hùng tiếp tục nhớ về những kỷ niệm của cha. "Tôi vẫn nhớ hình ảnh ông dậy từ 4, 5 giờ sáng, tranh thủ giặt giũ cho cả nhà rồi ngồi vào bàn viết luận án tiến sĩ".

“Cha tôi có tư tưởng rất hiện đại, không phân biệt đằng nội - đằng ngoại, con trai - con gái, hay coi chợ búa, bếp núc là việc tầm thường của người phụ nữ. Ông cũng hay mua quần áo cho vợ, biết rõ bà thích màu gì…

Khi chúng tôi còn nhỏ, cha thường bế và hát ru con. Đến bây giờ, tôi vẫn còn nhớ những câu  hát ru của cha, cũng chính là bài học cha dạy về đạo lý làm người “Con này con lắng tai/ Nghe lời mẹ dặn con một, hai/ Dặn cùng con chớ ham chơi bời/ Nhớ phận làm trai trung hiếu hai vai”...

Thời kháng chiến, vì sức khỏe của mẹ và ông ngoại tôi không tốt, nên dù có nguyện vọng dạy học ở Việt Bắc nhưng ông lại nhận dạy học ở gần nhà. Cha tôi tận dụng những khoảng đất hoang quanh nhà để tăng gia sản xuất, phụ vào khoản sinh hoạt phí eo hẹp. Với những kiến thức về thực vật mà cây nào ông trồng cũng rất tươi tốt, rau xanh tới mướp, bí ngô. Cha tôi còn có tài muối dưa vàng xuộm và làm tương rất ngon”.

Có năm lụt lội, nước sông Lam tràn bờ, ông bơi ra giữa sông để vớt củi, cố gắng lấy được thật nhiều để đun cả năm.

Cha tôi không bao giờ đánh, mắng con mà chọn cách phân tích thiệt hơn. Cả cha và mẹ tôi đều không bao giờ buông một lời nói tục hay chửi bậy, nên anh chị em chúng tôi đã giữ được nề nếp này.

Ông hay kể cho các con nghe về tấm gương của các nhà khoa học như Newton, Kovalevskaya…, các nhạc sĩ như Beethoven, Tchaikovski, Mozart…, các nhà thơ Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm…, và các nhà văn như Victor Hugo, La Fontaine... Ông hay đọc cho chúng tôi nghe các tác phẩm văn học nổi tiếng thế giới, để qua đó giúp chúng tôi nhận ra những bài học quý giá về lối sống đẹp, nghị lực vượt khó, truyền cho con lòng ham hiểu biết”…

GS Trương cũng hay đưa các con đi theo tới các cuộc tọa đàm, hội thảo để con mở rộng sự hiểu biết. Ông cũng nói những câu chuyện thời sự với con ngay từ khi con mới chỉ 9, 10 tuổi.

Đi công tác, ông luôn mang những món quà nhỏ về cho con. Nhưng món quà lớn nhất mà chúng tôi nhận được sau mỗi chuyến công tác của ông là những câu chuyện kể từ chính những chuyến đi đó.

GS Nguyễn Văn Trương (người ngồi bên trái, mặc áo cộc tay, bó gối) gặp bà con người Dao ở hợp tác xã Hợp Nhất dưới chân núi Ba Vì.

Năm 1956, vở kịch Tấm bưu thiếp của GS Trương được trao giải văn học đấu tranh cho giải phóng nước nhà. Nhà chỉ có chiếc xe đạp cà tàng cũ, GS Trương vẫn đèo các con tới lễ nhận giải vì ông luôn muốn chia sẻ niềm vui, hạnh phúc của mình với các con...

Không chỉ truyền sự gắn bó với gia đình tới các con, ông còn muốn chuyển tải ý nghĩa của sự gắn bó này tới cả lớp sinh viên trẻ. Ông có thời gian làm trưởng phòng giáo vụ đầu tiên của Trường ĐH Nông lâm. Ngày đó, trường ĐH này có quy định không cho sinh viên về thăm nhà vào cuối tuần. Nhưng GS Trương đã làm khác đi – ông  cho phép sinh viên được về nhà.

Nối tiếp gen cha

GS Nguyễn Văn Trương có sức ảnh hưởng rất lớn tới các con của mình. 4 người con của ông đều tốt nghiệp đại học, được nhận học bổng của Nhà nước đi học ở Nga, Bulgaria… có 2 người con của GS là PGS, TS.

TS Nguyễn Văn Hùng kể, cha mình chính là tấm gương cho con về thái độ học nghiêm túc và nỗ lực không ngừng.

“Cha tôi có nguyện vọng làm tiến sĩ khoa học, nhưng theo quy định, ông phải bảo vệ tiến sĩ trước. Những người trong hội đồng bảo vệ tiến sĩ ấy lại chính là học trò của ông. Khi đó, tôi đã nghĩ rằng ngỡ cha mình sẽ ngại ngần nhưng ông nói, đã học là phải quyết tâm và không việc gì phải xấu hổ”.

Năm 1976, GS Trương đã bảo vệ luận án tiến sĩ tại Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Hai năm sau, GS lại bảo vệ luận án tiến sĩ khoa học về đề tài toán trong sinh học tại Trường ĐH kỹ thuật Tổng hợp Dresden (CHDC Đức). Không được dùng tiếng Anh hay Pháp, trong 3 tháng GS Trương đã cật lực học tiếng Đức và tự mình viết và bảo vệ luận án bằng tiếng Đức.

“Ông có quan điểm con cái theo gen bố mẹ  - “hổ phụ sinh hổ tử, cha nghịch tặc sinh con nghịch tặc”, và muốn chứng mình điều đó bằng chính các con mình: Con của ông theo ngành gì cũng sẽ giỏi. Vì vậy mà ông động viên các con cách thức suy nghĩ, phương pháp học và làm việc. Ông để cho con danh dự và trí tuệ, nhưng tuyệt nhiên không giúp đỡ gì. Thậm chí, ông còn không đồng ý cho con theo ngành của mình. Hỏi tại sao, ông bảo “Ba có thể hướng dẫn con rất nhanh, nhưng không muốn người ta nói con nhờ cha mà đạt kết quả””. Quan điểm của ông là muốn đào tạo con cái thành siêu trí thức trong nhiều lĩnh vực.

Gia đình GS Nguyễn Văn Trương

Khi tôi tốt nghiệp đại học, được đề nghị chuyển tiếp sinh nhưng không có chỉ tiêu, ông có thể nhờ giúp việc này nhưng muốn con cái tự lực. Nhưng ông cũng tâm sự “Con ơi buồn quá, nếu có tiền ba sẽ cho con đi học tiếp”…

GS Trương đã sớm nhìn ra việc phát triển dược liệu từ cây cỏ tự nhiên sẽ trở thành xu hướng của y học thế giới từ những năm 1970, nên khi con gái Nguyễn Ngọc Trâm quyết định theo nghề dược, ông hết lòng ủng hộ và dặn con: “Việt Nam có nhiều cây thuốc mà vẫn phải nhập thuốc từ nước ngoài. Con phải cố gắng học và tìm ra được các cây dược liệu quý để làm thuốc chữa bệnh cho dân”.

Với lời dặn của cha, chưa bao giờ TS Trâm cho phép mình nản chí dù việc học có vất vả tới đâu. Trong suốt 15 năm, bà miệt mài nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng, tìm cách biến cây trinh nữ hoàng cung - với nhiều công năng chữa bệnh được truyền miệng trong dân - thành một sản phẩm thuốc được khoa học công nhận.

TS Trâm thậm chí đã bán ngôi nhà đang ở, đi thuê nhà để dồn tiền mua cây giống và ươm trồng, nghiên cứu điều kiện thổ nhưỡng để biến cây trinh nữ hoàng cung vốn sống hoang dại trở thành một loại dược liệu sạch.

Và bà đã thành công với viên nang Crila được sản xuất từ các alcaloid có trong cây trinh nữ hoàng cung có tác dụng sinh học kích thích miễn dịch, ức chế sự phát triển của tế bào. Đây là viên thuốc đầu tiên trên thế giới điều trị u xơ tử cung từ dược liệu thiên nhiên. Chỉ đến lúc này, bà mới thở phào nhẹ nhõm vì đã thực hiện được một phần nào đó lời dặn của cha mình.

“4 anh chị em chúng tôi vẫn giữ nhiều kỷ vật về cha mình, trong đó có một cuốn sổ có 2 trang để trắng, chỉ ghi mấy chữ ở dòng đầu: “Con nhớ lời cha dặn…”. Ông Hùng xúc động “Tuy không biết cụ thể cha định dặn dò điều gì, nhưng chỉ cần vậy thôi là chúng tôi đủ hiểu tình cảm của ông dành cho các con luôn tràn đầy và rất tin tưởng ở các con. Và anh em chúng tôi vẫn luôn thương yêu nhau như khi ba mẹ đang còn sống”.

Chi Mai

Xem thêm:

Ông Nguyễn Huy Bằng, Chánh Thanh tra Bộ GD-ĐT cho biết việc tập huấn nghiệp vụ thanh tra năm nay phải làm rất kỹ. Bên cạnh tập huấn về quy chế và kỹ năng, khi tập huấn, cán bộ thanh tra chấm trắc nghiệm được xem “tác nghiệp” toàn bộ quy trình từ quét đến in ra… để đảm bảo nhận biết có đang làm đúng hay không.

Năm ngoái nhiệm vụ này là của các trường tự giám sát. Năm nay các trường vẫn thực hiện nhưng người làm thanh tra sẽ giám sát “trùm” lên.

Theo ông Bằng, "chúng ta nói rất nhiều về công nghệ cao, nhưng cũng không được bỏ quên… "công nghệ thấp". Năm ngoái, những sai sót chủ yếu rơi vào khâu "công nghệ thấp" này.

Bên cạnh đó, năm ngoái chúng ta sai nhiều ở khâu chấm thi, năm nay sẽ chú trọng hơn. Nhưng cũng không vì quá chú trọng đến khâu chấm thi mà quên đi chuyện coi thi.

Tuy nhiên, dù các biện pháp có được “bày binh bố trận” đến đâu, yếu tố quyết định vẫn là con người. Con người phải có ý thức trách nhiệm cao với “nhiệm vụ quốc gia”, phải tập trung liên tục và có kỹ năng".

Ban Giáo dục

Chính thức công bố điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2023