Bạn làm gì sau khi 'bị đá'?

Codex Leicestercủa Leonardo Da Vinci. Ảnh: Wikimedia Commons/Wikipedia.

Chỉ dày 72 trang giấy chất liệu vải lanh có nội dung hơn 300 ghi chú và các bản vẽ chi tiết về đề tài nghiên cứu nước cùng chuyển động của nước, mối quan hệ của Mặt trăng - Trái đất - Mặt trời, cuốn sách Codex Leicester của thiên tài Leonardo da Vinci (1452 - 1519) đã hé mở mối liên hệ mật thiết giữa nghệ thuật và khoa học trong sự đam mê sáng tạo của con người. Đến nay cuốn sách cổ này được coi là đắt nhất thế giới. Tỷ phú Bill Gates đã mua lại với giá 30,8 triệu USD!

Có nội dung chính trị, cuốn Magna Carta Libertatum (tiếng Latin có nghĩa là Đại Hiến chương về những quyền tự do) - một văn kiện quý hiếm thời Trung cổ, tác giả là Tổng giám mục Canterbury (có sự xác nhận của vua John nước Anh). Cuốn sách nói về sự hạn chế quyền hạn của nhà vua, cam kết bảo vệ quyền lợi của giáo hội, quý tộc. Trở thành biểu tượng của quyền tự do và quyền dân sự, cuốn sách được giới luật học thế kỷ XX gọi là "tài liệu mang tính hiến pháp vĩ đại nhất mọi thời đại". Năm 2007, cuốn sách được một doanh nhân giấu tên ở Washington bỏ ra 21,2 triệu USD để sở hữu sau cuộc đấu giá.

Có nội dung tôn giáo gần như nguyên thủy, bản thảo St Cuthbert Gospeltức Phúc âm Gioan viết xong vào khoảng cuối thế kỷ thứ VII rồi được đặt trong quan tài Thánh Cuthbert. Ngôi mộ được phát hiện vào năm 1104, khi mở quan tài người ta mới phát hiện ra bản thảo này được đóng bìa bằng da màu đỏ, vẫn còn khá nguyên vẹn từ trong ra ngoài. Đây là quyển sách cổ xưa nhất còn được lưu giữ ở châu Âu. Năm 2011, Thư viện Anh mua lại quyển sách này với giá 15,1 triệu USD.

Một trang viết tay trong cuốn sách cổ The Canterbury Tales.

Là sách viết tay, cuốn The Canterbury Tales(Cổ tích xứ Canterbury) có nội dung chính là những câu chuyện của tác giả Geoffrey Chaucer kể về cuộc chiến tranh kéo dài gần 100 năm ở Anh, kết thúc vào cuối thế kỷ XIV. Cuốn sách đa dạng về thể loại, chủ yếu là thơ, một số ít ở dạng văn xuôi được viết bằng tiếng Anh cổ. Năm 1998, sách được đem ra bán đấu giá 7,5 triệu USD.

Trước nay người ta bàn nhiều về vai trò to lớn của sách, đại để là sách chứa đựng những giá trị văn hóa tinh thần không thể thay thế. Được ghi lại bằng nhiều dạng ngôn ngữ khác nhau (chữ viết, hình ảnh, âm thanh, ký hiệu,...) của các dân tộc khác nhau để lưu trữ, tích lũy, truyền bá tri thức nên nhờ sách mà con người mới tiến bộ, phát triển.

Thông qua sách, con người có thể trở về với quá khứ lịch sử để tái hiện cuộc sống của nhân loại đã vùi kín trong lớp lớp thời gian. Biết quá khứ, lấy đó làm điểm tựa, làm bệ phóng, làm hành trang tinh thần con người mới có thể bay vào tương lai.

Đại thi hào Nga M.Gorki đã nói: "Sách mở rộng ra trước mắt tôi những chân trời mới". Tức nhờ sách ông mới mở mang được tâm hồn, trí tuệ. Minh triết trong truyền thống Việt rất đề cao vai trò của sách, coi đó là thứ tài sản quý giá nhất mà cha mẹ để lại cho con: "Để vàng bạc chẳng bằng để sách cho con", vì "Một kho vàng không bằng một nang sách"...

Là cầu nối giữa các thế hệ nên thiếu sách tất yếu sẽ tạo ra sự "đứt gãy" với khoảng trống đáng sợ. Chỉ trên cơ sở những trang sách, thế hệ sau mới có thể hiểu được tường tận, kỹ càng những gì mà thế hệ trước đã làm, để rồi theo dòng chảy truyền thống sẽ tiếp thu, kế thừa, phát triển và nâng cao mà tạo ra các giá trị mới.

Là người thầy vĩ đại trong việc giáo dục nhân cách con người, mỗi cuốn sách đều chứa trong nó những giá trị nhân văn dạy con người biết sống, biết sáng tạo, biết yêu thương, chia sẻ... Là một cách "mã hóa" tâm hồn, tư tưởng của thế hệ đi trước rồi gửi gắm trong đó nên nếu không có sách, không đọc sách sẽ không hiểu quá khứ, không hiểu những ý nghĩa về đời sống. Và như vậy con người sẽ sa vào tình trạng vô cảm, dễ đi ngược lại đạo lý và chân lý.

Sách cho con người tri thức, tầm nhìn, cao hơn là cho những khao khát chinh phục, chinh phục chính mình rồi chinh phục tự nhiên, xã hội. Sách là sứ giả, là cầu nối gắn kết con người với con người từ nhiều chân trời khác nhau.

Qua sự gặp gỡ, kết nối, thăm viếng, con người cùng gửi tiếng nói chung vào một văn bản, một quyển sách, để rồi qua đó người ta thấy được quá trình đã qua và cả tương lai của các cộng đồng, các quốc gia. Sách chính là tiếng nói đối thoại giữa các nền văn hóa. Không có sách, không tạo ra sách sẽ không bao có được đối thoại, mà ở thời đại ngày nay, đối thoại mới quyết định xu thế phát triển...

Sách nói chung quý như vậy. Sách cổ còn quý hơn nhiều. Trước hết là chúng hiếm!

Thuật ngữ "sách cổ" (antiquarian book) thường được dùng trong lĩnh vực nghiên cứu, sưu tầm, mua bán cổ vật. Từ "antiquarian" có nguồn gốc từ "antiquarius", tiếng Latin có nghĩa là cổ vật. Mà đã là "cổ vật" thì phải hiếm và đắt. Theo Từ điển tiếng Anh Oxfordthì "antiquarian" (tính từ) chỉ những gì liên quan hoặc thuộc về cổ vật hoặc sách quý hiếm. Có một định nghĩa chung nhất về sách cổ được thừa nhận: một cuốn sách cũ, đã qua sử dụng, không còn được tái bản nữa, có giá trị vì độ hiếm hoặc tình trạng của nó.

Ở các nước châu Âu, châu Mỹ sách cổ có giá trị thường được bán theo hình thức đấu giá. Đến nay thế giới chưa có sự thống nhất chung về thời điểm ra đời của sách cổ. Cục Lưu trữ Liên bang Nga quy định đó là những tài liệu có từ cuối thế kỷ XVII. Người Trung Quốc quan niệm đó là "các sách phản ánh nền văn hóa Trung Hoa được tạo ra với các dạng thức truyền thống và được xuất bản trước năm 1911".

Ở ta, theo Luật Di sản, những đồ vật có tuổi 100 năm trở lên được coi là cổ vật. Như vậy sách cổ nước ta đều được viết ở thời phong kiến. Tập quán người Việt thời đó rất trọng sách, quý sách. Khi đọc sách viết bằng chữ "thánh hiền" phải đốt hương trầm tạo ra không khí linh thiêng để tiếp nhận. Sách phải để nơi trang trọng nhất, thường là nơi bàn thờ tổ tiên...

Tranh cổ minh họa công việc viết cuốn Magna Carta Libertatum.

Vì là những tài liệu được xuất bản vào thời xa xưa có nội dung phản ánh các khía cạnh của đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội của một quốc gia, một cộng đồng qua các thời kỳ trong lịch sử nên sách cổ rất quý. Chỉ qua sách đó con người mới hiểu được thời xưa. "Phi cổ bất thành kim", không có xưa thì không có nay.

Thế nên sách cổ rất đắt, nhất là sách "độc bản". Như những con thuyền ngược dòng lịch sử, các cuốn sách cổ sẽ đưa con người về với truyền thống một cách ngắn nhất, tin cậy nhất. Kho tàng văn hóa mỗi quốc gia là kho vàng bạc châu báu thì sách cổ là những viên ngọc. Không ngẫu nhiên người xưa nói: Thư trung hữu ngọc(trong sách có ngọc). Nhà bác học Lê Quý Đôn có câu: "Dẫu có bạc vàng trăm vạn lạng / Không bằng kinh sử một vài pho". "Kinh sử" chỉ loại sách mẫu mực, kinh điển, cổ xưa rất quý hiếm.

Bàn luận về vai trò, ý nghĩa, tác dụng của sách cổ thì vô cùng nên xin giới thiệu giá trị của một vài cuốn chưa được giải mã. Ngày nay tín ngưỡng Ai Cập vẫn quan niệm cuốn sách thiêng của Thần Thoth (The Book of Thoth) sẽ cung cấp trí tuệ và quyền năng vô hạn cho những ai hiểu được nội dung của sách nói về các bí ẩn của không gian, thời gian, con người và vũ trụ.

Đến nay bản thảoVoynichduy nhất vẫn là cuốn sách bí ẩn nhất thế giới được lưu trữ tại Thư viện Sách quý hiếm của trường đại học Yale (Mỹ). Sách khoảng 600 tuổi dày 240 trang được viết bằng ngôn ngữ lạ cùng nhiều biểu đồ và hình thực vật kỳ quái. Những cuốn sách này đang thách thức trí tuệ nhân loại, mà theo các nhà khoa học, nếu giải mã được sẽ mở ra cho loài người một chân trời mới!

Vụ việc mất 25 cuốn sách cổ xảy ra tại Viện Hán Nôm (như báo chí đã nêu) là sự đau xót. Vì đó là tài sản văn hóa vô giá của dân tộc. Nếu nói chỉ mất sách chứ "không mất nội dung" thì hoặc là chưa hiểu giá trị sách cổ hoặc là sự ngụy biện vụng về.

Bởi là "cổ vật" nên phải có "vật" để trực quan nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích, đối sánh tìm ra chất liệu, thời gian, công nghệ... Là mã văn hóa đặc biệt nên phải được khảo cứu một cách đặc biệt về ký hiệu, hình dáng, mẫu mã...

Vì là những "viên ngọc" của quốc gia nên bất kỳ đất nước nào cũng giữ gìn sách cổ một cách tốt nhất có thể. [...]

Sách ngoại cổ được săn đón tại Việt Nam Tại thị trường Việt Nam, các cuốn sách ngoại có tuổi đời trên 100 năm bắt đầu xuất hiện. Mức giá của chúng có thể dao động từ 1.000 cho đến 5.000 USD. 09:57 27/12/2022 "> Tại sao sách cổ thường đắt   OTP (viết tắt của one-time password) là khái niệm dựa trên Thuật toán Mật khẩu một lần có thời hạn, được phát minh ra vào khoảng thập niên 1980. Mã OTP sau đó được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống từ thương mại, ngân hàng và tài chính, quốc phòng, y tế đến các dịch vụ trên nền Internet.  Trong đó, các ngân hàng là nơi ứng dụng rộng rãi nhất của mã OTP bởi tính xác thực giao dịch đơn giản mà hiệu quả của nó. Tuy nhiên, càng đơn giản bao nhiêu, mã OTP lại càng dễ trở thành mục tiêu tấn công chiếm đoạt của tội phạm mạng bấy nhiêu. Đó là lý do nhiều ngân hàng trên thế giới liên tục tìm cách cải tiến phương thức xác thực đa lớp (multi-authentication, MFA) kết hợp cùng mã OTP để giảm thiểu tối đa những phi vụ chiếm đoạt tài sản của người dùng. Trên thế giới hiện nay, các ngân hàng đang dùng gửi mã OTP kết hợp cùng/hoặc yêu cầu nhập mã PIN/mật khẩu và/hoặc xác thực sinh trắc học (giọng nói, vân tay, mống mắt, khuôn mặt) và/hoặc xác thực cứng (thẻ thông minh, USB chứa token)... Các biện pháp xác thực càng nhiều, người dùng càng mất nhiều thời gian nhưng sẽ nâng cao tính bảo mật và định danh chính xác. Hiện nay những công ty công nghệ lớn như Google hay Facebook cũng chuyển sang sử dụng xác thực bắt buộc hai lớp (two-factor authentication, 2FA) khi tài khoản người dùng được liên kết với thẻ tín dụng và dễ bị tổn thương trước những vụ tấn công chiếm đoạt thẻ. Xác thực đa lớp (MFA) đang được sử dụng rộng rãi thay thế OTP. Với các ngân hàng Việt Nam, khoảng vài năm trở lại đây, nhận ra sự sơ hở của mã OTP gửi về số điện thoại (gọi là SMS OTP), nhiều ngân hàng đã triển khai các biện pháp bảo mật tăng cường gọi là smart OTP.  Về cơ bản, với smart OTP, người dùng sẽ phải tải ứng dụng tương ứng của ngân hàng, đăng nhập bằng mật khẩu (hoặc mã PIN) rồi sau đó phải xác thực bằng mã OTP gửi về chính ứng dụng đó, thay vì gửi về số điện thoại ở phương thức cũ SMS OTP. Phương pháp này cũng tương đương 2FA nói trên, theo các chuyên gia. Trở lại trường hợp của ông Trần Việt Luận (TP.HCM) bốc hơi 406 triệu đồng trong tài khoản Vietcombank chỉ trong vòng 7 phút như đã nói từ đầu. Do không nhận được thông báo xác thực và biến động số dư nên ông này chỉ biết tiền đã ‘không cánh mà bay’ sau khi ra ngân hàng giao dịch. Phía Vietcombank cho biết tài khoản của khách hàng này đã kích hoạt ứng dụng VCB Digibank trên thiết bị khác và gửi đi 4 tin nhắn xác thực, 4 tin nhắn thông báo số dư biến động. Như vậy, theo các chuyên gia, ông Luận có thể chưa từng sử dụng VCB Digibank hoặc là đã bị tin tặc chiếm đoạt số điện thoại gắn với tài khoản Internet Banking.  Biện pháp xác thực bằng smart OTP của Vietcombank. Theo tìm hiểu của ICTnews, Vietcombank đang triển khai hình thức xác thực smart OTP trên ứng dụng VCB Digibank yêu cầu khớp mã giao dịch. Nhiều ngân hàng khác như SCB, VPBank, Tecombank, NCB... cũng triển khai những biện pháp bảo mật 2FA tương tự. Đặc biệt, MSB đã áp dụng 2FA kết hợp sinh trắc học. Vấn đề của các biện pháp bảo mật này là dù an toàn hơn SMS OTP nhưng phụ thuộc vào ý thức bảo mật thông tin cá nhân của người dùng cuối.  Để chiếm đoạt tiền trong tài khoản kiểu này, tin tặc vừa phải biết được mật khẩu đăng nhập app, vừa phải có số điện thoại liên kết với tài khoản ngân hàng đúng với tài khoản đăng nhập vào app. Khả năng bị mất hết những thông tin này xảy ra khi người dùng bị lừa đăng nhập vào một trang web giả mạo, bị lừa nhập mã OTP lần đầu dẫn đến mất quyền truy cập vào tài khoản online ở lần sau mà hay không hề hay biết, theo các chuyên gia. Các chuyên gia nhận định, biện pháp bảo mật smart OTP này, dù vậy vẫn đang đi sau thế giới. Theo quy định Chỉ thị Dịch vụ Thanh toán (PSD2) do Liên minh châu Âu ban hành năm 2019, dịch vụ tài chính bắt buộc phải có xác thực hai lớp, tiến tới ba lớp. Ba lớp này phải gồm một lớp mà người dùng biết (ví dụ mật khẩu), một lớp mà người dùng sở hữu (ví dụ thẻ, USB) và một lớp định danh người dùng (ví dụ giọng nói, vân tay, khuôn mặt).  Mã OTP nói chung đang dần bị thay thế trên toàn thế giới và nhường chỗ cho các loại xác thực đa lớp khác. Báo cáo của M&M dự báo thị trường xác thực đa lớp sẽ đạt giá trị 12,5 tỷ USD vào năm 2022 với dự báo tăng trưởng hàng năm đạt 15,52%. Phương Nguyễn Vụ “hack” 400 triệu trong tài khoản ngân hàng: Có nên bảo mật bằng mã OTP? Theo ông Nguyễn Tử Quảng, việc bảo mật bằng mã OTP có những điểm yếu nhất định. Đây là nguyên nhân dẫn tới những vụ trừ tiền tài khoản ngân hàng thời gian qua.   "> Mã OTP là gì và các ngân hàng Việt đang bảo mật ra sao? Nhận định, soi kèo Leverkusen vs Bochum, 2h30 ngày 29/3: 'Virus FIFA' tàn phá - Nước Đức, một chiều hè rực rỡ ở Blankenese (Hamburg), nữ nhà báo Friederike ngồi một góc yên ắng trong tòa nhà cổ có tên Elsa Brandstrom. Cô thu mình lại, tránh những tiếng nhạc náo nhiệt của nhóm phóng viên trẻ tới từ nhiều quốc gia khác nhau. Đối với Friederike, gặp các phóng viên trẻ từ nhiều quốc gia khác nhau là một điều rất thú vị, để có thể tìm hiểu, và trả lời những suy nghĩ của cô về đất nước đó. TIN BÀI KHÁC Phản đề của một 9X về sự hy sinh Tranh luận lại với nữ sinh Ams về hy sinh Chuyến di chuyển hổ thẹn khỏi thảm hoạ TS Việt Nam học giải mã 'tính cách Nhật' "> Học yêu nước... kiểu Đức Ông Nguyễn Vũ An được giao đảm đương vị trí Tổng giám đốc NetNam ở tuổi 34, là lãnh đạo trẻ nhất trong lịch sử bổ nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ Internet - ISP này. Đây cũng là lần đầu tiên NetNam mạnh dạn đưa thế hệ 9x vào hàng ngũ lãnh đạo cấp cao.  Xuất phát điểm từ kỹ sư CNTT, ông Nguyễn Vũ An đã trải qua 13 năm ở NetNam với nhiều vị trí chuyên môn từ kỹ thuật viên đến chăm sóc khách hàng và các vị trí quản lý như thành viên Văn phòng quản lý chiến lược, Phó Giám đốc chi nhánh miền Nam. Trước khi được bổ nhiệm làm Tổng giám đốc điều hành từ đầu tháng 3/2024, ông Nguyễn Vũ An là Giám đốc chi nhánh miền Nam của NetNam. Với Phó Tổng giám đốc NetNam Nguyễn Thị Thu Phương, trước khi được bổ nhiệm vào vị trí mới, nữ lãnh đạo này cũng đã trải qua nhiều cương vị công tác như Trưởng phòng Truyền thông, Trưởng phòng Kinh doanh quốc tế, Giám đốc đối ngoại và gần nhất là Giám đốc chi nhánh miền Bắc. Cùng với thay đổi các thành viên Ban điều hành, một thay đổi lớn trong đợt chuyển giao thế hệ lãnh đạo lần này của NetNam là sự xuất hiện của ‘Ban lãnh đạo đột phá’ gồm 7 thành viên, trong đó có Tổng giám đốc Nguyễn Vũ An và Phó Tổng giám đốc Nguyễn Thị Thu Phương. Hai thành viên Ban điều hành NetNam giai đoạn trước là nguyên Tổng giám đốc Vũ Thế Bình và nguyên Phó Tổng giám đốc Ngô Đức Anh trong thời gian tới sẽ tập trung cho các vai trò trong Hội đồng quản trị NetNam, hướng tới mục tiêu thúc đẩy hoạt động đầu tư, cách tân, cải thiện hệ thống quản trị chung để phát triển bền vững doanh nghiệp. Ông Vũ Thế Bình, nguyên Tổng giám đốc, thành viên Hội đồng Quản trị NetNam cho biết, năm 2024 là thời điểm NetNam mở ra chương mới trong hành trình phát triển, với định hướng phát triển bền vững sau giai đoạn khởi nghiệp và có những thành công nhất định ở lĩnh vực Internet và giải pháp mạng.  “Việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo đã được Hội đồng Quản trị hoạch định từ 4 năm trước và thực hiện theo lộ trình bồi dưỡng, thử thách và chuyển giao. Là các thành viên kỳ cựu, gắn bó với NetNam từ 13 đến 18 năm ở nhiều cương vị khác nhau, cả 2 lãnh đạo mới đều là những cái tên đã sớm được chọn để nhận sứ mệnh sáng nghiệp lần 2 cho NetNam”, ông Vũ Thế Bình chia sẻ thêm. Đại diện Ban điều hành mới, Phó Tổng giám đốc NetNam Nguyễn Thị Thu Phương cam kết từ định hướng phát triển bền vững của doanh nghiệp, ban lãnh đạo mới sẽ xây dựng và triển khai các kế hoạch, chương trình hành động cụ thể. Một mục tiêu quan trọng NetNam cần đạt trong thời gian tới là thúc đẩy tăng trưởng doanh thu ở mức 20-25% trong 3 năm gần đây lên từ 28-30% trong 3 năm tới.  “Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục giữ vị trí số một về các giải pháp mạng cho các khách sạn 5 sao, khu nghỉ dưỡng cao cấp, các tập đoàn đa quốc gia, các doanh nghiệp trong nước/FDI, các khu công nghiệp và khối giáo dục”,bà Nguyễn Thị Thu Phương cho hay. Nhà mạng 4 lần liên tiếp cung cấp đường truyền Internet cho phái đoàn Tổng thống Mỹ thăm Việt NamTrong 7 năm trở lại đây, NetNam liên tục được Nhà Trắng và Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam tin tưởng lựa chọn là nhà cung cấp dịch vụ Internet và giải pháp mạng tại các địa điểm lưu trú và làm việc trong chuyến công du Việt Nam của các đời Tổng thống Mỹ."> NetNam công bố Ban điều hành mới, lần đầu có nữ phó tổng giám đốc

Chân dung hội họa: Hoàng Tường