Mùa Phát rẫy 

Mùa phát rẫy từ tháng 2 tới tháng 4 âm lịch hằng năm, cả làng gần như vắng bóng người hơn, chỉ còn lại người già yếu, phụ nữ mang bầu, nuôi con nhỏ.

Lần này phát rẫy cùng tôi có 4 người: 1 phụ nữ, 3 đàn ông và thêm con Tutu. Theo tiếng Raglay, tôi gọi người phụ nữ là Away, đàn ông gọi là Ama.

Chúng tôi khởi hành từ khi Mặt Trời chưa lên đến đỉnh núi. Mọi dụng cụ, hành trang được chuẩn bị đầy đủ trong những chiếc gùi và balo.

Khi tôi còn chưa hết mệt sau 1 tiếng đi bộ từ nhà tới rẫy thì đã bị choáng ngợp bởi khung cảnh diễn ra trước mắt. Không phải cảnh của thiên nhiên hùng vĩ, không phải tiếng chim hót líu lo mà chính là hoạt động của những con người xứ Thượng.

Cùng nhau lên rẫy

Các Ama và Away gần như chỉ ngồi một vài phút nghỉ ngơi sau khi tới rẫy, rồi mọi người tự động chia nhau ra mỗi người một hướng.

Những người đàn ông đã chọn được một vị trí đẹp đẽ để dựng lều trại nằm phía dưới những tán cây to và gần nước để tiện cho sinh hoạt. Hai người đàn ông đã kịp hạ vài ba cây rừng để làm khung căng bạt ngay sau đó, trong khi người đàn ông còn lại đã kéo từ đâu về những sợi dây rừng chắc chắn và đang ngồi chẻ bên cạnh một tảng đá. Sợi dây sẽ dùng để buộc khung và kéo căng bạt làm mái. 

Trong khi tôi còn chưa biết mình phải làm gì thì một bếp lửa đã được nhóm cháy bập bùng, một nắm lá rau rừng đã được hái trên tay người phụ nữ.

Lều trại, bếp lửa xuất hiện trước mắt tôi chỉ trong tích tắc. Người phụ nữ nhanh chóng tới đầu nguồn lấy nước nấu cơm. Một người đàn ông vác những hòn đá về kê bếp, hai người còn lại lật một tảng đá xuống làm bàn uống trà. Mọi thứ hoàn thành nhanh tới mức tôi chưa kịp làm gì, chỉ kịp đứng để sững sờ trước những kỹ năng ở rừng của người dân Raglay.

Người Raglay dựng lều trại để ăn ngủ luôn tại rẫy.

Tôi ăn Rừng

Cho đến ngày hôm nay tôi mới được trải nghiệm cuộc sống ở rừng, tắm rừng, ăn rừng. Nó ở ngay đây, ngay lúc này, không phải chỉ có trong các cuốn sách của những nhà sử học.

Mỗi người tự chuẩn bị cho mình một cái bát, một chiếc thìa, một ly uống trà, đũa ăn cơm thường được vót từ những cây như lồ ô, tre, nứa. Trong rẫy của tôi không có những cây đó nên mỗi người tự chặt cho mình những cành cây rừng khác và thường ngồi vót đũa trong lúc đợi cơm chín.

Những đồ nấu ăn chung gồm có 2 chiếc nồi, một dùng để nấu cơm, một dùng để nấu đồ ăn. Có thêm một ấm đun nước và một bình pha trà tôi đã về nhà lấy bổ sung vào mấy ngày sau đó.

Vật dụng dùng cho sinh hoạt nấu nướng chỉ có vậy nhưng trong quá trình ở đó tôi nhận thấy gần như chẳng thiếu cũng chẳng thừa một thứ gì. Một cái thớt, một cái chảo, hay một cái rổ nào đó ở đây có vẻ cũng không cần thiết. Có thể môi trường sống và cách sinh hoạt tự khiến mình có nhu cầu tối giản mọi thứ.

Vót đũa trong lúc đợi cơm chín

Mỗi người một việc tự phân công nhau

Uống cà phê, trà sau bữa sáng

Góp gạo thổi cơm chung 

Khi đi phát rẫy thuê, mỗi người sẽ tự mang theo 3-4 kg gạo tùy vào việc ở rẫy bao nhiêu ngày. Trước khi nấu cơm sẽ múc mỗi người một bát gạo vào nồi nấu chung. Gia vị như muối, dầu ăn mỗi người cũng mang theo một ít, ai có trà mang trà, ai có cà phê mang cà phê, ai có gì thì mang theo đó. Đồ ăn ở rừng cũng do mỗi người hái lượm hoặc săn bẫy rồi góp lại ăn chung.

Tôi nhìn thấy trong mỗi cá nhân đều có sự tự thức về hành động cũng như công việc mình làm, không ai ỷ lại hay giao phó trách nghiệm cho một thành viên nào cụ thể. Có lẽ vì tính tự giác của mỗi cá nhân nên mới có một tập thể đoàn kết như vậy.

Tôi biết sự khó khăn của những người dân nơi đây nên lần này tôi chuẩn bị luôn 1 bao gạo 25kg, các gia vị cần thiết, chút đồ ăn khô, trà và café cho mọi người. Không ai phải mang theo những đồ ăn đó nữa, mọi người chỉ việc chia nhau rồi gùi lên rẫy.

Ngoài những thực phẩm cơ bản mang theo sẽ có thêm những sản vật từ rừng nên tôi rất hào hứng chờ đợi mỗi ngày mình sẽ được ăn gì.

Vì ngày đầu mới lên rẫy để ổn định chỗ ăn ở nên bữa ăn đầu tiên có canh rau rịa nấu với cá khô tôi mang theo. Khi đã bắt đầu ổn định nơi sinh hoạt và làm việc rồi thì các bữa ăn cũng thay đổi hàng ngày.

Chỉ có 2 chiếc nồi - một cái nấu cơm, một cái nấu canh

Dân bản có thói quen hái rau rừng bất kể khi đi đâu, đang làm gì.

Bữa sáng thường được ăn cua đá hay ếch bắt từ đêm hôm trước nấu với rau rừng. Loại cua và ếch của rừng rất ngon và ngọt.

Tôi không phải là người hay ăn mấy con đó nhưng quả thật lần này tôi hút lấy hút để từng cái càng cua, nhai hết phần bụng, nhể hết phần gạch, chỉ bỏ cái vỏ cứng lại cho con TuTu. Tôi được nếm những cái đùi ếch thơm ngon chắc nịch đã được nấu nhừ từ đêm hôm trước. Tôi không biết là loại ếch gì nhưng nghe nói những loại ếch trên rừng ngon hơn ếch ở rưới ruộng rất nhiều.

Ngoài những loại rau rừng nấu cùng những con vật soi bắt được còn có thêm đu đủ xanh, hoa chuối, mít non có sẵn quanh đó.

Các món ăn chỉ nấu theo một công thức duy nhất là cho vào nồi một chút dầu, sau đó cho tiếp những thứ cần chín trước như cua, ếch hay cá… Tiếp đến là các loại rau, hoa chuối, đu đủ hoặc mít non, sau cùng là nước và muối đun tới khi mềm thì ăn. Cùng một kiểu nấu canh nhưng mỗi ngày tôi đều thấy vị nó khác nhau khi được nấu từ những thực phẩm khác nhau.

Vào một buổi sáng, khi đang phát những bụi cây rậm rạp, một người đàn ông bị mấy con kiến rơi từ trên cây xuống đốt vào cổ, ngẩng lên thấy hai tổ kiến vàng to đùng. Vài phút sau, tổ kiến đã được chặt xuống, hơ lửa trên tảng đá lớn cạnh đó. Vậy là chúng tôi mang về được đầy một cái mũ những con kiến vàng cho bữa trưa.

Tôi từng được nghe có nơi ăn kiến vàng hay dùng kiến vàng làm nhân bánh. Nhưng đây là lần đầu tiên tôi được thưởng thức món đó. Con non màu trắng thì ăn như nhộng ong, con có cánh đang mọc thì ăn như nhộng tằm nhưng có vị chua chua. Tóm lại món kiến này ăn thơm, béo và có vị chua, mùi giống như quả tai chua hay dùng để nấu canh.

Ở rừng mỗi mùa sẽ có những sản vật khác nhau, mỗi mùa một loại. Tôi đã từng gặp những người già sống cả cuộc đời ở trên rẫy, ăn những thứ từ rừng và không xuống làng bản bao giờ.

Ăn Rừng là tôi được ăn những thứ hoàn toàn từ tự nhiên, không có bàn tay chăm sóc của con người. Tôi chế biến và ăn nó ngay tại rừng. Tôi sẽ còn tiếp tục ăn rừng nhiều lần nữa…

Tổ kiến rừng

Hái mít non để nấu canh

Canh mít non

Cơm trắng với kiến rừng và mít non

Kỳ 1: 9x từng đi bar tới sáng, từ Sài Gòn về Khánh Hòa xây nhà, làm vườn

Từ Sài Gòn, chuyển về sống trong căn nhà nhỏ giữa bản làng cùng chú chó tên Tu Tu, thỉnh thoảng Thắng lại nghe tiếng gọi í ới của hàng xóm.

Ca sĩ Lê Anh Dũng nghẹn ngào chia sẻ: "NSND Trung Kiên là người thầy đã dạy dỗ, dìu dắt và chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình học tập tại Học viện âm nhạc quốc gia VN. Trong 12 năm tôi học ở Học viện Quốc gia Việt Nam, thầy Trung Kiên đã dạy tôi 8 năm nên tình cảm thầy trò rất thân thiết. Tôi biết thầy bị bệnh gần 5 năm nay, thầy từng bị tai biến và đây là lần tai biến thứ 3 rất nặng.

Cách đây gần 1 tuần, tôi có vào viện thăm thầy, lúc đó thầy không biết gì rồi. Mọi người đã chuẩn bị tâm lý có thể thầy sẽ ra đi. Nhưng khi nhận được tin thầy qua đời, tôi vẫn thấy rất bàng hoàng, rất sốc. Sự ra đi của thầy là tổn thất lớn của nền âm nhạc Việt Nam.

Ca sĩ Lê Anh Dũng viếng người thầy - NSND Trung Kiên.

Trong suốt thời gian làm học sinh của thầy, tôi được thầy chỉ bảo, định hướng rất nhiều. Kỹ năng hát của tôi cũng là do thầy dạy. Kỷ niệm thì nhiều lắm, thầy luôn ân cần với học sinh, không bao giờ quát mắng nặng lời. Thầy trưởng thành từ một nghệ sĩ hát Opera, thầy viết nhiều sách về âm nhạc rất chuyên sâu, kiến thức của thầy uyên thâm. Lúc tôi học nhạc thì thầy vừa mới nghỉ quản lý nên dành nhiều thời gian cho học sinh. Thầy là một người rất kỷ luật, nghiêm khắc, tôi may mắn khi là học sinh của thầy.

Thầy ra đi là tin rất buồn đối với anh chị em trong giới thanh nhạc. Thầy Trung Kiên là một nghệ sĩ có tài, có tâm, là một người có nhiều đóng góp cho nền thanh nhạc và âm nhạc Việt Nam".

Ca sĩ Trọng Tấn.

Ca sĩ Trọng Tấn học trò của NSND Trung Kiên chia sẻ: "Các nghệ sĩ và học trò của thầy trong khoa thanh nhạc, Học viện âm nhạc Quốc gia Việt Nam đều biết là thầy đã mệt cách đây mấy năm và thầy cũng nhiều bệnh nền nữa. Thế nhưng tinh thần của thầy rất minh mẫn, thầy vẫn cố gắng hướng dẫn các sinh viên, thạc sĩ, tiến sĩ, thầy đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam đến tận hơi thở cuối cùng.

Thầy cũng đau đáu việc xây dựng hệ thống đào tạo chuẩn mực thế giới ở Việt Nam đã bao năm nay. Thầy đã đóng góp những công trình to lớn với thanh nhạc, viết giáo trình không chỉ cho Khoa thanh nhạc mà còn cho các trường đào tạo chuyên nghiệp về thanh nhạc. Thầy luôn có định hướng rõ ràng cho sự phát triển của nền thanh nhạc Việt Nam, là cánh chim đầu đàn mà tôi và các học trò của thầy vô cùng trân trọng.

Tôi học với thầy hơi muộn, bắt đầu từ 1 năm rưỡi cuối Đại học. Sau đấy tôi công tác trong khoa luôn và được thầy chia sẻ kinh nghiệm cũng như đặt kỳ vọng vào lứa học trò như tôi để đóng góp vào việc đào tạo các thế hệ sau cho thanh nhạc. Suốt cuộc đời làm nghệ thuật cho đến quản lý Nhà nước và về sau tập trung cho đào tạo, các cương vị thầy đều làm việc với tâm huyết cao nhất. Trong lúc thầy quản lý ở Bộ, thầy vẫn quan tâm đào tạo thanh nhạc, không thể đếm được những nghệ sĩ nổi tiếng mà thầy đã đào tạo.

Biết là rồi cũng sẽ có khoảnh khắc này nhưng anh em chúng tôi cũng rất xúc động, đau xót và tiếc cho những công trình dở dang mà thầy đang làm để nâng cấp khoa Thanh nhạc. Tôi và anh em nguyện sẽ tiếp bước cống hiến của thầy để nâng cao chất lượng đào tạo mà thầy mong muốn.

Nhắc đến kỷ niệm với thầy thì rất nhiều. Nhưng có một điều mà tôi luôn ghi nhớ đó là các học trò của thầy bất kể là ai nhưng đến khi có sự thành công thì thầy đều trân trọng như những người bạn. Thầy luôn gọi tôi lên nhà để nói chuyện riêng. Với tôi thầy vừa là một nhà giáo, vừa như một người bạn hơn tuổi. Những chia sẻ của thầy với tôi luôn gần gũi và tinh tế, đó là điều tôi ngưỡng mộ và nhớ thầy rất nhiều".

Ban Giải trí
Ảnh: Hà Hải Dương

Thanh Lam, Trọng Tấn và các nghệ sĩ đến viếng NSND Trung Kiên

Sáng 30/1, đám tang NSND Trung Kiên được diễn ra. Ca sĩ Thanh Lam đã có mặt từ sớm để cùng gia đình lo liệu các thủ tục.

Thu Hương sử dụng lụa dệt tay của làng Quan Phố, Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Chị thường vẽ phác thảo trong một tờ giấy, sau đó từng bước tỉ mẩn vẽ lên lụa. Họa sĩ lý giải vì lụa là chất liệu đặc biệt, nếu vẽ sai hay lệch sẽ khiến cả tổng thể bức tranh bị hỏng không thể sửa. Mỗi tác phẩm chị mất khá nhiều thời gian, từ một đến vài tháng để hoàn thiện. 

Nhìn lại chặng đường một thập kỷ cùng lụa, Nguyễn Thu Hương cho rằng điều thành công nhất của mình là có được sự ghi nhận từ các đồng nghiệp. Chị vượt thoát ra khỏi khuôn khổ ngôn ngữ tạo hình, những tông màu để có thể thỏa sức sáng tạo. 

Lục vốn là chất liệu quen thuộc với người Việt, nhưng vẽ và sống được với nó là vấn đề thách thức với nhiều họa sĩ. Những nghi ngại về độ bền (mà thực chất tranh lụa khá bền), những định kiến về chủ đề và ngôn ngữ tạo hình (nghĩ tranh lụa gò bó, quê kiểng)… đã làm cho tranh lụa Việt Nam nửa cuối thế kỷ 20 có những thất thế. Bước qua thế kỷ 21, đặc biệt từ khoảng 2010 trở lại đây, tranh lụa Việt Nam đã có được các tác giả mới, chủ đề mới, biểu cảm cảm, vật liệu mới… nên đang làm cuộc hồi sinh khá ngoạn mục. Nguyễn Thu Hương là một số những họa sĩ đã góp sức đáng kể vào cuộc hồi sinh này.

“Tranh của tôi hướng đến góc nhìn tích cực, có thể về những người phụ nữ hiện đại thông qua nét đẹp hay cách sống của họ trong cái nhìn của tôi. Cũng vì thế tôi tìm thấy được mình trong hội họa để từ đó thỏa sức sáng tạo, truyền tải tinh thần ấy dễ dàng hơn”, chị chia sẻ với VietNamNet. 

So với 2 triển lãm cá nhân trước, các tác phẩm của Thu Hương được đánh giá táo bạo và phô bày nhiều hơn. Nữ họa sĩ thể hiện hình thể phụ nữ qua góc nhìn và cảm nhận riêng. Nguyễn Thu Hương cho biết bản thân khá cảm tính trong cuộc chơi với hội họa. Chị vẽ trước hết cho bản thân, thỏa mãn cái tôi từ những gì đã thấy, gặp hay chứng kiến trong cuộc sống hằng ngày. 

Dù vẽ về phụ nữ nhưng Nguyễn Thu Hương không tham vọng truyền tải thông điệp lớn lao. Nữ nghệ sĩ chỉ đơn giản tìm kiếm sự đồng điệu từ những bạn bè, đồng nghiệp và giới thưởng lãm tranh của mình. Chị còn được ông xã – cũng là một họa sĩ hiện giảng dạy tại trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ về niềm đam mê hội họa suốt nhiều năm qua. 

Triển lãm Hươngdiễn ra tại Eight Gallery (TP.HCM) từ 15-25/10.

Một số tranh trưng bày trong triển lãm 'Hương'

Ngay sau khi khai giảng, các học viên tham gia chặng 2 của khóa học trong năm ngày tại Hạ Long. Đây cũng là một một trong hành trình học thuật giúp các học viên tham gia phát triển, nâng cao năng lực và phong cách lãnh đạo cốt lõi. Tại đây, chia sẻ chuyên đề từ các chuyên gia đã giúp học viên hiểu biết sâu sắc hơn về lý thuyết lãnh đạo, cũng như nền tảng cho tầm nhìn chiến lược trong xây dựng chính sách và phân tích chính sách ngoại giao. Ngoài ra, học viên tìm hiểu khả năng dự báo và tầm nhìn chiến lược trong xây dựng chính sách trong bối cảnh môi trường biến động, và bình đẳng giới trong chính sách đối ngoại, những chủ đề quan trọng đối với người lãnh đạo.

Tiếp theo, các học viên sẽ có chuyến học tập thực tế tại Perth, Australia trong vòng 1 tuần từ ngày 20/11/2023.  Đây là dịp để đoàn học viên trải nghiệm những phương pháp giảng dạy và học tập tốt nhất của Australia bằng nhiều hình thức tương tác, phù hợp với môi trường và kinh nghiệm làm việc của các nhà lãnh đạo cấp cao. 

Theo VAC, chương trình cung cấp cái nhìn tổng quan về nhiều khía cạnh cốt lõi trong phương pháp lãnh đạo tích cực; những cân nhắc trong việc thiết kế chính sách, cân nhắc về nơi làm việc lành mạnh và bao trùm hiện đại, cũng như vai trò của phát triển bền vững trong chính phủ và dịch vụ công. 

Qua từng lĩnh vực, các học viên sẽ được tương tác và gặp gỡ những chuyên gia uy tín có tầm ảnh hưởng lớn, các chuyến tham quan thực tế, nghiên cứu đề tài, các buổi phản biện và lập kế hoạch, các hoạt động kết nối với các nhà lãnh đạo của Australia và các hoạt động văn hóa. Các học viên sẽ hoàn thiện ý tưởng, kế hoạch cho dự án ứng dụng trong lĩnh vực của mình và sẵn sàng áp dụng thực tế tại Việt Nam.

Khóa học tuy ngắn hạn nhưng hứa hẹn mang lại kiến thức hữu ích giúp các học viên phát huy vai trò lãnh đạo cốt lõi ứng dụng vào thực tiễn công việc đang quản lý.

Trong bối cảnh thế giới đang nhiều thay đổi, các nhà lãnh đạo gánh vác trọng trách cần nắm rõ và thấu hiểu sâu sắc nhất mọi vấn đề nên luôn nhanh chóng đưa ra những giải pháp và chính sách ứng phó kịp thời, Không chỉ là nhân tố quan trọng cho sự hoàn thiện và phát triển đời sống người dân lên một tầm cao mới, các nhà lãnh đạo còn góp phần nâng tầm hình ảnh Việt Nam trên hành trình phát triển bền vững toàn cầu. 

Khoá học được thực hiện bởi các chuyên gia hàng đầu của trường Đại học Curtin và Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu về chính sách công và lãnh đạo. Những chuyên đề chuyên sâu trong khoá học đang giúp ích cho sự cải thiện cũng như tháo gỡ những khó khăn trong chính sách hiện nay, xây dựng kế hoạch hành động cho tương lai đóng góp tích cực cho tổ chức và cộng đồng.

Thông qua đó, VAC sẽ tiếp tục tận dụng kiến thức và kinh nghiệm của Australia, các nhà lãnh đạo có ảnh hưởng từ Việt Nam và Australia, các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực để hỗ trợ các nhà lãnh đạo tương lai của Việt Nam trong hoạch định chính sách, chiến lược để tạo ra lợi ích cho chính người dân. 

Quốc Tuấn

Chính phủ dự kiến hoàn thành dự án năm 2035. Số vốn mỗi năm dành cho dự án chiếm khoảng 16,2% kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030, nếu giữ nguyên tỷ lệ đầu tư công trung hạn chiếm 5,5-5,7% GDP như hiện nay. Số vốn bình quân mỗi năm chiếm 1,3% GDP năm 2023 và 1% GDP năm 2027 - năm dự kiến khởi công dự án.

Quá trình triển khai sẽ huy động đa dạng các nguồn vốn hợp pháp để đầu tư. Áp lực 5.000 km đường bộ cao tốc đến năm 2030 không lớn nên kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn tới có thể cân đối dành cho đường sắt tốc độ cao. "Việc đầu tư dự án này tác động không lớn đến các công trình quan trọng quốc gia khác. Các chỉ tiêu tài chính khi đầu tư dự án và từ khai thác quỹ đất sẽ cải thiện nguồn thu, có khả năng cân đối vốn triển khai", Chính phủ cho hay.

Bên cạnh đó, nếu các nhà tài trợ quốc tế cung cấp các điều khoản vay ưu đãi, Chính phủ sẽ kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét sử dụng.