GS. David Silbersweig chia sẻ: “Trí tuệ nhân tạo và não bộ đều là những hệ thống phức tạp và chúng ta cần hiểu chúng cũng như hiểu cách tương tác của chúng. Sự hiểu biết đó có thể giúp chúng ta phát triển công nghệ theo cách an toàn hơn và hữu ích hơn.”

Theo vị giáo sư, trong hàng trăm năm, con người đã luôn tò mò về tâm trí và trí thông minh. Chúng ta thường suy ngẫm dưới góc độ triết học, công nghệ và giờ là thần kinh học theo các cách khác nhau. Nhưng những con đường này đang hội tụ lại, và chúng ta cần hiểu về tâm trí con người hơn nữa dưới góc độ sức khoẻ, xã hội và công nghệ.

Theo giáo sư, chúng ta có ngày càng nhiều dạng thức khoa học hơn, từ khoa học cơ bản và khoa học quét sóng, đến khoa học hình ảnh não bộ, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mạng lưới não và hệ thống thần kinh chứa sự nhận thức và hành vi trong sức khỏe và bệnh học.

Chúng ta cũng đang tiến xa hơn trong việc hiểu cách thông tin được mã hóa trong não. Chúng ta đã áp dụng học máy để giải mã hoạt động não bộ và thậm chí tái tạo hình ảnh mà một người nhìn thấy khi não của họ được quét thông qua khoa học hình ảnh não bộ.

“Ngày nay, ngày càng có nhiều nghiên cứu về cách chúng ta tương tác với não. Tôi muốn nói về cách chúng ta tương tác với robot, cách chúng ta tương tác với người khác so với máy tính. Chúng ta đang bước vào một thế giới ngày càng tăng cường tương tác giữa con người và máy”, GS. David Silbersweig nói.

“Não bộ con người và trí tuệ nhân tạo đều là những hệ thống phức tạp. Nếu chúng ta có thể tận dụng và hiểu nguyên tắc cơ bản của cả hai và định hình trí tuệ nhân tạo hiểu rõ hơn về đạo đức và các khía cạnh nhân đạo xã hội trong quá trình xử lý của não bộ con người, chúng ta có thể giúp giảm bớt các khía cạnh phi xã hội và phi nhân đạo của nó, từ đó chúng ta có thể tận dụng tốt nhất công nghệ ưu việt này”, giáo sư nhấn mạnh.

Khẳng định về mục tiêu của trí tuệ nhân tạo tự nhiên, vị giáo sư cho biết: “Những gì chúng tôi đang thực hiện tại Diễn đàn toàn cầu Boston, với trí tuệ nhân tạo tự nhiên, là thúc đẩy trí tuệ nhân tạo tập trung vào con người thông qua sự kết hợp của các hệ thống tự nhiên và thần kinh học, để có thể tăng cường chính sách phát triển xã hội, công nghệ và tương tác xã hội của con người một cách tích cực; tận dụng, kết hợp kiến thức từ não và tâm trí, sức khỏe với kiến thức được phát triển trong công nghệ và trí tuệ nhân tạo”.

Thế Định

TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng vụ Giáo dục Chuyên nghiệp, Bộ GD-ĐT, cho hay, xét tuyển sinh đại học bằng học bạ dễ tiêu cực, bởi dễ có tình trạng “chạy điểm” và như vậy dẫn đến hệ quả không công bằng giữa thí sinh khi đánh giá học bạ không chuẩn.

“Học bạ có thể xem là một trong các căn cứ hồ sơ học tập ghi nhận thành tích trong quá trình học tập qua đánh giá. Đánh giá qua hồ sơ học tập mới đánh giá được năng lực khách quan qua quá trình… Nếu hồ sơ học lực hay học bạ thể hiện sự đánh giá khách quan, tin cậy trong giáo dục phổ thông có thể xem là tốt hơn qua đánh giá một kỳ thi vốn mang yếu tố may rủi…

Nhưng điều đáng nói là văn hoá cảm tính “thương học trò” và bệnh thành tích khiến học bạ ở Việt Nam mất đi giá trị và ý nghĩa của nó... Do đó, trong bối cảnh hiện nay, một số trường đại học lựa chọn cách làm bỏ xét tuyển sinh đại học bằng học bạ là phù hợp và cũng là cách thể hiện đẳng cấp chất lượng của nhà trường... 

Để tốt nhất cho tuyển sinh đầu vào, các trường đại học có thể kết hợp kết quả thi và phỏng vấn”, ông Vinh nói.

TS Lê Đông Phương, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giáo dục đại học của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho rằng, những trường đại học bỏ xét tuyển bằng học bạ  là những trường có uy tín, có sự cạnh tranh rất cao. 

“Mấy năm vừa rồi, qua phân tích so sánh của Bộ GD-ĐT, chúng ta thấy điểm trung bình học bạ của học sinh luôn cao hơn điểm thi tốt nghiệp THPT. Không có gì đảm bảo chắc chắn cho việc điểm học bạ không bị tác động. Việc “nâng điểm” có thể xuất hiện cho 2 nhóm. Nhóm thứ nhất là nhóm học sinh khá, giỏi và muốn điểm số tốt lên để thuận lợi tối đa cho du học hoặc vào các trường top đầu trong nước.

Nhóm thứ hai là nhóm rất thấp ở dưới, thầy cô gọi là “nương tay” cho các em thuận lợi trong việc tốt nghiệp. Việc điểm bị sửa nhiều khi cũng không phải vì một động cơ tiêu cực nào cả (như nhờ vả hay chạy tiền...) mà chỉ đơn giản thầy cô thương học trò muốn cho thêm một chút, hoặc vì áp lực thi đua giữa các lớp...”, ông Phương nói. 

“Đã có những trường đại học khảo sát cho thấy những sinh viên xét tuyển bằng điểm học bạ cao, quá trình học thường không được tốt như kỳ vọng. Như vậy rõ ràng, việc dùng điểm học bạ để xét tuyển vào các ngành/trường có mức điểm chuẩn 27-29 là không đủ độ tin cậy”. 

Do đó, ông Phương cho rằng, việc một số trường đại học tuyên bố không dùng điểm học bạ để xét tuyển sinh cũng có nguyên nhân. Tuy nhiên, ông Phương cho rằng, nếu làm trung thực, loại trừ được việc “sửa điểm” điểm học bạ có thể giúp theo dõi quá trình học của một học sinh, từ đó cũng dễ so sánh các thí sinh với nhau hơn; trong khi điểm thi có thể mang tính nhất thời, thậm chí có trường hợp “học tài thi phận”. 

“Chính vì vậy, việc dùng điểm học bạ cũng có những giá trị của nó, tuy nhiên trong điều kiện trung thực, hoàn toàn không bị tác động. Cá nhân tôi ủng hộ việc các trường top trên không sử dụng điểm học bạ làm tiêu chí duy nhất để xét tuyển sinh, bởi dù sao phương thức này khó có thể khách quan, khả năng tiêu cực cao”. 

Thành công đưa sáng kiến nhà vệ sinh không phát thải tới Việt Nam 

Theo khảo sát do UNICEF phối hợp cùng Trung tâm Quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tại Sóc Trăng, hơn 40% trường học không có nước sạch và cơ sở vật chất hợp vệ sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng học tập của học sinh.   

Với mong muốn cải thiện tiếp cận nước sạch và vệ sinh môi trường, dự án đặt ra mục tiêu nâng cấp công trình nhà vệ sinh và áp dụng năng lượng tái tạo (như năng lượng mặt trời) tại 7 trường học và nâng cấp hệ thống xử lý, mở rộng mạng lưới và áp dụng năng lượng tái tạo tại 2 trạm cấp nước tập trung. Trong số 7 trường học thí điểm, dự án đã chọn ra điểm trường Tiểu học Long Phú C để thí điểm mô hình Nhà vệ sinh không phát thải.

Hệ thống xử lý nước thải “Net Zero Aquonic” là sáng kiến được tài trợ bởi Quỹ Bill & Melinda Gates và sản xuất bởi Tập đoàn SCG Chemical tại Thái Lan, xử lý nước thải không phát thải khí nhà kính gồm các bể xử lý nhỏ gọn với nhiều cấu phần, có thể biến nước thải từ bể tự hoại thành nước sạch, không chứa mầm bệnh và có thể tái sử dụng để tưới tiêu hoặc xả nhà vệ sinh. Hệ thống xử lý tuần hoàn được vận hành bằng nguồn năng lượng sạch từ pin mặt trời, góp phần giải quyết các vấn đề do hạn hán và xâm nhập mặn tại Sóc Trăng.

Mô hình này được lần đầu lắp đặt năm 2019 tại một khu dân cư thu nhập thấp ở Bangkok. Đáp ứng các yêu cầu của ISO 30500, hệ thống đã đạt kết quả: giảm tới 91% tổng chất rắn lơ lửng và giảm 99,99% vi khuẩn E.coli cho giai đoạn xử lý nước thải. 

Khi đưa mô hình về Việt Nam, cụ thể là tại Trường Tiểu học Long Phú C, đang nhận được nhiều phản hồi tích cực từ 200 học sinh và giáo viên.

Để đảm bảo tính bền vững của dự án, đại diện các bên liên quan từ cấp trung ương và tỉnh Sóc Trăng đã thực hiện ký kết về trách nhiệm của từng bên trong việc vận hành, duy trì và bảo dưỡng hệ thống sau khi lắp đặt cũng như nhân rộng mô hình sau khi đánh giá hiệu quả.

Tiềm năng được nhân rộng trên toàn quốc   

Chỉ vài tháng sau khi công bố tại Việt Nam, mô hình đã ngay lập tức tạo tiếng vang tốt, thu hút sự quan tâm từ các đơn vị trong khu vực công và tư nhân tại Việt Nam. 

Theo thông tin từ UNICEF Việt Nam, một tập đoàn trong lĩnh vực đầu tư đã quyết định rót vốn để sản xuất các bể Aquonic tại Việt Nam. Đây là một bước tiến quan trọng vì việc đưa công nghệ này về sản xuất trong nước sẽ giúp giảm đáng kể chi phí so với giá nhập khẩu, từ đó giúp tăng khả năng nhân rộng sáng kiến lên quy mô toàn quốc. 

Việc sáng kiến thành công thu hút sự quan tâm của các đơn vị cũng góp phần hiện thực hoá mục tiêu dài hạn, kêu gọi nhiều “cánh tay nối dài” cùng chung tay nhân rộng các mô hình hiệu quả, kiến tạo giá trị tích cực và bền vững.  

UNICEF và Masterise Group cho biết nỗ lực của dự án Innovation for Children không chỉ dừng lại ở kết quả của giai đoạn 1. Dự án sẽ tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp về năng lượng xanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nước sạch và vệ sinh, để góp phần vào mục tiêu giảm thiểu phát thải khí carbon. 

Song song với lĩnh vực nước sạch và vệ sinh, dự án cũng tập trung thúc đẩy công nghệ và sáng tạo trong giáo dục. Hiện tại, dự án cũng đã thành công giới thiệu Thư viện số toàn cầu, giúp các em tiếp cận nguồn tài liệu học tập chất lượng cao, miễn phí và không chỉ bằng tiếng Việt mà còn bằng tiếng Khmer và ngôn ngữ ký hiệu. 

"Innovation for Children" là một dự án thuộc chương trình vì cộng đồng phát triển bền vững “Build A Better Future” do Masterise Group triển khai tháng 4/2022. 

Website: https://masterisehomes.com/trach-nhiem-xa-hoi

Thanh Hà

Bài mẫu viết thư UPU lần thứ 53: Kể về thế giới mà thế hệ tương lai được kế thừa