Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã âm thầm leo thang trong nhiều năm, nhưng các diễn biến trong tuần này đã cho thấy sự căng thẳng lên đến đỉnh điểm. Huawei, công ty từng là ngôi sao nổi bật nhất của ngành công nghệ Trung Quốc, đã bị hàng loạt các nhà cung cấp Mỹ ngưng hợp tác. Điều này đã khiến sự hoạt động và sự phát triển trong tương lai của công ty công nghệ Trung Quốc gần như lâm vào bế tắc. Trung Quốc nhiều khả năng sẽ thực hiện những biện pháp đáp trả, nhưng với vô số lựa chọn đang được đặt trên bàn cân, nhiều chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực công nghệ đã bắt đầu nghĩ đến những kịch bản xấu nhất.

Một trong những phương án mà phía Trung Quốc có thể thực hiện, nhiều khả năng sẽ gây ra sự hỗn loạn đối với các công ty công nghệ Mỹ, là lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm – một loại nguyên liệu thô rất quan trọng cho công nghiệp điện tử. Những nguyên tố này được khai thác và sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc, và được sử dụng phổ biến trong rất nhiều loại trang thiết bị ở Mỹ từ ô tô điện đến tuabin gió, từ những chiếc điện thoại thông minh cầm tay cho tới các loại tên lửa phóng vào không gian.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã thể hiện sự ủng hộ ý tưởng này, khi họ gọi sự phụ thuộc của Mỹ vào đất hiếm của Trung Quốc là một "con át chủ bài" trong tay Bắc Kinh.

Trên thực tế, các nguyên tố đất hiếm đôi khi được mô tả là "vitamin của thế giới hoá học", bởi chỉ cần một lượng rất nhỏ đất hiếm đã có thể tạo nên những tác động mạnh mẽ. Một lượng cerium tương đương một lần rắc muối lên thức ăn của chúng ta, trộn với nhúm neodymium bằng đầu ngón tay đã có thể giúp cho màn hình của một chiếc TV sáng hơn, một cục pin hoạt động được lâu hơn, và một thỏi nam châm trở nên mạnh hơn. Nếu Trung Quốc đột ngột "cấm cửa" các công ty nước ngoài tiếp cận với nguồn tài nguyên này, thì chẳng khác nào kéo cả ngành công nghiệp công nghệ thế giới lùi lại một vài thập kỷ. Và rõ ràng ở thời đại hiện nay, không ai lại muốn từ bỏ chiếc iPhone của mình để trở lại dùng BlackBerry cả!

Mặc dù vậy, các chuyên gia trong lĩnh vực này lại ít tỏ ra lo ngại về một kịch bản đen tối đến vậy. Họ cho rằng, mặc dù lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm từ phía Trung Quốc có thể ngay lập tức gây ra những tác động tiêu cực, nhưng Mỹ và các quốc gia khác trên thế giới có thể tìm được các giải pháp thay thế để thích nghi về lâu dài. "Nếu Trung Quốc thực sự cắt toàn bộ nguồn cung đất hiếm sẽ gây ra những vấn đề trong ngắn hạn, nhưng vẫn hoàn toàn có thể giải quyết được," Tim Worstall, một người từng có kinh nghiệm kinh doanh mặt hàng đất hiếm trên cho biết.

Khác xa với quan niệm "át chủ bài" của người Trung Quốc, tầm quan trọng của đất hiếm trong cuộc tranh chấp thương mại Mỹ - Trung có lẽ chỉ như một "làn nước thong thả chảy qua" mà thôi. Dưới đây chúng tôi xin giải thích chi tiết.

Trung Quốc hiện đang chiếm tuyệt đại đa số sản lượng đất hiếm khai thác của thế giới (phần màu đỏ)

Có rất nhiều lý do dẫn tới điều này, trải trên nhiều lĩnh vực từ địa lý, hoá học và cả các yếu tố lịch sử nữa. Nhưng yếu tố quan trọng nhất, và cũng dễ giải thích nhất nằm ở chỗ: đất hiếm thực ra không hiếm đến mức ấy.

Đất hiếm là một tập hợp gồm 17 nguyên tố, được Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) mô tả là có mức độ "phổ biến vừa phải". Điều đó có nghĩa rằng chúng có thể không phổ biến như các nguyên tố như oxi, silicon và sắt, vốn là các nguyên tố chính cấu thành nên phần lớn lớp vỏ Trái Đất. Song trữ lượng đất hiếm trong tự nhiên có thể tương đương với các nguyên tố như đồng và chì, vốn không được coi là các nguyên tố quá "lạ" hay khan hiếm. Những quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn nhất phải kể đến Trung Quốc, bên cạnh đó còn có nhiều nước khác như Brazil, Canada, Australia, Ấn Độ và Mỹ.

Một trong những thách thức lớn đối với việc khai thác các loại đất hiếm (và lý do chúng được đặt tên như vậy) là bởi các nguyên tố đất hiếm hiếm khi tồn tại trong tự nhiên dưới dạng các khối tập trung hay các mỏ. Do các nguyên tố đất hiếm có khả năng hoạt động hoá học khá cao, dễ dàng liên kết với các hợp chất và khoáng chất khác xung quanh và bị trộn lẫn trong bụi bẩn của môi trường. Điều này khiến cho việc khai thác đất hiếm từ tự nhiên trở thành một quy trình mất rất nhiều thời gian, công sức và khó khăn (tương tự như việc thuyết phục một "chiến hữu" đang say rượu rời khỏi bàn nhậu vậy).

Theo lời Eugene Gholz, một chuyên gia về đất hiếm và là Phó Giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học Notre Dame: "Một khi đã khai thác được đất hiếm lên khỏi mặt đất, thách thức lớn nhất là làm sao để tách đất hiếm từ đá thành các nguyên tố riêng lẻ."

Quy trình phân tách thành các nguyên tố đất hiếm riêng lẻ bao gồm một số thao tác tương đối độc hại như ngâm trong axit và các thao tác tiếp xúc với nhiều nguyên tố phóng xạ không lành mạnh. Đây là một trong những lý do mà các quốc gia như Mỹ đã không ngần ngại và thậm chí còn "vui mừng" khi nhượng lại việc sản xuất đất hiếm cho Trung Quốc. Nếu việc sản xuất đất hiếm là một mảng kinh doanh lộn xộn và đầy nguy hiểm, vậy tại sao không để người khác làm điều đó? Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác góp phần vào sự thống trị của đất hiếm tại Trung Quốc, trong số đó có chi phí nhân công rẻ và sự và sự tồn tại của các mỏ sản xuất đất hiếm như một sản phẩm phụ tại Trung Quốc.

Thực ra, Trung Quốc mới chỉ "thống trị" thị trường đất hiếm trong một thời gian ngắn trở lại đây. Từ những năm 1960 đến 1980, phần lớn nguồn cung đất hiếm cho thế giới được sản xuất tại Mỹ, đến từ mỏ đất hiếm Mountain Pass ở California. Nhà máy chế biến đất hiếm tại mỏ này đã ngừng hoạt động vào năm 1998 sau khi để xảy ra sự cố trong việc xử lý nước thải độc hại. Toàn bộ khu vực này đã bị phá hủy vào năm 2002.

Do vậy, từ những năm 1990 trở đi, Trung Quốc bắt đầu đảm nhận việc sản xuất phần lớn sản lượng đất hiếm, cùng với các chi phí môi trường có liên quan đến hoạt động này (Năm 2010, chính phủ Trung Quốc ước tính rằng ngành công nghiệp đất hiếm tại nước này tạo ra 22,05 triệu tấn chất thải độc hại mỗi năm). Nhiều nguồn tin truyền thông cho rằng Trung Quốc hiện sản xuất khoảng 95% sản lượng đất hiếm trên thế giới, nhưng Gholz nói rằng số liệu thống kê này là "đã lỗi thời". Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho biết thị phần đất hiếm của Trung Quốc hiện nay rơi vào khoảng gần hơn 80%.

Tuy nhiên, 80% vẫn là một con số đáng kể, và câu hỏi đặt ra là: nếu đất hiếm là mặt hàng quan trọng như vậy, điều gì xảy ra nếu Trung Quốc dừng cung cấp đất hiếm cho phía Mỹ?

Điều may mắn là việc này không phải là không có tiền lệ, nên nước Mỹ hoàn toàn có thể hình dung được các tác động và tìm cách đối phó. Trở lại năm 2010, Trung Quốc đã từng một lần ngừng xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản sau một sự cố ngoại giao liên quan đến một tàu đánh cá hoạt động trên khu vực quần đảo Senkaku đang tranh chấp giữa hai nước. Gholz đã viết một báo cáo về hậu quả từ sự cố này vào năm 2014, và kết luận rằng khác với dự định của phía Trung Quốc, lệnh cấm của họ gây ra rất ít tác động đối với phía Nhật Bản và do đó, có thể coi là gần như không có tác dụng.

Cụ thể: Những kẻ buôn lậu bên phía Trung Quốc vẫn tiếp tục xuất khẩu đất hiếm ra khỏi đất nước bất chấp lệnh cấm của chính quyền; trong khi đó, ở phía bên kia, các nhà sản xuất tại Nhật Bản đã tìm ra những phương thức sản xuất ít sử dụng đến loại vật liệu này hơn. Đồng thời, sản xuất đất hiếm tràn lan ở nhiều nơi khác trên thế giới "thừa" đủ để bù đắp cho sự thiếu hụt bên phía Trung Quốc. "Thế giới này thực ra rất linh hoạt," Gholz kết luận. "Khi bạn tìm cách hạn chế nguồn cung để gây sức ép chính trị đến một quốc gia khác, họ sẽ không bỏ cuộc, mà thay vào đó, tìm cách thích nghi."

Ông cũng lưu ý thêm rằng, mặc dù các báo cáo của ông tìm hiểu về ngành công nghiệp đất hiếm thế giới tại thời điểm năm 2010, nhưng "kết cục [của những lệnh cấm vận liên quan đến đất hiếm] trong năm 2019 sẽ vẫn không có gì thay đổi so với năm 2010".

Nếu Trung Quốc cắt nguồn cung đất hiếm, Mỹ vẫn sẽ có đủ các kho tích trữ cả của Nhà nước và tư nhân để ưu tiên cung cấp cho các ngành thiết yếu như quân sự trong một thời gian ngắn. Mặc dù lệnh cấm vận từ phía Trung Quốc có thể khiến các mặt hàng công nghệ cao và các loại vật liệu phụ thuộc nhiều vào nó như dầu mỏ (đất hiếm là nguyên liệu cần thiết trong quy trình tinh chế dầu mỏ) tăng giá, Gholz nói rằng không có chuyện bạn sẽ không thể mua một chiếc điện thoại thông minh mới cho mình chỉ vì thiếu một vài microgam nguyên tố yttri. "Tôi không nghĩ rằng việc đó là không thể xảy ra. thể nghĩ rằng đó là một sự kiện khác. Nó chỉ có vẻ không hợp lý mà thôi", Gholz giải thích.

Mặc dù lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm mới chỉ là suy đoán ở thời điểm này, song các công ty đã bắt có kế hoạch chuẩn bị để đối phó với bất kỳ biện pháp trả đũa nào từ phía Trung Quốc. Công ty hóa chất Mỹ Blue Line Corp và công ty khai thác đất hiếm Úc Lynas đã lên kế hoạch vận hành cơ sở sản xuất mới ở Mỹ; đồng thời các kho dự trữ đất hiếm khách trên khắp thế giới đã tăng cường sản xuất để đối phó với mối đe dọa từ phía Trung Quốc.

Trong trường hợp một lệnh cấm thực sự được phía Trung Quốc ban hành, một trong những phương án dự phòng quan trọng nhất sẽ là mỏ đất hiếm Mountain Pass của Mỹ. Mặc dù mỏ này đã bị đóng cửa sau khi giá đất hiếm Trung Quốc lao dốc, tuy nhiên cơ sở này vẫn còn được giữ gìn nguyên vẹn và đã tiếp tục sản xuất trở lại từ tháng 1 năm ngoái. Các ước tính gần đây cho thấy mỏ Mountain View đã cung cấp 1/10 lượng quặng đất hiếm khai thác được của thế giới (mặc dù việc chế biến không phải do mỏ này đảm nhiệm), do đó trong trường hợp bị cấm vận, Mỹ có thể tăng tốc việc sản xuất đất hiếm từ mỏ Mountain Pass như trước.

"Đến thời điểm hiện tại, cách nhanh nhất và rẻ nhất để tăng cường nguồn cung đất hiếm cho thị trường (trong trường hợp có bất kì sự gián đoạn nào từ phía Trung Quốc xảy ra), là tiếp tục dựa vào mỏ khai thác ở California," Gholz cho biết. "Nước Mỹ không cần phải bắt đầu lại từ đầu."

Worstall cũng đồng ý với quan điểm này: "Khai thác các quặng đất hiếm tập trung thực ra là một công việc rất đơn giản," ông nói. "Tôi, hay bất kỳ ai muốn cạnh tranh với tôi, chỉ cần 6 tháng chuẩn bị trước là đã có thể sản xuất đất hiếm ở bất kỳ sản lượng nào được yêu cầu."

Tuy nhiên, cả hai chuyên gia đều nhận định, vấn đề lớn nhất nằm ở mức chi phí để làm việc đó. Lý do chính là bởi các nhà máy tinh chế và phân tách đất hiếm xây dựng ở Mỹ sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường cao hơn nhiều.

Như chúng ta đã thấy với trường hợp của Huawei cũng như những thiệt hại khác do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung gây ra, câu hỏi thực sự không phải nằm ở việc các quốc gia và các công ty, doanh nghiệp có thể thích nghi với các lệnh cấm vận và các chính sách bất lợi khác hay không, mà là cái giá mỗi bên phải trả để làm điều đó.

An Huy

Ông Jerry Lim cho hay, đang có khá nhiều suy đoán và băn khoăn xung quanh việc sáp nhập toàn bộ hoạt động kinh doanh của Uber tại Đông Nam Á, bao gồm cả dịch vụ Uber Eats. Cụ thể là khách hàng đang thắc mắc về ảnh hưởng của việc sáp nhập này đối với họ. Các đối tác tài xế, đặc biệt là những người chỉ đang hoạt động trên nền tảng ứng dụng Uber, có thể đang lo lắng về sinh kế của mình. Và ông này cho biết: "Tôi muốn giải đáp tất cả băn khoăn này".

Giám đốc Grab Việt Nam khẳng định, việc Uber sáp nhập vào Grab minh chứng rằng Grab luôn giữ vững cam kết lâu dài của mình. Grab cam kết tiếp tục mang dịch vụ kết nối di chuyển ngày càng hiệu quả và kiên trì với sứ mệnh góp phần cải thiện cuộc sống của người dân Đông Nam Á nói chung và người dân Việt Nam nói riêng. Đồng thời, Grab luôn "đặt khách hàng, đối tác tài xế và cộng đồng xã hội ở vị trí đầu tiên".

Grab không phải là công ty cung cấp dịch vụ taxi mà là một công ty công nghệ cung cấp hàng loạt dịch vụ tiêu dùng khác nhau và trở thành một nền tảng ứng dụng tiêu dùng toàn diện. Nền tảng mở này cũng đảm bảo việc chuyển giao được suôn sẻ. Trong đó, các đối tác tài xế và người sử dụng của Uber có thể dễ dàng được tích hợp vào nền tảng ứng dụng của Grab. Grab cũng đang tích cực chuẩn bị để chào đón các đối tác tài xế của Uber ngay sau khi họ đồng ý tham gia, để đảm bảo rằng mọi hoạt động đều diễn ra bình thường cho cả đối tác tài xế lẫn khách hàng. Ông này cũng cho biết: Những đối tác tài xế hiện tại và đối tác mới sẽ có thể có thu nhập cao hơn nhờ nhận được nhiều yêu cầu đặt xe hơn, tỉ lệ kết nối với khách hàng cũng sẽ hiệu quả và nhanh chóng hơn trên một ứng dụng.

Các phần mềm được liệt kê dưới đây bao gồm cả các phần mềm miễn phí và trả phí, hoạt động trên các PC Windows và macOS. Với những người dùng chỉ sử dụng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng, chúng tôi cũng có một lựa chọn dành cho bạn. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng giới thiệu một công cụ biên tập phim hoạt động hoàn toàn dựa trên nền web. Vì vậy, dù đang sử dụng nền tảng nào và có "ngân sách" bao nhiêu, bạn cũng có thể sử dụng ít nhất một trong số những phần mềm mà chúng tôi đề cập dưới đây.

Công cụ chỉnh sửa video trả phí tốt nhất cho người mới: Corel VideoStudio Pro (70USD)

Corel là công ty phần mềm có tuổi đời thậm chí còn dài hơn nhiều độc giả đang đọc bài viết này. Công ty được thành lập từ hơn 30 năm về trước, và khoảng thời gian đó cũng đem lại cho Corel nhiều kinh nghiệm để phát triển một công cụ chỉnh sửa video thân thiện với người mới bắt đầu bước vào nghề. Phần mềm VideoStudio của họ thực sự là một sự lựa chọn lý tưởng.

Giao diện của VideoStudio không quá phức tạp hoặc cao cấp như các sản phẩm của Adobe (ngay cả phần mềm biên tập video giản lược của hãng này là Premiere Elements cũng vẫn tạo cảm giác "choáng ngợp" cho người mới). Dù vậy, VideoStudio vẫn mang đến một số công cụ và nguyên tắc làm việc cơ bản của nghề, mà bạn sẽ cần phải thành thạo nếu bạn muốn tiến sâu hơn trong lĩnh vực chỉnh sửa video chuyên nghiệp.

Cụ thể, phần mềm này cung cấp cho bạn các công cụ biên tập video trên dòng thời gian (timeline) và một số hiệu ứng cơ bản, rất phù hợp nếu bạn chỉ cần làm một bài thuyết trình đơn giản hay một video YouTube. Với mức giá chưa tới 100 USD cho phiên bản đầy đủ cùng 30 ngày dùng thử nếu bạn vẫn chưa chắc chắn với quyết định chọn mua, VideoStudio Pro 2019 là một sự lựa chọn hoàn hảo dành cho những người làm video không chuyên.

Link tải phần mềm VideoStudio Pro

Công cụ chỉnh sửa video miễn phí tốt nhất cho người mới: HitFilm Express

Phần lớn phần mềm chỉnh sửa video miễn phí thường chỉ cung cấp một số tính năng cơ bản. Tuy nhiên, HitFilm Express lại mang đến một hệ thống các tính năng có khả năng giải quyết được các nhiệm vụ biên tập video cao cấp, mà vẫn không khiến người dùng gặp khó khăn hay "choáng ngợp" với giao diện phức tạp. Phần mềm cũng cho phép người dùng truy cập và sử dụng một vài kho hiệu ứng đặc biệt - một công cụ tuyệt vời dành cho những người trẻ hay các học sinh, sinh viên – những người thường có nhu cầu làm các video mang tính chất hài hước, thú vị.

HitFilm cho phép người dùng biên tập video với số track hình ảnh và âm thanh không giới hạn – tính năng vô cùng hiếm gặp trên các sản phẩm miễn phí. Tuy vậy, bạn có thể vẫn cần phải chi thêm tiền để mua một số gói bổ trợ, nếu muốn sử dụng toàn bộ các tính năng nâng cao của phần mềm này. Bạn có thể xem những tính năng nào của HitFilm Express được cung cấp miễn phí và những tính năng phải trả phí tại đây.

Link tải phần mềm HitFilm Express

Công cụ chỉnh sửa video trên điện thoại tốt nhất cho người mới: Quik

Chỉnh sửa video trên điện thoại thông minh với kích thước màn hình hạn chế chắc chắn không phải là một nhiệm vụ dễ dàng: sử dụng giao diện cảm ứng đồng nghĩa vói việc bạn không có được độ chính xác của những thao tác nhấn và kéo chuột nữa. Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm kiếm một phương thức biên tập video nhanh gọn để chia sẻ với bạn bè, người thân hoặc đăng tải trên YouTube, trong khi hãng sản xuất điện thoại của bạn lại không tích hợp theo máy một trình biên tập video mặc định nào đủ tốt để sử dụng, thì hãy thử ứng dụng Quik.

Ứng dụng miễn phí này được phát triển bởi GoPro – nhà sản xuất camera hành trình nổi tiếng nhất nhì trên thế giới, do vậy không có gì ngạc nhiên khi phần mềm này được tối ưu hoá để sử dụng kèm theo phần cứng máy ảnh của hãng. Tuy nhiên, Quik vẫn có thể hoạt động rất tốt với các đoạn video được quay bằng camera điện thoại của bạn. Nó thậm chí có thể đồng bộ hình ảnh với một bản nhạc bạn tuỳ chọn, và hỗ trợ các tính năng chỉnh sửa video nâng cao như làm làm chậm chuyển động và xuất file video ở tốc độ khung hình 60 fps.

Link tải ứng dụng Quik

Công cụ chỉnh sửa video nền web tốt nhất dành cho người mới: Kizoa

Hiện nay, có một số công cụ biên tập video hoạt động trên nền web được nhiều người sử dụng, điển hình là các công cụ chỉnh sửa được tích hợp trong giao diện upload video lên Youtube và Vimeo. Nhưng nếu bạn đang tìm kiếm một công cụ dựng phim chạy trên nền web thực sự, giúp biên tập video nhanh gọn mà vẫn cung cấp nhiều chức năng, hãy thử dùng KIzoa. Phần mềm này cung cấp cho bạn những tính năng biên tập cơ bản, hỗ trợ chèn nhạc nền và tiêu đề, các mẫu hiệu ứng mở đầu (intro) và kết thúc đoạn phim (outro), rất tiện dụng nếu bạn chỉ có 20 phút để hoàn thành đoạn video của mình.

Link trang web Kizoa

Công cụ chỉnh sửa video trên Mac tốt nhất cho người mới: Apple iMovie

Dù hầu hết các công cụ biên tập video chúng tôi giới thiệu trong bài viết này đều hoạt động được trên nhiều nền tảng, nhưng nếu bạn đang sở hữu một chiếc máy tính của Apple, hãy tận dụng iMovie. Phần mềm này là tiêu chuẩn vàng của các công cụ biên tập video miễn phí, và nó mặc định được cài đặt trên tất cả các máy tính Mac.

Dù phần mềm này không chứa các công cụ biên tập mạnh mẽ như phần mềm dựng phim chuyên nghiệp Final Cut Pro X cũng của Apple, nhưng bù lại, giao diện của iMovie lại thân thiện với người dùng hơn rất nhiều. Các bản cập nhật gần đây của iMovie cho macOS hỗ trợ đồng bộ dự án với app iMovie trên iOS và chia sẻ trực tiếp video thành phẩm lên các dịch vụ như Youtube, Vimeo và Facebook. Nhược điểm duy nhất của phần mềm này là các mẫu tiêu đề của nó đã quá phổ biến và được sử dụng nhiều trên Internet, do vậy video của bạn rất dễ bị "đụng hàng". Và dĩ nhiên, phần mềm này không hoạt động trên nền tảng Windows.

Link tải phần mềm iMovie

Huy Đức