Hãng Reuters đưa tin, một cuộc tấn công xuyên biên giới vào phía sườn của vùng Sumi có thể khiến lực lượng phòng thủ đã suy kiệt của Ukraine bị kéo căng hơn nữa. Cuối tuần trước, Nga tấn công vào Kharkiv và mở ra một trận mới buộc Ukraine phải gấp rút tăng viện. 

Hôm qua, Nga cho biết lực lượng nước này đã tiến vào phía bắc Kharkiv và giành được khu định cư thứ 10 tại đây, là làng Buhruvatka. Cảnh sát trưởng Vovchansk cho biết, các cuộc đọ súng đã nổ ra ở phía bắc thành phố này. Vovchansk là một thành phố nằm cách biên giới Ukraine và Nga khoảng 5km và là một trong những mục tiêu tấn công của Nga.

Bộ Tổng tham mưu Ukraine tối qua ra tuyên bố: "Tại một số khu vực nhất định ở Lukyantsi và Vovchansk, do hỏa lực và các vụ tấn công dữ dội của quân Nga, các đơn vị Ukraine đã di chuyển tới những vị trí thuận lợi hơn để bảo toàn tính mạng cho các quân nhân và tránh tổn thất". 

Thống đốc Kharkiv, Oleh Syniehubov cho biết, có hai người thiệt mạng trong các vụ pháo kích Kharkiv. Hơn 7.500 người ở Vovchansk và khu vực lân cận đã được sơ tán. 

Giám đốc tình báo quân sự Ukraine, Kyrylo Budanov nói, Moscow đã điều toàn bộ quân ở khu vực biên giới cho chiến dịch Kharkiv. Tuy nhiên, theo ông Budanov, Nga vẫn còn lực lượng dự bị và có thể dùng trong những ngày tới. Và rằng, tình hình đang thay đổi nhanh chóng, giai đoạn tích cực trong chiến dịch của Nga vẫn đang diễn ra. 

Quan chức này nói thêm, Nga có các lực lượng nhỏ ở khu vực biên giới gần Sumi. "Đối với Sumi, người Nga thực sự đã lên kế hoạch cho một chiến dịch ngay từ lúc bắt đầu, song tình hình không cho phép họ tiến hành những gì đã vạch ra". 

1. Ngựa gỗ thành Troy

Mô hình ngựa gỗ thành Troy được các nhà làm phim sử dụng.

Nếu có sự công bằng giữa tình yêu và chiến tranh thì đây có lẽ là điều dốitrá có thể tha thứ nhất. Khi hoàng tử Paris của thành Troy bỏ trốn với Helen, vợcủa vua Spartan của Hy Lạp, chiến tranh đã bùng nổ. Cuộc chiến đã hoành hànhsuốt 10 năm khi người dân thành Troy tin rằng cuối cùng họ đã vượt qua người HyLạp. Nhưng họ không biết rằng, người Hy Lạp đang có một âm mưu khác.

Với tính toán giảo quyệt, người Hy Lạp đã dựng một con ngựa gỗ khổng lồ vớimột chiếc bụng rỗng chứa đầy quân lính nấp trong đó. Sau đó, họ thuyết phục kẻthù của mình rằng con ngựa này là một lời cầu hòa. Người dân thành Troy đã vuimừng nhận món quà và đem nó vào trong thành. Đêm hôm đó, khi những người dânthành Troy ngủ say, những lính Hy Lạp trốn bên trong con ngựa đã lẻn ra ngoài vàtấn công thành Troy.

Đây là một trong những mánh lới vĩ đại thành công nhất được biết tới tronglịch sử, nếu nó là sự thật. Đại thi hào Homer đề cập tới sự xuất hiện con ngựagỗ trong "The Iliad", và văn hào Virgil cũng kể lại câu chuyện về sự sụp đổ củathành Troy trong thi phẩm "The Aeneid." Bằng chứng cho thấy Troy tồn tại và manglại giá trị cho câu chuyện của Homer, và các học giả từ lâu đã điều tra về độchính xác của câu chuyện này. Một giả định đằng sau con ngựa thành Troy tới từnhà sử học Michael Wood, người đưa ra ý kiến rằng đó chỉ đơn thuần là một phiếngỗ lớn hình một con ngựa được đưa vào thành phố.

Dù thế nào đi nữa, câu chuyện trên giành được một vị trí thường trực trongtrí tưởng tượng của người phương Tây như một lời cảnh báo rằng hãy cẩn thận vớinhững món quà của kẻ thù mang tặng.

2. Han van Meegeren giả mạo Vemeer

Một trong những bức tranh của Meegeren giả làm tranh của danh họa Vermeer.

Sự dối trá này tới từ sự hão danh trong nghệ thuật. Han van Meegeren là mộthọa sĩ, người luôn cảm thấy bị đánh giá thấp và nghĩ rằng ông có thể lừa cácchuyên gia nghệ thuật thừa nhận tài năng của mình.

Đầu thế kỷ XX, các học giả đã tranh luận về việc liệu họa sĩ Hà Lan vĩ đạiVermeer có vẽ hàng loạt các tác phẩm miêu tả cảnh trong Kinh thánh hay không.Nhân cơ hội này, Van Meegeren đã làm giả một trong những tác phẩm đó. Với sự chúý từng chi tiết, Han van Meegeren đã làm giả từ các vết nứt tới tuổi của bứctranh. Các chuyên gia tin rằng những bức tranh là thật và Meegeren đã làm giảcũng như bán được nhiều bức tranh của Vermeers hơn nữa. Sự tham lam đã vượt quakhát vọng được khen ngợi khi Meegeren quyết định không trở lại là chính mình.

Tuy nhiên, Meegeren, người đã làm giả tranh Vemeer trong những năm 1930, 1940đã phạm phải một sai lầm lớn. Ông đã bán một bức tranh cho một thành viên củaĐảng Quốc xã ở Đức. Sau chiến tranh, quân Đồng minh quy Meegeren là kẻ bán "khobáu quốc gia" cho kẻ thù. Nhằm xoay chuyển tình thế, Meegeren buộc phải nói thậtvề những bức tranh của mình.

Meegeren qua đời vì một cơn đau tim 2 tháng sau khi mãn hạn 1 năm tù.

3. Siêu lừa Madoff

Siêu lừa Madoff khiến cả phố Wall bàng hoàng

Năm 2008, Madoff thú nhận đã lừa khoảng 50 tỷ USD từ các nhà đầu tư, nhữngngười tin tưởng trao tài sản của họ cho y. Madoff đã sử dụng kế hoạch Ponzi” (Ponzi-Scheme)để duy trì trò lừa đảo của mình hơn một thập kỷ.

Cú lừa kinh điển này được đặt theo tên của trùm lừa đảo tín dụng đa cấpCharles Ponzi đầu thế kỷ XX. Phương thức hoạt động của mô hình Ponzi như sau: kẻđi vay cam kết sẽ trả lợi tức cao cho các nhà đầu tư nhưng thay vì đem tiền điđầu tư, kẻ đi vay lại giữ số tiền này cho mình và sử dụng khoản vay từ nhà đầutư mới để trả cho những nhà đầu tư trước đó.

Madoff không phải là người phát minh ra trò lừa đảo này nhưng y lại khiến môhình của nó lớn hơn bao giờ hết. Không chỉ lập kỷ lục về số tiền thu được màchuỗi Ponzi của Madoff còn dài hơn bất kỳ kẻ lừa đảo nào khác. Thường thì nhữngkẻ sử dụng phương thức Ponzi để lừa tiền sẽ nhanh chóng bị phát hiện bởi vì càngngày họ càng cần phải tìm nhiều nhà đầu tư.

Cú lừa của Madoff khiến cả phố Wall bàng hoàng bởi Madoff, cựu chủ tịch sànchứng khoán NASDAQ, từng là một chuyên gia được coi trọng và đầy tài năng tronglĩnh vực tài chính.

4. Anna Anderson giả công chúa Alias Anastasia

Công chúa Anastasia (trái) và kẻ giả danh Anderson.

Với sự tấn công dữ dội của cuộc Cách mạng Nga, sự tồn tại của một gia đìnhhoàng gia là điều không thể chấp nhận được. Năm1918, các thành viên trong gia đình hoàng giaRomanov bị giết:Nga Hoàng Nicholas II, vợ, con trai và bốn con gái ông, để đảm bảo rằng không cóngười thừa kế hợp pháp sau đó có thể đứng lên và tập hợp dân chúng nổi dậy.

Ngay sau đó, đã có tin đồn rằng một số thành viên gia đình hoàng gia đã trốnthoát và sống sót. Rất nhiều người tự nhận mình chính là một trong số đó và nổilên là trường hợp của Anderson. Năm 1920, Anderson đã được đưa vào bệnh viện saukhi cố gắng tự tử và thú nhận rằng cô là công chúa Anastasia, con gái út của giađình hoàng gia. Anderson thuyết phục mọi người bằng một kiến thức đáng ngạcnhiên về gia đình và cuộc sống của gia đình hoàng gia tại tòa án.

Một số họ hàng xa và những người biết sơ sài Anastasi tin rằng Anderson làcông chúa nhưng đa số đều không chấp nhận điều này. Năm 1927, một người bạn cùngphòng cũ của Anderson tuyên bố rằng tên thật của cô ta là Franziska Schanzkowskachứ không phải công chúa Anastasia. Điều đó vẫn không ngăn được Anderson chophép mình hưởng thụ sự nổi tiếng và có được một khoản thừa kế từ hoàng gia.Anderson đã phải đối mặt với nhiều vụ tố tụng trong suốt nhiều thập kỷ nhưng côvẫn mắc kẹt trong câu chuyện của mình cho tới khi qua đời vào năm 1984. Nhiềunăm sau đó, các kiểm tra ADN đã xác nhận Anderson là kẻ giả mạo. Năm 2009, cácchuyên gia đã có thể kết luận tất cả các hài cốt được tìm thấy và không thànhviên hoàng gia nào trốn thoát khỏi cuộc thanh trừng vào năm 1918.

5. Titus Oates và âm mưu sát hại vua Charles Đệ Nhị

Oates vẫn ngoan cố khai man trước tòa.

Được nuôi dạy bởi một giáo sĩ Tin Lành, Oates vào trường Cambridge để học vềcác yêu cầu trong giáo hội Anh. Sau khi bị đuổi khỏi giáo hội vì có hành vikhông đứng đắn, Oates bắt đầu liên kết với Công giáo và giả vờ cải tà quy chính.Với sự khuyến khích của Israel Tonge, một người chống công giáo, Oates thâm nhậpvào lãnh thổ của đối phương bằng cách vào một trường dòng. Thực tế, Oates và haitrường dòng, cả hai đều trục xuất y. Tuy nhiên, điều đó không quan trọng. Bởilúc này, Oates đã thu thập đủ thông tin nội bộ và những cái tên để tiến hànhcuộc tàn phá khổng lồ.

Năm 1678, Oates bịa đặt và giả vờ để lộ âm mưu mà trong đó các thầy tu dòngTên đang có kế hoạch sát hại vua Charles Đệ Nhị. Ý đồ của kế hoạch này là muốnđưa em trai vua là James lên thay Charles và xóa bỏ giáo hội Anh để phục hồiCông giáo. Lời nói dối của Oates đã gây ra sự hoang mang trong suốt 3 năm, kíchđộng những phần tử chống Công giáo và kết quả là gây ra những vụ hành quyếtkhiến khoảng 35 người thiệt mạng.

Sau khi vua Charles qua đời vào năm 1685, James đã lên làm vua nhưng Oatesvẫn cố khai man trước tòa. Sau đó, y đã bị kết án và bỏ tù. Tuy nhiên, Oates chỉphải ngồi tù vài năm khi cuộc Cách mạng Vinh Quang quét qua nước Anh vào năm1688.

(còn tiếp)

Sầm Hoa (Theo Howstuffworks)

Không giống như các nhà toán học khác tìm thấy đam mê với môn toán khi họ còn trẻ, June Huh mới chỉ đi sâu nghiên cứu toán vào năm 23 tuổi, khi ông đang học đại học năm cuối. Hồi nhỏ, ông luôn chép sách giải và trốn các tiết học toán ở trường. Toán là môn học yếu nhất của ông và điểm số chỉ loanh quanh ở mức trung bình - khá.

“Tôi học khá giỏi hầu hết các môn ngoại trừ toán. Điểm toán của tôi rất bình thường, một số bài kiểm tra tôi làm khá ổn, còn các bài còn lại, tôi gần như trượt toàn tập” - ông nói.

Vì vậy, ông mong muốn trở thành một nhà thơ. Năm 16 tuổi, ông đã bỏ học để đi viết thơ. Nhưng cuối cùng ông cũng quay trở lại việc học vì không có tác phẩm nào được xuất bản. Khi vào Đại học Quốc gia Seoul, ông theo học vật lý và thiên văn học.

Chỉ đến năm cuối đại học, June Huh mới cảm thấy hứng thú với môn toán. Năm đó, Heisuke Hironaka, một nhà toán học Nhật Bản, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Quốc gia Seoul đã giành được huy chương Fields (năm 1970). June Huh đã tham dự lớp học của Hironaka để viết bài về nhân vật này.

“Ông ấy giống như một siêu sao ở hầu hết các nước Đông Á,” June Huh mô tả.

Tuy nhiên, chỉ sau 3 bài giảng, chỉ còn June Huh và 4 người khác trụ lại trong lớp toán. Sau đó, June Huh tiếp cận Tiến sĩ Hironaka để thảo luận về toán học mặc dù ông không biết gì về toán.

Năm 2009, June Huh rải đơn vào hàng chục trường đại học tại Mỹ để tiếp tục học tiến sĩ.

“Tôi khá tự tin rằng mặc dù điểm của tất cả các môn toán đều bết bát, nhưng tôi lại nhận được một lá thư giới thiệu từ một người đạt huy chương Fields, vì vậy tôi sẽ được chấp nhận từ rất nhiều trường” - June Huh nhớ lại.

Thế nhưng, các trường đều từ chối và chỉ duy nhất Đại học Illinois Urbana - Champaign cho ông vào danh sách chờ. 

Sau vài tuần, ông được chấp nhận vào nhập học. Tại Illinois, ông bắt đầu nghiên cứu về lĩnh vực tổ hợp xác suất. Năm 2011, ông chuyển đến Đại học Michigan và tốt nghiệp tiến sĩ cùng năm.

Vào năm 2015, Tiến sĩ Huh, cùng với Eric Katz của Đại học Bang Ohio và Karim Adiprasito của Đại học Hebrew ở Jerusalem, đã chứng minh Giả thuyết Rota, liên quan đến các đối tượng tổ hợp trừu tượng.

Ông liên tiếp đạt nhiều thành tựu các năm sau đó. Năm 2019, June Huh là 1 trong 5 người chiến thắng Giải thưởng Chân trời mới cho thành tựu đầu sự nghiệp, cùng với Giải thưởng Đột phá về Toán học. Trước đó, ông giành Giải thưởng Blavatnik dành cho các nhà khoa học trẻ (Hoa Kỳ) vào năm 2017. 

Năm 2022, ông được trao Huy chương Fields vì đã "đưa các ý tưởng của lý thuyết Hodge vào tổ hợp, bằng chứng của giả thuyết Dowling – Wilson cho mạng hình học, bằng chứng của phỏng đoán Heron – Rota – Welsh”.

Được trao 4 năm một lần vào các dịp Đại hội Toán học Thế giới, huy chương Fields được coi là giải thưởng toán học danh giá hàng đầu. Khác với giải Nobel, huy chương Fields chỉ được trao cho những người chưa quá 40 tuổi.

Đại hội Toán học thế giới năm nay dự kiến được tổ chức tại thành phố St. Petersburg, Nga. Dù vậy, sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine, IMU quyết định chuyển hình thức tổ chức đại hội sang trực tuyến. Buổi lễ trao huy chương vẫn diễn ra trực tiếp, nhưng được chuyển tới thủ đô Helsinki (Phần Lan).

Doãn Hùng (Theo NY Times)

Ảnh: Quanta Magazines