Tiết Cương bất ngờ lên xe hoa bí mật ở tuổi 49. 

Trong loạt ảnh được đăng tải, Tiết Cương diện bộ vest màu xám còn vợ nổi bật với chiếc áo dài hồng. Cô dâu - chú rể rạng rỡ chụp ảnh cùng các khách mời là các nghệ sĩ thân thiết như: Nhật Cường, Cát Tường, Cát Phượng, Trần Bùm,… và một vài người bạn từ TP.HCM về dự. 

Thông tin được chia sẻ trên mạng khiến nhiều đồng nghiệp và khán giả bất ngờ. Trước đó, Tiết Cương giữ kín hoàn toàn về lễ cưới cũng như thông tin bạn đời. Nam nghệ sĩ cũng từ chối chia sẻ dù được truyền thông liên hệ phỏng vấn. 

Chia sẻ với VietNamNet, nghệ sĩ Nhật Cường cho hay lễ cưới được tổ chức đúng ngày Giỗ Tổ mùng 10/3 âm lịch tại huyện Cờ Đỏ (Cần Thơ). Nam nghệ sĩ và nhóm đồng nghiệp có mặt tại đây từ chiều qua và dự lễ vu quy bên nhà gái. Vợ mới cưới của Tiết Cương làm ngoài ngành giải trí, còn rất trẻ và có vẻ ngoài xinh xắn, chất phác. 

“Mọi người đều bất ngờ khi nhận được lời mời cưới từ Tiết Cương. Nhiều năm qua, em ấy luôn than “ế” và mong sớm yên bề gia thất. Khi thấy em hạnh phúc, anh chị đồng nghiệp không khỏi vui mừng và luôn chúc em hạnh phúc”, Nhật Cường chia sẻ. 

Minh Hà - bà xã ca sĩ Lý Hải xác nhận lễ cưới của nghệ sĩ Tiết Cương là “người thật việc thật”. “Đây là sự thật chứ không phải một bộ phim. Ai cũng nghĩ anh Cương vào vai chú rể nhưng không phải”, cô nói. Minh Hà cho biết thêm do Tiết Cương kín tiếng nên hạn chế chia sẻ thông tin với khán giả lẫn truyền thông. 

Trong bài phỏng vấn với VietNamNet cuối tháng 8/2021, Tiết Cương cho hay mình vẫn độc thân. Nam nghệ sĩ mong đợi sớm lên xe hoa trước năm 50 tuổi để kịp ra mắt mẹ và sinh con. “Tiêu chuẩn bạn gái tôi cũng cao, nào là phải hội đủ nhan sắc, chiều cao, tính tình… Còn giờ mọi thứ cũng hạ thấp xuống nhiều. Tôi chỉ cần một người ưa nhìn, hiểu chuyện và trân trọng gia đình là được”, anh chia sẻ. 

Tiết Cương sinh năm 1973 tại Long An. Anh xuất phát điểm là diễn viên sân khấu, cùng lứa với Việt Hương, Thái Hòa, Đức Thịnh…nổi lên nhờ các chương trình hài Gala cười và Gặp nhau cuối tuần. Nam nghệ sĩ cũng được khán giả biết đến qua các vai diễn trong một số phim truyền hình như: Hướng nghiệp, Mùi ngò gai, Vật chứng mong manh,...

Ngoài vai trò diễn xuất, Tiết Cương còn là MC và đạo diễn cho các vở kich, tiểu phẩm truyền hình. Nam nghệ sĩ cũng nhận được một số giải thưởng như: Diễn viên hài được yêu thích nhất Gala cười năm 2003, Diễn viên phụ xuất sắc nhất HTV Award…

Thúy Ngọc

Cuộc sống tuổi 49, không vợ con của nghệ sĩ Tiết Cương

Từng rất đa tình, đào hoa nhưng Tiết Cương vẫn lẻ bóng ở tuổi 49. Nam nghệ sĩ mong sớm cưới vợ, sinh con để mẹ mình yên lòng.

Ngày 10/4, fanpage của vợ chồng Lý Hải - Minh Hà chia sẻ dự đám cưới của nghệ sĩ Tiết Cương. “Ôi mừng quá, cuối cùng thì bạn mình - Tiết Cương cũng chịu lên xe hoa rồi! Chúc hai bạn trăm năm hạnh phúc, 5 năm 4 đứa nha”, nam ca sĩ viết. 

Tiết Cương bất ngờ lên xe hoa bí mật ở tuổi 49. 

Trong loạt ảnh được đăng tải, Tiết Cương diện bộ vest màu xám còn vợ nổi bật với chiếc áo dài hồng. Cô dâu - chú rể rạng rỡ chụp ảnh cùng các khách mời là các nghệ sĩ thân thiết như: Nhật Cường, Cát Tường, Cát Phượng, Trần Bùm,… và một vài người bạn từ TP.HCM về dự. 

Thông tin được chia sẻ trên mạng khiến nhiều đồng nghiệp và khán giả bất ngờ. Trước đó, Tiết Cương giữ kín hoàn toàn về lễ cưới cũng như thông tin bạn đời. Nam nghệ sĩ cũng từ chối chia sẻ dù được truyền thông liên hệ phỏng vấn. 

Chia sẻ với VietNamNet, nghệ sĩ Nhật Cường cho hay lễ cưới được tổ chức đúng ngày Giỗ Tổ mùng 10/3 âm lịch tại huyện Cờ Đỏ (Cần Thơ). Nam nghệ sĩ và nhóm đồng nghiệp có mặt tại đây từ chiều qua và dự lễ vu quy bên nhà gái. Vợ mới cưới của Tiết Cương làm ngoài ngành giải trí, còn rất trẻ và có vẻ ngoài xinh xắn, chất phác. 

“Mọi người đều bất ngờ khi nhận được lời mời cưới từ Tiết Cương. Nhiều năm qua, em ấy luôn than “ế” và mong sớm yên bề gia thất. Khi thấy em hạnh phúc, anh chị đồng nghiệp không khỏi vui mừng và luôn chúc em hạnh phúc”, Nhật Cường chia sẻ. 

Minh Hà - bà xã ca sĩ Lý Hải xác nhận lễ cưới của nghệ sĩ Tiết Cương là “người thật việc thật”. “Đây là sự thật chứ không phải một bộ phim. Ai cũng nghĩ anh Cương vào vai chú rể nhưng không phải”, cô nói. Minh Hà cho biết thêm do Tiết Cương kín tiếng nên hạn chế chia sẻ thông tin với khán giả lẫn truyền thông. 

Trong bài phỏng vấn với VietNamNet cuối tháng 8/2021, Tiết Cương cho hay mình vẫn độc thân. Nam nghệ sĩ mong đợi sớm lên xe hoa trước năm 50 tuổi để kịp ra mắt mẹ và sinh con. “Tiêu chuẩn bạn gái tôi cũng cao, nào là phải hội đủ nhan sắc, chiều cao, tính tình… Còn giờ mọi thứ cũng hạ thấp xuống nhiều. Tôi chỉ cần một người ưa nhìn, hiểu chuyện và trân trọng gia đình là được”, anh chia sẻ. 

Tiết Cương sinh năm 1973 tại Long An. Anh xuất phát điểm là diễn viên sân khấu, cùng lứa với Việt Hương, Thái Hòa, Đức Thịnh…nổi lên nhờ các chương trình hài Gala cười và Gặp nhau cuối tuần. Nam nghệ sĩ cũng được khán giả biết đến qua các vai diễn trong một số phim truyền hình như: Hướng nghiệp, Mùi ngò gai, Vật chứng mong manh,...

Ngoài vai trò diễn xuất, Tiết Cương còn là MC và đạo diễn cho các vở kich, tiểu phẩm truyền hình. Nam nghệ sĩ cũng nhận được một số giải thưởng như: Diễn viên hài được yêu thích nhất Gala cười năm 2003, Diễn viên phụ xuất sắc nhất HTV Award…

Thúy Ngọc

Cuộc sống tuổi 49, không vợ con của nghệ sĩ Tiết Cương

Từng rất đa tình, đào hoa nhưng Tiết Cương vẫn lẻ bóng ở tuổi 49. Nam nghệ sĩ mong sớm cưới vợ, sinh con để mẹ mình yên lòng.

Đón chúng tôi vào giữa buổi sáng một ngày TP.HCM mát trời, chú Hùng - con trai cụ Nguyễn Đình Tư - bảo chúng tôi đợi một lúc vì cụ đang tiếp một người cháu họ lâu ngày ghé chơi. Trong lúc ngồi đợi, chú Hùng giới thiệu với chúng tôi gian bếp ngoài khu vực gần như là ban công: “Ông dậy từ sáng sớm, tập thể dục ở đây. Sau đó, ông sẽ đọc 3 tờ báo để cập nhật tin tức”. Lát sau trong phòng cụ, chúng tôi thấy một kệ báo được xếp ngay ngắn, gọn gàng những tờ báo Tuổi trẻ, Thanh niên, Sài Gòn giải phóng.

Chú Hùng ngỏ ý ở lại để hỗ trợ chúng tôi trao đổi với cụ, vì lo giọng cụ phần nào hơi khó nghe, đồng thời cụ có thể cũng không nghe rõ ý chúng tôi muốn hỏi. Nhưng cụ khoát tay, ngụ ý tự lo được.

Đã ở tuổi xưa nay hiếm, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn minh mẫn, sự tinh anh hiện lên qua đôi mắt và lời nói. Ở cụ toát lên phong thái nhẹ nhàng, từ tốn của một trí thức cao niên. Những chuyện từ cách đây nhiều chục năm, cụ vẫn ghi nhớ chi tiết. Đến thăm cụ là cơ hội được trò chuyện với một "bảo tàng sống", chứng nhân lịch sử của TP.HCM.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư sinh năm 1920, nguyên quán tại Nghệ An. Nghiệp viết của ông khởi đầu với truyện dài Nguyễn Xí đăng trên báo Truyền bávào năm 1943. Cuộc đời trải nhiều truân chuyên, ông từng phải làm nhiều nghề, từ nhân viên hành chính công đến sửa xe... nhưng mỗi lúc có thể, ông luôn tìm về với những trang viết.

Tuy vậy, phải đến khi ngoài 70, con cái đã học hành thành tài, có công việc ổn định, ông mới có thể chuyên tâm nghiên cứu và viết sách. Với hàng chục công trình lịch sử để lại cho thế hệ sau, tấm gương học tập và lao động miệt mài cả đời của ông đã được ghi nhận qua hàng loạt giải thưởng lớn nhỏ. Mới đây nhất, bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) của ông được trao giải A tại Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 năm 2024.

Trò chuyện vớiTri thức - ZNews, ông chia sẻ về hành trình hơn 20 năm thai nghén bộ sách cũng như những tâm tư của một tác giả hơn 80 năm tìm tòi, nghiên cứu, đóng góp cho nghiên cứu lịch sử nước nhà.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn tinh anh, minh mẫn ở tuổi 104. Ảnh: Duy Hiệu.

Công trình thai nghén hơn 20 năm

- Ông có thể chia sẻ về quá trình thực hiện bản thảo đầu tiên của bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)?

- Năm 1998 là kỷ niệm 300 năm thành lập Sài Gòn - TP.HCM. Nhưng tôi quan sát thì chưa thấy trong giới sử học hay cơ quan chính quyền thành phố nhắc đến việc biên soạn một tác phẩm về lịch sử thành phố để giới thiệu đến đồng bào thành phố và cả nước.

Mỗi ngày, thời gian mỗi trôi qua mà không thấy động tĩnh gì cả. Cuối cùng, sốt ruột quá nên tôi bèn tự vạch ra một đề cương cho quyển sách. Sau đó, tôi gửi cho GS Trần Văn Giàu, nhờ giáo sư nhận xét, xem thử đề cương có đầy đủ, có thể viết được không. Nếu viết được thì giao cho một cơ quan thực hiện cho kịp với ngày kỷ niệm.

Tôi không gặp trực tiếp giáo sư vì tôi là người dân bình thường, giáo sư lại là nhân vật quan trọng của thành phố, nên chỉ dám gửi qua bưu điện. Hơn một tuần sau thì có cán bộ Trung tâm Khoa học Xã hội TP.HCM cử người tới gặp tôi tại nhà riêng, mời tôi viết quyển sách. Tôi sẵn sàng nên nhận lời.

Ở tuổi 104, nhà nghiên cứu vẫn miệt mài tra cứu tài liệu, ghi chép và viết sách mỗi ngày. Ảnh: Duy Hiệu.

Từ lúc ấy đến ngày kỷ niệm chỉ còn vài tháng. Do đó, tôi dành tất cả thời giờ cho việc thực hiện quyển sách. Trước nhất, tôi đến tất cả thư viện, trung tâm lưu trữ của thành phố để sưu tầm tài liệu. Cả ngày tôi đi như một người công chức. Sáng dậy điểm tâm xong thì đạp xe đạp chứ không có xe máy. Làm việc đến trưa thì tôi ở lại, dùng cơm và nghỉ tại chỗ, buổi chiều tiếp tục công việc đến giờ đóng cửa mới ra về.

Sau khi sưu tầm đầy đủ tài liệu thì tôi viết cả ngày lẫn đêm. Viết xong phần nào lại dùng máy đánh chữ gõ lại, chứ chưa có máy vi tính như bây giờ. Lúc đó tôi nghĩ: tôi vừa viết bản thảo vừa đánh máy thì không kịp thì giờ. Thế là tôi lại ra ngoài thuê người đánh máy, song song với quá trình tôi viết bản thảo.

Sau khi hoàn thành bản thảo, tôi đưa cho Trung tâm Khoa học Xã hội đánh giá. Trung tâm tổ chức một cuộc họp, mời trí thức trong thành phố đến để thảo luận về bản thảo của tôi. Bản thảo được đánh giá tốt, nên Trung tâm giao lại cho Nhà xuất bản Giáo dục làm công việc xuất bản. Sau khi đã biên tập, dàn trang, in thử, làm bìa, họ gọi tôi đến xem thử. Mọi thứ gần như đã sẵn sàng. Đáng tiếc là sau đó, vì một trở duyên mà sách không thể ra mắt bạn đọc.

- Nguồn động viên nào đã thôi thúc ông tái khởi động lại công trình này?

- Năm đó sách không được xuất bản, nhưng tôi nghĩ những tài liệu tôi sưu tầm được rất hiếm và rất quý. Nếu đốt đi hay bỏ thùng rác thì uổng quá. Vì vậy, tôi giữ lại toàn bộ bản thảo, nghĩ bụng nhất định sẽ có ngày dùng được. Ngày đó chính là năm 2020. Lúc đó thì quan điểm của giới sử học đã thoáng rộng hơn. Xét thấy bầu không khí học thuật cho phép, tôi bắt tay vào bổ sung, cập nhật, hoàn thiện lại bản thảo.

Tác phẩm cũng như món quà tôi trả ơn thành phố đã cưu mang tôi từ ngày tôi còn khó khăn.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư

Không có ai đặt hàng, nhưng tự tôi thấy cần có một quyển sách như vậy. Từ lúc bắt đầu đến khi tái khởi động là 20 năm, suốt thời gian đó tôi tiếp tục tích lũy tài liệu.

Bản thảo về sau này phong phú hơn rất nhiều. Thành phố sau hơn 20 năm đã xây dựng được nhiều công trình lớn, phát triển toàn diện từ vật chất, kinh tế đến văn hóa, xã hội và ngoại giao. Vì lẽ đó, tư liệu trong cuốn sách hoàn thiện lần này phong phú hơn, có thể nói là gấp đôi bản thảo lần đầu: vừa có thêm tài liệu về giai đoạn trước đó, vừa có thêm tài liệu về khoảng thời gian từ năm 1998 - 2020.

Công trình đó mà người khác làm thì thường phải là cả nhóm, ít nhất chục người, mỗi người một chương. Nhưng bộ sách này, một mình tôi đơn thương độc mã, âm thầm cặm cụi viết.

Sau khi viết xong tôi đưa Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM để họ xem nội dung có thể xuất bản được hay không. Sau khi xem thì họ đồng ý ký hợp đồng với tôi để xuất bản.

Bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020).Ảnh: Quỳnh My.

- Có điều gì ông đặc biệt muốn gửi gắm qua tác phẩm?

- Có một điều tôi muốn làm rõ qua tập 1 của bộ sách này, xoay quanh câu hỏi tại sao lại có người Việt Nam vào làm ăn sinh sống ở Sài Gòn - Gia Định. Vấn đề này cần được minh định, làm rõ, để người Việt Nam và người Campuchia ngày nay hiểu rằng chưa từng có chuyện vua nước ta xưa kia mang quân đánh chiếm nước họ.

Chân Lạp (Campuchia xưa) muốn thiết lập quan hệ bang giao, nên đã xin chúa Nguyễn gả con gái cho. Khi công chúa đi, đã có đoàn người theo để giúp nàng đỡ thương nhớ quê nhà. Đại Việt xưa kia đa phần là rừng núi. Người dân cần nơi để khai hoang lập ấp, làm ăn sinh sống, do đó mà theo công chúa lưu dân đến vùng đất mới.

Về sau, vua Chân Lạp lại vì Đại Việt đã giúp đỡ đánh quân Xiêm La (Thái Lan ngày nay) nên cắt đất, hiến tặng, dần dà mới thêm nhiều người Việt vào làm ăn, sinh sống ở vùng đất Sài Gòn - Gia Định bây giờ.

Điều này được ghi lại rõ ràng trong sử sách của nước ta, của Campuchia, và cả trong tài liệu của người Pháp về Campuchia.

- Tập 2 của cuốn sách dù bao quát khoảng thời gian ngắn hơn, nhưng lại dài hơn cả tập 1. Ông có thể cho biết lý do?

- Sở dĩ là vì tôi muốn ca tụng công lao của chính quyền hiện nay. Thành phố sau thống nhất đã phát triển vượt bậc. Đường sá rộng rãi hơn xưa. Kinh tế nông nghiệp phát triển, nhiều mặt hàng nông sản ta là nước xuất khẩu hàng đầu thế giới.

Thêm nữa, đã có nhiều công trình về thành phố: người viết về nhà hát, người viết về cải lương, người viết về thương mại, người viết về tôn giáo, người viết về giáo dục... Nhưng chưa có quyển sách nào viết về tổng thể các mặt, nên tôi muốn viết một tác phẩm để lại cho thành phố. Có thể mang tác phẩm này đi để nói chuyện với thế giới, rằng chúng tôi đạt được những thành tựu như vậy. Đây cũng như món quà tôi trả ơn thành phố đã cưu mang tôi từ ngày tôi còn khó khăn.

Viết quyển sách này, tôi dùng trí óc của chính mình để suy xét, lập luận chứ không có cộng tác viên nào. Tôi tự hào quyển sách đầy đủ, giá trị như một cẩm nang về TP.HCM, ai muốn cũng có thể tìm trong đó, không cần đi đâu xa. Muốn biết thành phố có bao nhiêu nhà hát, bao nhiêu con đường, bao nhiều cái chợ, bạn đọc đều có thể tìm trong sách.

Viết sách nhờ tự học

- Khởi đầu sự nghiệp với một tiểu thuyết, nhưng ông đã dần chuyển hướng sang nghiên cứu, thực hiện tác phẩm phi hư cấu, giàu giá trị học thuật. Có lý do đặc biệt nào cho sự chuyển hướng này?

- Tôi say mê lịch sử từ nhỏ. Thuở còn học tiểu học, tôi mê thích các sách về danh nhân. Lòng yêu nước của tôi có lẽ được hun đúc chính từ đó. Sau này bắt đầu nghiệp viết, tôi chọn lựa viết truyện về cụ tổ dòng họ - chính là truyện Nguyễn Xí. Tôi cũng từng viết tiểu thuyết Loạn 12 sứ quânvề vua Đinh Bộ Lĩnh.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư. Ảnh: Duy Hiệu.

Sau này, tôi thực hiện các cuốn Non nước Phú Yên, Non nước Khánh Hòa, Non nước Ninh Thuận tổng hợp đầy đủ thông tin về địa lý, lịch sử, cổ tích, nhân vật, nguồn lợi kinh tế, thời tiết, giáo dục của các vùng đất này. Tôi lại viết tiếp các sách nghiên cứu về vùng đất Nam Bộ như Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ; Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859-1954, 2 tập)...

Dù có lấy đề tài gì chăng nữa, dường như cũng không bao giờ xa rời với niềm say mê của tôi là lịch sử nước nhà.

- Hiện nay ông có đang ấp ủ những công trình mới?

- Tôi đã xuất bản được cuốn Từ điển địa danh hành chính Nam Bộvào năm 2008 và Địa chí hành chính các tỉnh Nam Kỳ thời Pháp thuộc (1859-1954)vào năm 2017. Hiện nay tôi đang tiếp tục các cuốn sách về địa danh hành chính Trung bộ. Do đã sưu tập được nhiều tài liệu, nên tôi đang tiếp tục nghiên cứu và viết mỗi ngày.

Tuổi tôi cũng đã cao, nên tôi muốn tranh thủ mọi thời gian còn lại cho công việc nghiên cứu và viết lách.

Để học tập thì không gì có thể thay thế sách được... Tôi không được học ở trường nhiều, mà chủ yếu tự học. Tôi viết được sách chính là nhờ tự học, tìm tòi, đọc sách, báo.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư

- Có điều gì ông muốn nhắn nhủ đến thế hệ các nhà nghiên cứu lịch sử trẻ?

- Như tôi đã nói, không khí sử học ngày nay đã thoáng rộng hơn xưa. Ngày trước có nhiều ý kiến còn phải dè dặt, nhưng hiện nay giới nghiên cứu đã cởi mở, cập nhật rất nhiều, nên người làm nghiên cứu hoàn toàn có thể bày tỏ suy nghĩ của mình. Tôi hy vọng các nhà nghiên cứu trẻ có thể tận dụng tối đa điều kiện thuận lợi này và phát huy những thế mạnh của mình.

Phòng làm việc của tác giả Nguyễn Đình Tư tràn ngập sách, phải xếp cả xuống các bàn, sàn xung quanh kệ. Ảnh: Duy Hiệu.

Ngoài ra, kho tàng tài liệu bằng tiếng Hán - Nôm, tiếng Pháp là vô giá. Đó sẽ là nguồn tham khảo bổ ích cho những người nghiên cứu lịch sử.

Ngày nay, ta có nhiều thiết bị điện tử, kỹ thuật số phục vụ tra cứu. Điều này hỗ trợ công việc làm nghiên cứu rất nhiều. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng thiết bị điện tử, di động thì chỉ có thể phục vụ giải trí là chủ yếu. Chứ để học tập thì không gì có thể thay thế sách được.

Nói đến học, thì đến trường không phải cách duy nhất để học. Tôi chính là một bằng chứng. Tôi không được học ở trường nhiều, mà chủ yếu tự học. Tôi viết được sách chính là nhờ tự học, tìm tòi, đọc sách, báo.

Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gialần thứ VII (2024) được tổ chức vào 20h ngày 29/11/2024 tại Nhà hát Lớn (Hà Nội), truyền hình trực tiếp trên VTV1. Đơn vị tài trợ: Vingroup, Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank, Tổng công ty Giấy Việt Nam.

Đón chúng tôi vào giữa buổi sáng một ngày TP.HCM mát trời, chú Hùng - con trai cụ Nguyễn Đình Tư - bảo chúng tôi đợi một lúc vì cụ đang tiếp một người cháu họ lâu ngày ghé chơi. Trong lúc ngồi đợi, chú Hùng giới thiệu với chúng tôi gian bếp ngoài khu vực gần như là ban công: “Ông dậy từ sáng sớm, tập thể dục ở đây. Sau đó, ông sẽ đọc 3 tờ báo để cập nhật tin tức”. Lát sau trong phòng cụ, chúng tôi thấy một kệ báo được xếp ngay ngắn, gọn gàng những tờ báo Tuổi trẻ, Thanh niên, Sài Gòn giải phóng.

Chú Hùng ngỏ ý ở lại để hỗ trợ chúng tôi trao đổi với cụ, vì lo giọng cụ phần nào hơi khó nghe, đồng thời cụ có thể cũng không nghe rõ ý chúng tôi muốn hỏi. Nhưng cụ khoát tay, ngụ ý tự lo được.

Đã ở tuổi xưa nay hiếm, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn minh mẫn, sự tinh anh hiện lên qua đôi mắt và lời nói. Ở cụ toát lên phong thái nhẹ nhàng, từ tốn của một trí thức cao niên. Những chuyện từ cách đây nhiều chục năm, cụ vẫn ghi nhớ chi tiết. Đến thăm cụ là cơ hội được trò chuyện với một "bảo tàng sống", chứng nhân lịch sử của TP.HCM.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư sinh năm 1920, nguyên quán tại Nghệ An. Nghiệp viết của ông khởi đầu với truyện dài Nguyễn Xí đăng trên báo Truyền bávào năm 1943. Cuộc đời trải nhiều truân chuyên, ông từng phải làm nhiều nghề, từ nhân viên hành chính công đến sửa xe... nhưng mỗi lúc có thể, ông luôn tìm về với những trang viết.

Tuy vậy, phải đến khi ngoài 70, con cái đã học hành thành tài, có công việc ổn định, ông mới có thể chuyên tâm nghiên cứu và viết sách. Với hàng chục công trình lịch sử để lại cho thế hệ sau, tấm gương học tập và lao động miệt mài cả đời của ông đã được ghi nhận qua hàng loạt giải thưởng lớn nhỏ. Mới đây nhất, bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) của ông được trao giải A tại Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 năm 2024.

Trò chuyện vớiTri thức - ZNews, ông chia sẻ về hành trình hơn 20 năm thai nghén bộ sách cũng như những tâm tư của một tác giả hơn 80 năm tìm tòi, nghiên cứu, đóng góp cho nghiên cứu lịch sử nước nhà.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn tinh anh, minh mẫn ở tuổi 104. Ảnh: Duy Hiệu.

Công trình thai nghén hơn 20 năm

- Ông có thể chia sẻ về quá trình thực hiện bản thảo đầu tiên của bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)?

- Năm 1998 là kỷ niệm 300 năm thành lập Sài Gòn - TP.HCM. Nhưng tôi quan sát thì chưa thấy trong giới sử học hay cơ quan chính quyền thành phố nhắc đến việc biên soạn một tác phẩm về lịch sử thành phố để giới thiệu đến đồng bào thành phố và cả nước.

Mỗi ngày, thời gian mỗi trôi qua mà không thấy động tĩnh gì cả. Cuối cùng, sốt ruột quá nên tôi bèn tự vạch ra một đề cương cho quyển sách. Sau đó, tôi gửi cho GS Trần Văn Giàu, nhờ giáo sư nhận xét, xem thử đề cương có đầy đủ, có thể viết được không. Nếu viết được thì giao cho một cơ quan thực hiện cho kịp với ngày kỷ niệm.

Tôi không gặp trực tiếp giáo sư vì tôi là người dân bình thường, giáo sư lại là nhân vật quan trọng của thành phố, nên chỉ dám gửi qua bưu điện. Hơn một tuần sau thì có cán bộ Trung tâm Khoa học Xã hội TP.HCM cử người tới gặp tôi tại nhà riêng, mời tôi viết quyển sách. Tôi sẵn sàng nên nhận lời.

Ở tuổi 104, nhà nghiên cứu vẫn miệt mài tra cứu tài liệu, ghi chép và viết sách mỗi ngày. Ảnh: Duy Hiệu.

Từ lúc ấy đến ngày kỷ niệm chỉ còn vài tháng. Do đó, tôi dành tất cả thời giờ cho việc thực hiện quyển sách. Trước nhất, tôi đến tất cả thư viện, trung tâm lưu trữ của thành phố để sưu tầm tài liệu. Cả ngày tôi đi như một người công chức. Sáng dậy điểm tâm xong thì đạp xe đạp chứ không có xe máy. Làm việc đến trưa thì tôi ở lại, dùng cơm và nghỉ tại chỗ, buổi chiều tiếp tục công việc đến giờ đóng cửa mới ra về.

Sau khi sưu tầm đầy đủ tài liệu thì tôi viết cả ngày lẫn đêm. Viết xong phần nào lại dùng máy đánh chữ gõ lại, chứ chưa có máy vi tính như bây giờ. Lúc đó tôi nghĩ: tôi vừa viết bản thảo vừa đánh máy thì không kịp thì giờ. Thế là tôi lại ra ngoài thuê người đánh máy, song song với quá trình tôi viết bản thảo.

Sau khi hoàn thành bản thảo, tôi đưa cho Trung tâm Khoa học Xã hội đánh giá. Trung tâm tổ chức một cuộc họp, mời trí thức trong thành phố đến để thảo luận về bản thảo của tôi. Bản thảo được đánh giá tốt, nên Trung tâm giao lại cho Nhà xuất bản Giáo dục làm công việc xuất bản. Sau khi đã biên tập, dàn trang, in thử, làm bìa, họ gọi tôi đến xem thử. Mọi thứ gần như đã sẵn sàng. Đáng tiếc là sau đó, vì một trở duyên mà sách không thể ra mắt bạn đọc.

- Nguồn động viên nào đã thôi thúc ông tái khởi động lại công trình này?

- Năm đó sách không được xuất bản, nhưng tôi nghĩ những tài liệu tôi sưu tầm được rất hiếm và rất quý. Nếu đốt đi hay bỏ thùng rác thì uổng quá. Vì vậy, tôi giữ lại toàn bộ bản thảo, nghĩ bụng nhất định sẽ có ngày dùng được. Ngày đó chính là năm 2020. Lúc đó thì quan điểm của giới sử học đã thoáng rộng hơn. Xét thấy bầu không khí học thuật cho phép, tôi bắt tay vào bổ sung, cập nhật, hoàn thiện lại bản thảo.

Tác phẩm cũng như món quà tôi trả ơn thành phố đã cưu mang tôi từ ngày tôi còn khó khăn.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư

Không có ai đặt hàng, nhưng tự tôi thấy cần có một quyển sách như vậy. Từ lúc bắt đầu đến khi tái khởi động là 20 năm, suốt thời gian đó tôi tiếp tục tích lũy tài liệu.

Bản thảo về sau này phong phú hơn rất nhiều. Thành phố sau hơn 20 năm đã xây dựng được nhiều công trình lớn, phát triển toàn diện từ vật chất, kinh tế đến văn hóa, xã hội và ngoại giao. Vì lẽ đó, tư liệu trong cuốn sách hoàn thiện lần này phong phú hơn, có thể nói là gấp đôi bản thảo lần đầu: vừa có thêm tài liệu về giai đoạn trước đó, vừa có thêm tài liệu về khoảng thời gian từ năm 1998 - 2020.

Công trình đó mà người khác làm thì thường phải là cả nhóm, ít nhất chục người, mỗi người một chương. Nhưng bộ sách này, một mình tôi đơn thương độc mã, âm thầm cặm cụi viết.

Sau khi viết xong tôi đưa Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM để họ xem nội dung có thể xuất bản được hay không. Sau khi xem thì họ đồng ý ký hợp đồng với tôi để xuất bản.

Bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020).Ảnh: Quỳnh My.

- Có điều gì ông đặc biệt muốn gửi gắm qua tác phẩm?

- Có một điều tôi muốn làm rõ qua tập 1 của bộ sách này, xoay quanh câu hỏi tại sao lại có người Việt Nam vào làm ăn sinh sống ở Sài Gòn - Gia Định. Vấn đề này cần được minh định, làm rõ, để người Việt Nam và người Campuchia ngày nay hiểu rằng chưa từng có chuyện vua nước ta xưa kia mang quân đánh chiếm nước họ.

Chân Lạp (Campuchia xưa) muốn thiết lập quan hệ bang giao, nên đã xin chúa Nguyễn gả con gái cho. Khi công chúa đi, đã có đoàn người theo để giúp nàng đỡ thương nhớ quê nhà. Đại Việt xưa kia đa phần là rừng núi. Người dân cần nơi để khai hoang lập ấp, làm ăn sinh sống, do đó mà theo công chúa lưu dân đến vùng đất mới.

Về sau, vua Chân Lạp lại vì Đại Việt đã giúp đỡ đánh quân Xiêm La (Thái Lan ngày nay) nên cắt đất, hiến tặng, dần dà mới thêm nhiều người Việt vào làm ăn, sinh sống ở vùng đất Sài Gòn - Gia Định bây giờ.

Điều này được ghi lại rõ ràng trong sử sách của nước ta, của Campuchia, và cả trong tài liệu của người Pháp về Campuchia.

- Tập 2 của cuốn sách dù bao quát khoảng thời gian ngắn hơn, nhưng lại dài hơn cả tập 1. Ông có thể cho biết lý do?

- Sở dĩ là vì tôi muốn ca tụng công lao của chính quyền hiện nay. Thành phố sau thống nhất đã phát triển vượt bậc. Đường sá rộng rãi hơn xưa. Kinh tế nông nghiệp phát triển, nhiều mặt hàng nông sản ta là nước xuất khẩu hàng đầu thế giới.

Thêm nữa, đã có nhiều công trình về thành phố: người viết về nhà hát, người viết về cải lương, người viết về thương mại, người viết về tôn giáo, người viết về giáo dục... Nhưng chưa có quyển sách nào viết về tổng thể các mặt, nên tôi muốn viết một tác phẩm để lại cho thành phố. Có thể mang tác phẩm này đi để nói chuyện với thế giới, rằng chúng tôi đạt được những thành tựu như vậy. Đây cũng như món quà tôi trả ơn thành phố đã cưu mang tôi từ ngày tôi còn khó khăn.

Viết quyển sách này, tôi dùng trí óc của chính mình để suy xét, lập luận chứ không có cộng tác viên nào. Tôi tự hào quyển sách đầy đủ, giá trị như một cẩm nang về TP.HCM, ai muốn cũng có thể tìm trong đó, không cần đi đâu xa. Muốn biết thành phố có bao nhiêu nhà hát, bao nhiêu con đường, bao nhiều cái chợ, bạn đọc đều có thể tìm trong sách.

Viết sách nhờ tự học

- Khởi đầu sự nghiệp với một tiểu thuyết, nhưng ông đã dần chuyển hướng sang nghiên cứu, thực hiện tác phẩm phi hư cấu, giàu giá trị học thuật. Có lý do đặc biệt nào cho sự chuyển hướng này?

- Tôi say mê lịch sử từ nhỏ. Thuở còn học tiểu học, tôi mê thích các sách về danh nhân. Lòng yêu nước của tôi có lẽ được hun đúc chính từ đó. Sau này bắt đầu nghiệp viết, tôi chọn lựa viết truyện về cụ tổ dòng họ - chính là truyện Nguyễn Xí. Tôi cũng từng viết tiểu thuyết Loạn 12 sứ quânvề vua Đinh Bộ Lĩnh.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư. Ảnh: Duy Hiệu.

Sau này, tôi thực hiện các cuốn Non nước Phú Yên, Non nước Khánh Hòa, Non nước Ninh Thuận tổng hợp đầy đủ thông tin về địa lý, lịch sử, cổ tích, nhân vật, nguồn lợi kinh tế, thời tiết, giáo dục của các vùng đất này. Tôi lại viết tiếp các sách nghiên cứu về vùng đất Nam Bộ như Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ; Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859-1954, 2 tập)...

Dù có lấy đề tài gì chăng nữa, dường như cũng không bao giờ xa rời với niềm say mê của tôi là lịch sử nước nhà.

- Hiện nay ông có đang ấp ủ những công trình mới?

- Tôi đã xuất bản được cuốn Từ điển địa danh hành chính Nam Bộvào năm 2008 và Địa chí hành chính các tỉnh Nam Kỳ thời Pháp thuộc (1859-1954)vào năm 2017. Hiện nay tôi đang tiếp tục các cuốn sách về địa danh hành chính Trung bộ. Do đã sưu tập được nhiều tài liệu, nên tôi đang tiếp tục nghiên cứu và viết mỗi ngày.

Tuổi tôi cũng đã cao, nên tôi muốn tranh thủ mọi thời gian còn lại cho công việc nghiên cứu và viết lách.

Để học tập thì không gì có thể thay thế sách được... Tôi không được học ở trường nhiều, mà chủ yếu tự học. Tôi viết được sách chính là nhờ tự học, tìm tòi, đọc sách, báo.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư

- Có điều gì ông muốn nhắn nhủ đến thế hệ các nhà nghiên cứu lịch sử trẻ?

- Như tôi đã nói, không khí sử học ngày nay đã thoáng rộng hơn xưa. Ngày trước có nhiều ý kiến còn phải dè dặt, nhưng hiện nay giới nghiên cứu đã cởi mở, cập nhật rất nhiều, nên người làm nghiên cứu hoàn toàn có thể bày tỏ suy nghĩ của mình. Tôi hy vọng các nhà nghiên cứu trẻ có thể tận dụng tối đa điều kiện thuận lợi này và phát huy những thế mạnh của mình.

Phòng làm việc của tác giả Nguyễn Đình Tư tràn ngập sách, phải xếp cả xuống các bàn, sàn xung quanh kệ. Ảnh: Duy Hiệu.

Ngoài ra, kho tàng tài liệu bằng tiếng Hán - Nôm, tiếng Pháp là vô giá. Đó sẽ là nguồn tham khảo bổ ích cho những người nghiên cứu lịch sử.

Ngày nay, ta có nhiều thiết bị điện tử, kỹ thuật số phục vụ tra cứu. Điều này hỗ trợ công việc làm nghiên cứu rất nhiều. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng thiết bị điện tử, di động thì chỉ có thể phục vụ giải trí là chủ yếu. Chứ để học tập thì không gì có thể thay thế sách được.

Nói đến học, thì đến trường không phải cách duy nhất để học. Tôi chính là một bằng chứng. Tôi không được học ở trường nhiều, mà chủ yếu tự học. Tôi viết được sách chính là nhờ tự học, tìm tòi, đọc sách, báo.

Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gialần thứ VII (2024) được tổ chức vào 20h ngày 29/11/2024 tại Nhà hát Lớn (Hà Nội), truyền hình trực tiếp trên VTV1. Đơn vị tài trợ: Vingroup, Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank, Tổng công ty Giấy Việt Nam.

Ngày 3/4, buổi học trực tuyến thứ 3 của sinh viên Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐH KHXH&NV) thuộc ĐHQG Hà Nội, với GS TS Lâm Thị Mỹ Dung - nữ giáo sư duy nhất ngành Khảo cổ học Việt Nam - diễn ra như thường lệ, từ 15h30 đến 17h30.

Ngô Hồng Ngọc, sinh viên năm thứ ba chăm chú lắng nghe, trả lời, thảo luận với giảng viên và các bạn.

Do lớp học tín chỉ, sinh viên đến từ nhiều ngành học khác nhau, Hồng Ngọc chủ động tạo nhóm Facebook “Cơ sở Văn hóa Thứ 6 (tiết 9-11)” cho lớp môn học và đưa những chỉ dẫn giúp các bạn điểm danh, nộp bài tập.

Ngọc chia sẻ: “Cô cho chúng em nhiều ví dụ, nhiều tài liệu, nhiều kiến thức lý thú, gần gũi. Chúng em cảm thấy thoải mái khi học. Khoảng cách giữa cô và trò gần như là không có, các bạn rất tích cực trao đổi thay vì e dè như trên giảng đường”.

Với GS Lâm Thị Mỹ Dung, việc chuyển đổi từ dạy-học truyền thống sang dạy-học trực tuyến là cả một quá trình. Trước đây, mặc dù thực hiện một số hoạt động chuyên môn qua mạng internet nhưng cô chưa từng dạy online.

Một buổi dạy online của GS Lâm Thị Mỹ Dung

Trường ĐH KHXH&NV đã triển khai dạy qua website môn học từ lâu, sử dụng nhiều tính năng của công nghệ hiện đại.

“Tuy nhiên, chủ yếu là các thầy cô trẻ tham gia. Lúc đó, tôi thật sự không hào hứng với những chương trình mới này”.

Theo cô Mỹ Dung, những rào cản gặp phải, phần do tuổi tác, phần do quan niệm. Quan niệm dạy đại học thì quan trọng nhất là cung cấp cho sinh viên những quan điểm mới, những phương pháp tiếp cận tiên tiến và tinh thần phản biện… bằng hình thức tương tác trực tiếp.

Sinh viên nghỉ học, trường tập huấn giảng viên dạy trực tuyến, còn GS Lâm Thị Mỹ Dung “đã vô cùng lo lắng vì luôn nghĩ mình đã lớn tuổi. Liệu có đủ khả năng đáp ứng hình thức dạy mới này? Liệu dạy thế này có đảm bảo chất lượng?”.

Nhưng tình thế buộc mỗi người cô, mỗi người thầy phải tìm cách thích ứng, làm hết sức vì sinh viên, không thể để sinh viên của mình không được lên lớp. Thế giới và Việt Nam cũng có nhiều chương trình dạy trực tuyến. “Bởi vậy, tôi đã thay đổi quan điểm và sẵn sàng tham gia cách dạy mới này”, cô Mỹ Dung chia sẻ.

GS Lâm Thị Mỹ Dung cùng các giảng viên U60, U70 đã nhận được sự trợ giúp từ trường và các giảng viên trẻ. “Người trẻ có thể chỉ cần một giờ để học, người lớn tuổi như tôi sẽ mất nhiều thời gian hơn. Để khắc phục, chỉ có học và hỏi là cách nhanh nhất”.

Cô thường thiết kế các chủ đề bài tập khiến sinh viên phải sử dụng cả kiến thức thu được từ bài giảng và cả đọc tài liệu bắt buộc; thiết kế bài giảng sinh động hơn bằng video, phim ngắn… Cô “chat” với sinh viên, vừa để kiểm tra sự tích cực của người học vừa lồng ghép các quan điểm khác nhau về vấn đề đang lên lớp.

Bên cạnh phần mềm của trường, cô chủ động học sử dụng các tính năng của Google Meet, Google class room... để đa dạng hóa cách tương tác. Cô tận dụng các kênh khác như email, Facebook để nhắc nhở và cung cấp thông tin cho sinh viên.

Càng học và càng dạy, GS Lâm Thị Mỹ Dung càng khám phá ra nhiều ưu điểm của phương thức online. Sinh viên tích cực và chủ động hơn, học được nhiều kỹ năng và thoải mái đưa ra ý kiến của mình. Các em làm bài tập sau mỗi bài học; quá trình nộp bài, chấm bài thuận tiện; điểm được tích hợp ngay nên sinh viên kịp thời kiểm tra điểm và nhận xét của giảng viên.

Cô Mỹ Dung đánh giá, việc kiểm tra online khá chính xác và khách quan, tất nhiên phụ thuộc vào cách tương tác, kiểm tra thái độ sinh viên khi lên lớp.

Khi chấm bài, cô luôn sửa lỗi và nhắc nhở sinh viên dùng tính năng phản hồi. Những vi phạm đặc biệt về không trích nguồn hay sao chép đều được cảnh báo rõ ràng.

“Đưa bài tập và chấm bài tập thế này thường xuyên hơn và minh bạch hơn so với cách kiểm tra truyền thống”, GS khẳng định.

Dẫu vậy, như bao người, “cô trò mong dịch qua mau để gặp nhau trên lớp, để đi bảo tàng…”. GS Lâm Thị Mỹ Dung chia sẻ và cho rằng, dạy-học lý tưởng nhất là kết hợp giữa hai hình thức trực tiếp và trực tuyến với tỷ lệ 70/30%.

“Văn bản 988 là cơ sở quan trọng”

Những ngày đầu tháng 3 vừa qua, 22 giờ đêm, hàng chục giảng viên của Trường ĐH KHXH&NV vẫn ngồi trước màn hình máy tính ở nhà, đóng vai sinh viên. Họ tham gia vào một buổi học trực tuyến, thử nghiệm hệ thống platform phần mềm tích hợp. Cùng học với cô Mỹ Dung, các giảng viên khác, còn có cả thầy hiệu trưởng và phó hiệu trưởng.

Thời gian khó khăn ban đầu trôi qua với nhiều “trường phái”. Nhưng, dù hứng thú dạy hay chỉ coi đây là giải pháp tình thế, các thầy cô đã dần dà làm chủ công nghệ dạy online.

Tính đến đầu tháng 4/2020, sau hơn 3 tuần triển khai, trường có khoảng 300 giảng viên tham gia dạy trực tuyến ở gần 800 lớp môn học; khoảng 40.000 lượt sinh viên học tập hàng tuần. Đến nay, số lớp môn học và lượt người học đạt khoảng 90% so với đăng ký vào đầu học kỳ.

Trường ĐH KHXH&NV tập huấn về dạy-học trực tuyến

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV cho hay, khi các trường bắt đầu triển khai đào tạo trực tuyến một cách quy mô từ ngày 9/3, các văn bản hướng dẫn về tổ chức thực hiện và công nhận kết quả còn chưa đồng bộ, nên một số đơn vị gặp khó khăn nhất định.

“Tuy nhiên, các văn bản 795 (ngày 13/3) và 988 (ngày 23/3) của Bộ GD-ĐT đã kịp thời hỗ trợ cho các đơn vị đào tạo”, thầy Tuấn nhận định.

Trên cơ sở đó, ngày 27/3/2020, Giám đốc ĐHQG Hà Nội đã ban hành văn bản 944, hướng dẫn chi tiết hoạt động dạy-học và kiểm tra đánh giá trực tuyến trong các đơn vị đào tạo thuộc ĐHQGHN.

Trong 3 tuần đầu, thầy - trò phản hồi rất tích cực về kết quả dạy-học trực tuyến, mặc dù chưa hết những khó khăn. “Khó khăn chủ yếu nằm ở hạ tầng cơ sở (băng thông, đường mạng…) và yêu cầu tiến độ.

Dù vậy, việc dạy và học trực tuyến đã căn bản đi vào ổn định”, GS Hoàng Anh Tuấn khẳng định.

Đáng lưu ý, việc chấm bài sẽ được đơn giản hóa, thay vì gửi dồn bài tập qua email, gây khó khăn cho giảng viên, sinh viên giờ đây sẽ nộp bài tập lên hệ thống. Hệ thống tự động tích hợp và phân loại bài tập theo lớp cho giảng viên, giảng viên chấm trực tiếp, nhận xét trên giao diện hệ thống và gửi điểm số, trả bài tập về cho sinh viên.

Không chỉ vậy, nền tảng còn góp phần thay đổi hình thức kiểm tra trong dạy-học. Kết cấu bao gồm điểm chuyên cần (10%), kiểm tra giữa kỳ (30%) và kiểm tra cuối kỳ (70%) vẫn sẽ được giữ nguyên, nhưng điểm giữa kỳ và cuối kỳ sẽ được xét dựa trên rất nhiều bài tập, dự án… mà giảng viên giao cho sinh viên. Việc đánh giá trở thành một quá trình liên tục, chứ không phải chỉ nằm ở vài bài kiểm tra trong một vài giờ đồng hồ.

Huyền Linh

Những "giảng đường online" giữa mùa dịch

Khi cuộc sống đang “đảo lộn” vì dịch bệnh Covid-19 thì những giảng đường online đang sáng đèn mỗi tối lúc này mang yếu tố thích ứng. Về lâu dài, nó đánh dấu sự chuyển động của giáo dục.

Tận dụng mọi phương cách

Ngày 3/4, buổi học trực tuyến thứ 3 của sinh viên Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐH KHXH&NV) thuộc ĐHQG Hà Nội, với GS TS Lâm Thị Mỹ Dung - nữ giáo sư duy nhất ngành Khảo cổ học Việt Nam - diễn ra như thường lệ, từ 15h30 đến 17h30.

Ngô Hồng Ngọc, sinh viên năm thứ ba chăm chú lắng nghe, trả lời, thảo luận với giảng viên và các bạn.

Do lớp học tín chỉ, sinh viên đến từ nhiều ngành học khác nhau, Hồng Ngọc chủ động tạo nhóm Facebook “Cơ sở Văn hóa Thứ 6 (tiết 9-11)” cho lớp môn học và đưa những chỉ dẫn giúp các bạn điểm danh, nộp bài tập.

Ngọc chia sẻ: “Cô cho chúng em nhiều ví dụ, nhiều tài liệu, nhiều kiến thức lý thú, gần gũi. Chúng em cảm thấy thoải mái khi học. Khoảng cách giữa cô và trò gần như là không có, các bạn rất tích cực trao đổi thay vì e dè như trên giảng đường”.

Với GS Lâm Thị Mỹ Dung, việc chuyển đổi từ dạy-học truyền thống sang dạy-học trực tuyến là cả một quá trình. Trước đây, mặc dù thực hiện một số hoạt động chuyên môn qua mạng internet nhưng cô chưa từng dạy online.

Một buổi dạy online của GS Lâm Thị Mỹ Dung

Trường ĐH KHXH&NV đã triển khai dạy qua website môn học từ lâu, sử dụng nhiều tính năng của công nghệ hiện đại.

“Tuy nhiên, chủ yếu là các thầy cô trẻ tham gia. Lúc đó, tôi thật sự không hào hứng với những chương trình mới này”.

Theo cô Mỹ Dung, những rào cản gặp phải, phần do tuổi tác, phần do quan niệm. Quan niệm dạy đại học thì quan trọng nhất là cung cấp cho sinh viên những quan điểm mới, những phương pháp tiếp cận tiên tiến và tinh thần phản biện… bằng hình thức tương tác trực tiếp.

Sinh viên nghỉ học, trường tập huấn giảng viên dạy trực tuyến, còn GS Lâm Thị Mỹ Dung “đã vô cùng lo lắng vì luôn nghĩ mình đã lớn tuổi. Liệu có đủ khả năng đáp ứng hình thức dạy mới này? Liệu dạy thế này có đảm bảo chất lượng?”.

Nhưng tình thế buộc mỗi người cô, mỗi người thầy phải tìm cách thích ứng, làm hết sức vì sinh viên, không thể để sinh viên của mình không được lên lớp. Thế giới và Việt Nam cũng có nhiều chương trình dạy trực tuyến. “Bởi vậy, tôi đã thay đổi quan điểm và sẵn sàng tham gia cách dạy mới này”, cô Mỹ Dung chia sẻ.

GS Lâm Thị Mỹ Dung cùng các giảng viên U60, U70 đã nhận được sự trợ giúp từ trường và các giảng viên trẻ. “Người trẻ có thể chỉ cần một giờ để học, người lớn tuổi như tôi sẽ mất nhiều thời gian hơn. Để khắc phục, chỉ có học và hỏi là cách nhanh nhất”.

Cô thường thiết kế các chủ đề bài tập khiến sinh viên phải sử dụng cả kiến thức thu được từ bài giảng và cả đọc tài liệu bắt buộc; thiết kế bài giảng sinh động hơn bằng video, phim ngắn… Cô “chat” với sinh viên, vừa để kiểm tra sự tích cực của người học vừa lồng ghép các quan điểm khác nhau về vấn đề đang lên lớp.

Bên cạnh phần mềm của trường, cô chủ động học sử dụng các tính năng của Google Meet, Google class room... để đa dạng hóa cách tương tác. Cô tận dụng các kênh khác như email, Facebook để nhắc nhở và cung cấp thông tin cho sinh viên.

Càng học và càng dạy, GS Lâm Thị Mỹ Dung càng khám phá ra nhiều ưu điểm của phương thức online. Sinh viên tích cực và chủ động hơn, học được nhiều kỹ năng và thoải mái đưa ra ý kiến của mình. Các em làm bài tập sau mỗi bài học; quá trình nộp bài, chấm bài thuận tiện; điểm được tích hợp ngay nên sinh viên kịp thời kiểm tra điểm và nhận xét của giảng viên.

Cô Mỹ Dung đánh giá, việc kiểm tra online khá chính xác và khách quan, tất nhiên phụ thuộc vào cách tương tác, kiểm tra thái độ sinh viên khi lên lớp.

Khi chấm bài, cô luôn sửa lỗi và nhắc nhở sinh viên dùng tính năng phản hồi. Những vi phạm đặc biệt về không trích nguồn hay sao chép đều được cảnh báo rõ ràng.

“Đưa bài tập và chấm bài tập thế này thường xuyên hơn và minh bạch hơn so với cách kiểm tra truyền thống”, GS khẳng định.

Dẫu vậy, như bao người, “cô trò mong dịch qua mau để gặp nhau trên lớp, để đi bảo tàng…”. GS Lâm Thị Mỹ Dung chia sẻ và cho rằng, dạy-học lý tưởng nhất là kết hợp giữa hai hình thức trực tiếp và trực tuyến với tỷ lệ 70/30%.

“Văn bản 988 là cơ sở quan trọng”

Những ngày đầu tháng 3 vừa qua, 22 giờ đêm, hàng chục giảng viên của Trường ĐH KHXH&NV vẫn ngồi trước màn hình máy tính ở nhà, đóng vai sinh viên. Họ tham gia vào một buổi học trực tuyến, thử nghiệm hệ thống platform phần mềm tích hợp. Cùng học với cô Mỹ Dung, các giảng viên khác, còn có cả thầy hiệu trưởng và phó hiệu trưởng.

Thời gian khó khăn ban đầu trôi qua với nhiều “trường phái”. Nhưng, dù hứng thú dạy hay chỉ coi đây là giải pháp tình thế, các thầy cô đã dần dà làm chủ công nghệ dạy online.

Tính đến đầu tháng 4/2020, sau hơn 3 tuần triển khai, trường có khoảng 300 giảng viên tham gia dạy trực tuyến ở gần 800 lớp môn học; khoảng 40.000 lượt sinh viên học tập hàng tuần. Đến nay, số lớp môn học và lượt người học đạt khoảng 90% so với đăng ký vào đầu học kỳ.

Trường ĐH KHXH&NV tập huấn về dạy-học trực tuyến

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV cho hay, khi các trường bắt đầu triển khai đào tạo trực tuyến một cách quy mô từ ngày 9/3, các văn bản hướng dẫn về tổ chức thực hiện và công nhận kết quả còn chưa đồng bộ, nên một số đơn vị gặp khó khăn nhất định.

“Tuy nhiên, các văn bản 795 (ngày 13/3) và 988 (ngày 23/3) của Bộ GD-ĐT đã kịp thời hỗ trợ cho các đơn vị đào tạo”, thầy Tuấn nhận định.

Trên cơ sở đó, ngày 27/3/2020, Giám đốc ĐHQG Hà Nội đã ban hành văn bản 944, hướng dẫn chi tiết hoạt động dạy-học và kiểm tra đánh giá trực tuyến trong các đơn vị đào tạo thuộc ĐHQGHN.

Trong 3 tuần đầu, thầy - trò phản hồi rất tích cực về kết quả dạy-học trực tuyến, mặc dù chưa hết những khó khăn. “Khó khăn chủ yếu nằm ở hạ tầng cơ sở (băng thông, đường mạng…) và yêu cầu tiến độ.

Dù vậy, việc dạy và học trực tuyến đã căn bản đi vào ổn định”, GS Hoàng Anh Tuấn khẳng định.

Đáng lưu ý, việc chấm bài sẽ được đơn giản hóa, thay vì gửi dồn bài tập qua email, gây khó khăn cho giảng viên, sinh viên giờ đây sẽ nộp bài tập lên hệ thống. Hệ thống tự động tích hợp và phân loại bài tập theo lớp cho giảng viên, giảng viên chấm trực tiếp, nhận xét trên giao diện hệ thống và gửi điểm số, trả bài tập về cho sinh viên.

Không chỉ vậy, nền tảng còn góp phần thay đổi hình thức kiểm tra trong dạy-học. Kết cấu bao gồm điểm chuyên cần (10%), kiểm tra giữa kỳ (30%) và kiểm tra cuối kỳ (70%) vẫn sẽ được giữ nguyên, nhưng điểm giữa kỳ và cuối kỳ sẽ được xét dựa trên rất nhiều bài tập, dự án… mà giảng viên giao cho sinh viên. Việc đánh giá trở thành một quá trình liên tục, chứ không phải chỉ nằm ở vài bài kiểm tra trong một vài giờ đồng hồ.

Huyền Linh

Những "giảng đường online" giữa mùa dịch

Khi cuộc sống đang “đảo lộn” vì dịch bệnh Covid-19 thì những giảng đường online đang sáng đèn mỗi tối lúc này mang yếu tố thích ứng. Về lâu dài, nó đánh dấu sự chuyển động của giáo dục.