Không biết nên không tổn thương

- 2023 là năm bận rộn với NSND Lê Khanh khi chị tham gia tới 2 phim điện ảnh, 1 phim truyền hình, quay từ Nam ra Bắc. Nhìn lại năm qua chị hài lòng với những gì mình đã làm được chứ? 

Tôi tiếc là 1 năm chỉ có 365 ngày, giá có nhiều ngày gấp đôi mình sẽ làm được gấp đôi. Tôi bằng lòng vì đã được tin tưởng và đáp ứng được sự tin tưởng ấy, đáp ứng được công việc từ đầu tới cuối mà không bỏ cuộc. 

Với nghệ sĩ, chỉ khi nào không còn sức khỏe và vô duyên mới hết việc. Ăn thì no rồi, mặc cũng đủ ấm và đẹp rồi, những người trung tuổi cũng hoàn thành vai trò của mình, phần còn lại là mỗi ngày được khẳng định sự cần thiết của mình trong đời sống. Đó là niềm hạnh phúc nhất!

Người trung tuổi đi làm thường xuyên mà cứ mặc cảm là lớn tuổi đã tự loại mình ra khỏi guồng quay công việc. Làm việc với thế hệ sau thấy bản thân trẻ ra, khỏe ra, không cũ mà luôn mới.  

- Liệu có còn điều gì khiến chị tiếc nuối? Ví như thời gian phát sóng phim 'Nơi giấc mơ tìm về' chị đóng chính nhận ý kiến trái chiều?

Không! Tôi không quan tâm nhiều tới điều đó. Tôi cũng không thường xuyên đối diện với mạng nên không biết hết được. Nhưng khán giả có bao nhiêu tầng lớp với tính cách, gu khác nhau. Mỗi người đều có quyền tưởng tượng ra nhân vật theo cách riêng. Hơn ai hết người nghệ sĩ chịu trách nhiệm về tạo hình vai diễn của mình trên cơ sở thống nhất sáng tạo của cả một ê-kíp. Do vậy tôi không để tâm lắm với nhận xét trái chiều của khán giả. 

- Thực sự chị có bao giờ tổn thương vì những bình luận tiêu cực?

Thật ra tôi không đọc các bình luận đó. Vì không biết nên không tổn thương. Tôi tôn trọng mọi ý kiến của khán giả. Điều đó chứng tỏ họ có xem và trung thực với cảm quan của mình. Nghệ sĩ chuyên nghiệp phải đối diện với những điều đó và tôi không vì thế mà phân tán việc làm nghề. Bởi vậy, có đọc điều gì không như ý tôi cũng không phản hồi. Thực ra tôi rất hài lòng với tạo hình nhân vật bà Lan trong Nơi giấc mơ tìm về. Đây có thể nói là vai diễn hội tụ tất cả những vai diễn từ trước đến nay của Lê Khanh nên tôi rất thích nhân vật này. 

Chỉ dừng đóng phim nếu hết duyên và không đủ sức khỏe

- Chị nói 2023 "bay lượn như chim" khi bận rộn với quá nhiều dự án, chị sắp xếp thời gian cho gia đình như thế nào?

Tôi vẫn sắp xếp được bình thường như mấy chục năm trước. Cả đời tôi làm mãi việc này. Khi đi làm chu toàn trách nhiệm của một nghệ sĩ, về nhà làm hết trách nhiệm của một người vợ, người mẹ, không hụt, không thiếu bất cứ cái gì.

Và đương nhiên, khi rời một dự án phim người ta quyến luyến, nhớ nhung và thấy sự tồn tại của mình là cần thiết, nghĩa là mình phải làm việc rất có tâm. Về nhà cũng vậy! Sau mỗi dự án, các con lại mong mẹ trở về và tôi tận dụng tối đa thời gian ở bên gia đình như mấy chục năm trước. Mấy đời nhà tôi đều sống như thế rồi!

- Có cảm giác khi về hưu, rời Nhà hát Tuổi Trẻ, NSND Lê Khanh hoạt động mạnh mẽ hơn trước. Dường như với chị không có khái niệm "về hưu"? 

Nghệ sĩ không có tuổi hưu chứ không chỉ mình tôi. Mẹ tôi 82 tuổi mới dừng hẳn đóng phim vì bà không thể thuộc được lời thoại. Nếu không có gì thay đổi, tối thiểu tôi cũng phải được như mẹ. Khi nào hết duyên phải chấp nhận hoặc do sức khỏe không cho phép mới dừng lại. Còn nếu còn sức khỏe để đi làm vừa có tiền, vừa được gặp gỡ bạn bè, mỗi dự án lại có một 'ngôi nhà mới', những đồng nghiệp mới, vui lắm!

- Mẹ chị, nghệ sĩ Lê Mai dừng đóng phim vì khó thuộc thoại, em gái chị - nghệ sĩ Lê Vi thì ở nước ngoài, chị cả Lê Vân đã lâu không lên sóng. Khán giả mong một ngày nào đó cả 3 chị em cùng tham gia một dự án nhưng có vẻ điều này là bất khả thi?

Trong gia đình tôi nhiều lắm chỉ từng cặp 1 đóng với nhau, ví dụ trước đây tôi đóng với bố (NSND Trần Tiến - PV), chị Lê Vân với bố, lúc tôi đóng với mẹ... nhưng mấy chị em chưa có dịp. Nhưng điều này rất đơn giản, đó là các nhà sản xuất phải yêu cầu chứ chúng tôi không thể có tiền tự làm phim với nhau được.

Gia đình tôi không bao giờ nghĩ là bố mất đi

- Đây là thời điểm chị đã hoàn tất mọi dự án và dành thời gian cho gia đình, gia đình NSND Lê Khanh đã chuẩn bị Tết đến đâu rồi? 

Xong xuôi hết rồi! Cái gì cần cũng có rồi. Người Bắc hay ăn Tết sớm, người yêu Tết lại càng sớm hơn, khi nào xuất hiện cành đào là cảm thấy Tết nên nếu chơi đào sớm thì Tết đến sớm. Tết của tôi luôn có gia đình, từ xưa đến nay vẫn vậy.

- Cái Tết đầu tiên khi có người thân qua đời luôn là cái Tết buồn và khó khăn, còn với NSND Lê Khanh thì sao? Gia đình chị đã trải qua cái Tết đầu tiên khi NSND Trần Tiến mất thế nào?

Cũng bình thường! Ngay cả cách gia đình tôi tổ chức tang lễ cho bố tôi cũng thế. Mọi người bất ngờ lắm vì sao nó thanh nhẹ, siêu thoát và lãng mạn đúng kiểu nghệ sĩ như vậy. Bố tôi không có gì ân hận, bao nhiêu cái đẹp, cái hay, giá trị ông đã để lại cho cuộc đời và mọi người yêu quý thế là quá hạnh phúc rồi. Hôm đám tang bố, tôi lấy 1 bài thơ của ông ngoại và 3 chị em cùng đọc để chia tay bố.

Gia đình tôi không bao giờ nghĩ là bố mất đi mà ông đã bay lên một cõi khác để tuổi già không còn khó khăn vì bệnh tật. Bao nhiêu năm ông mắc bệnh phổi nên hơn ai hết ông rất cực. Mọi người được thở, được đi chơi ra ngoài hít không khí còn ông chỉ ở trong 4 bức tường sống với 4 bình oxy các loại. Nên khi ông trút hơi thở cuối cùng thì nhẹ nhàng và hạnh phúc tới phút chót, sạch sẽ, thơm tho, tỉnh táo.

Ông như người đi ngủ trong vòng tay 3 con 1 lúc. Chúng tôi nói với nhau sao bố mình sướng thế, tiên cũng chỉ đến thế này. Cho nên gia đình tôi tổ chức tang lễ như một lời tạm biệt để ông đi chơi tiếp. Không có giọt nước mắt nào, không bi ai bi lụy, không sến sẩm mà lịch lãm, nhẹ nhàng, thanh thoát. Giờ mỗi ngày cũng thế. Ông ở với tôi nên mình ăn gì ông ăn nấy, sáng dậy tôi vẫn chào bố như ông vẫn còn ở đó. 

- Gia đình chị quan niệm NSND Trần Tiến không mất đi mà đang dạo chơi đâu đó, vì vậy có nghĩa mọi nếp trong gia đình ngày Tết như bao năm vẫn được giữ như cũ?

Đúng vậy! Vì tôi tin chết không phải là hết nên không bi ai gì cả. Chết là tiếp tục ở một cõi khác, cõi đó nhẹ nhàng hơn, lung linh hơn và đỡ truân chuyên hơn. Tết năm nay chúng tôi vẫn như mọi năm, Tết là sum họp và tưởng nhớ!  

NSND Lê Khanh trong phim 'Nơi giấc mơ tìm về'

Ảnh: Quỳnh An

Cuốn sách của nhà văn Phạm Quang Long được nhiều nhà phê bình đánh giá là “tác phẩm đáng đọc” với thế giới nhân vật phong phú và độc đáo cùng góc nhìn nhân văn sâu sắc. Là một tiểu thuyết thế sự, phản ánh câu chuyện nóng hổi của thời cuộc, nhưng Chuyện phốlại mang màu sắc lịch sử, phảng phất “dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo” trong những ngôi nhà phố cổ hay nét tính cách nhân vật gốc Tràng An được điểm xuyết.

“Đồng vọng” - Trịnh Thu Tuyết

Tựa là những trang sách cuộc đời nên Đồng vọng (NXB Hội Nhà văn) không phải tiểu luận, phê bình hay tạp văn, cũng không dành riêng cho nhà trường. Cuốn sách hàm chứa tiêu đề của thể loại - những đồng vọng tri thức, tâm hồn và khát khao...

Một cuốn sách dày dặn được sắp xếp theo một hệ thống khoa học với ba phần:

Phần I - Những vần thơ và những tiếng lònggồm 20 bài tiểu luận, lý luận phê bình từ hiện đại đến hậu hiện đại, mang đến những trang viết tinh tế về sáng tác của các nhà văn, nhà thơ như Nguyễn Quang Thiều, Văn Công Hùng, Nguyễn Long, Nguyễn Văn Song, Nguyễn Hàn Chung…

Phần II gồm các bài viết về tác phẩm văn xuôi với tiêu đề Bức tranh của đời, chân dung của người.

Phần III - Những tản man suy tư -là những bài viết về hành trình tìm kiếm bản ngã, khám phá nỗi niềm trong cõi nhân sinh và thấu hiểu cuộc sống bằng luận giải tinh tế, đầy trắc ẩn.
 

“Tôi hạnh phúc khi đọc một cuốn sách hay, nghe một ca từ đẹp, biết ơn cuộc đời khi mỗi ngày được thức dậy cùng bình minh… Cuốn sách đưa bạn đọc tiếp cận đến một thế giới mở trên con đường nghệ thuật, tránh được những lối mòn, đưa ra được những lát cắt sắc sảo bằng nhận định cấp tiến. Một khía cạnh khác rất quan trọng, đó là sự truyền tải hết sức tinh tế các tác phẩm văn học hiện đại, khám phá đa dạng khái niệm của cái đẹp trong thơ” - tác giả trải lòng.

“Ký sự đồng quê” - Trương Văn Ánh

Ký sự đồng quê(NXB Phụ nữ Việt Nam) là bút ký đầu tiên bằng tiếng Việt của tác giả Trương Văn Ánh, người có nhiều năm giảng dạy và thường xuyên sử dụng tiếng Anh để viết sách, giáo trình về ngôn ngữ này.

Sinh ra và lớn lên ở Gò Công (Tiền Giang), dù bị liệt một chân từ nhỏ, Ánh không mặc cảm mà vẫn cùng bạn bè phiêu lưu trên đồng ruộng, sông biển, mò cua bắt ốc, hái rau quả… Ánh đã sống trọn vẹn với đồng ruộng, với đất đai và những cơn mưa còn in dấu mãi trong tâm khảm, để rồi hôm nay khi bồi hồi nhớ lại những vệt ký ức đó, cậu đã viết nên Ký sự đồng quê mộc mạc mà gần gũi.

Tác phẩm mang đến nguồn vui sống cho người đọc, là món quà để thế hệ mai sau nâng niu và giữ gìn những món ăn dân dã, tập tục giản dị của đồng quê. Cuốn sách không chỉ đưa người đọc trở về quá khứ mà còn tượng trưng cho hy vọng về một tương lai, nơi con người trân quý thiên nhiên và vạn vật.

“Chuồng cọp trên cao” - Nguyễn Thu Hằng

Đây là tác phẩm thứ chín của nhà văn Nguyễn Thu Hằng (sinh năm 1976, hiện là giáo viên và là Hội viên Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hải Dương). Trước đó, chị từng viết: Cánh thư bay(2014); Thì thầm cùng giọt sương, Bám biển(2017); Mật thư trên ngọn đa, Đảo thức(2018); Cánh đồng xa xăm(2019), Mưa ngâu(2020) và Mùa hoa lưng chừng gió(2021). 

Tác phẩm được trao Giải Ba, cuộc thi Văn học tuổi 20 lần VI với những câu chuyện đẹp trong bối cảnh làng quê châu thổ Bắc Bộ với bãi sông, nghề nuôi trâu, khảm trai... Trong Chuồng cọp trên cao(NXB Trẻ) phảng phất hình ảnh của tuổi trẻ những thế hệ trước, những mối tình lãng mạn và thơ ngây, không có mạng xã hội, không có ngôn từ hiện đại. 

Tác phẩm đạt Giải Ba trong cuộc thi Văn học tuổi 20lần VI, với những câu chuyện đẹp về làng quê châu thổ Bắc Bộ, như bãi sông, nghề nuôi trâu, khảm trai...Chuồng cọp trên cao(NXB Trẻ) phảng phất hình ảnh của tuổi trẻ thời xưa những thế hệ trước, những mối tình lãng mạn và thơ ngây, không có mạng xã hội hay ngôn từ hiện đại. 

Nhà văn chia sẻ: "Dạy học là ước mơ của tôi khi còn nhỏ. Giờ được sống giữa bầy trò nhỏ, tôi thấy tâm hồn mình vẫn còn trẻ, vẫn mơ mộng trong trẻo như chưa hề già. Khi viết về tình yêu, tôi nghĩ, có thể lúc lớn lên, học trò của tôi sẽ tìm đọc để xem tôi viết về tình yêu như thế nào, giống như bây giờ viết truyện thiếu nhi cho các em. Vì thế, Chuồng cọp trên caođầy thơ mộng, giàu hình ảnh và chi tiết hình tượng".

"Khám phá trẻ thơ" - Maria Montessori

Maria Montessori (1870–1952) là nhà giáo dục, bác sĩ và nhà nhân chủng học, nổi bật với tư duy tiên phong về giáo dục trẻ em. Từ những năm đầu thế kỷ 20, bà nghiên cứu cách trẻ học tập và phát triển trong các môi trường khác nhau, từ đó xây dựng phương pháp giáo dục Montessori, hiện nay được áp dụng rộng rãi trên thế giới.

Montessori tin rằng mỗi đứa trẻ có tiềm năng vô hạn và nhiệm vụ của người lớn là tạo ra môi trường hỗ trợ để trẻ tự do khám phá và phát triển. Bà nhấn mạnh việc tôn trọng sự độc lập, khơi gợi tò mò và nuôi dưỡng đam mê học hỏi tự nhiên ở trẻ. Những tư tưởng này được trình bày trong cuốn Khám phá trẻ thơ (NXB Tri thức).

Ảnh: Tư liệu

'Tiết kiệm' trở thành từ khóa quan trọng trong 2 năm qua sau khi đại dịch Covid-19 gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Trong khi nhà nhà chật vật “thắt lưng buộc bụng” thì chuyên gia tiết kiệm nổi tiếng ở Nhật Bản, cụ bà 71 tuổi Yoko Ogasawara vẫn chỉ tiêu 1.000 Yen (khoảng 162 nghìn đồng) mỗi ngày trong suốt 40 năm qua.

Giá cả ở Nhật vô cùng đắt đỏ, một bát mì ramen bình thường cũng có giá 600 Yen. Vì thế, mức chi tiêu 1.000 Yen/ngày của bà Ogasawara là vô cùng tiết kiệm.

Chưa tính các chi phí cơ bản như tiền thuê nhà, điện nước... để sống ở Tokyo, bà chỉ chi 31.000 Yen (hơn 5 triệu đồng) một tháng, trong khi trung bình, một người sống ở Thủ đô của Nhật Bản cần khoảng 73.705 Yen (gần 12 triệu đồng) một tháng.

Lối sống của bà Ogasawara đôi khi cũng bị đánh giá là “hà tiện” quá mức.

Nhưng ngược lại, rất nhiều người ngưỡng mộ và xin bà lời khuyên về cách tiết kiệm tiền. Bà từng xuất hiện trên các tạp chí cũng như xuất bản nhiều cuốn sách dạy mọi người cách tiết kiệm. Mới đây, bà đã chia sẻ 10 mẹo tiết kiệm tiền trên truyền hình. 

1. Trực tiếp dùng cốc để pha trà

Thông thường, người ta dùng ấm pha trà rồi rót vào cốc để uống, nhưng bà Ogasawara trực tiếp đổ lá trà vào tách trà để pha, nhằm tiết kiệm chi phí nước vệ sinh ấm trà.

2. Chỉ dùng giấy cuộn cho sinh hoạt

Ở Nhật Bản, giấy cuộn thường được sử dụng làm giấy vệ sinh. Còn trong các sinh hoạt hằng ngày khác, người ta dùng giấy rút hoặc giấy đóng trong gói. Để tiết kiệm, bà Ogasawara sử dụng giấy cuộn trong mọi sinh hoạt.

Theo bà, một cuộn giấy có thể được sử dụng gần 300 lần, không chỉ rẻ hơn mà còn có thể kiểm soát được độ dài cần sử dụng, tiết kiệm chi phí hơn nhiều so với các loại giấy khác.

3. Thay thế giấy ghi chú bằng giấy bỏ đi

Đừng vứt bỏ các biên lai khi mua sắm. Hãy thu thập chúng lại với nhau. Mặt trắng đằng sau có thể sử dụng để ghi chép việc hàng ngày. 

4. 'Vắt kiệt' các tuýp kem, sữa rửa mặt 

Khi sữa rửa mặt, kem đánh răng, kem dưỡng da… sắp hết, bạn có thể không bóp thêm được nữa dù bên trong vẫn còn khá nhiều. Bạn hãy cắt chúng ra để dễ lấy và sử dụng tiếp.

Nhiều người cũng sử dụng cách này, nhưng đừng để quá lâu sau khi cắt. Tốt nhất nên sử dụng nó càng sớm càng tốt.

5. Dùng tờ rơi quảng cáo làm khăn trải bàn

Những tờ rơi quảng cáo đồ ăn bạn nhận được khi đi đường có thể dùng làm tấm lót bàn khi bạn mang về nhà. Mẹo này giúp tiết kiệm tiền mua khăn trải bàn và chi phí nước giặt khăn. 

6. Để riêng tiền tiết kiệm

Bạn nên để riêng số tiền bạn không định tiêu đến, hoặc gửi nó vào một tài khoản khác để nhắc nhở bản thân không chi tiêu bừa bãi.

7. Lên danh sách trước khi mua sắm

Trước khi ra ngoài mua đồ, bà Ogasawara đều lập danh sách mua sắm - viết ra những thứ cần mua. Những thứ không được viết ra, bà sẽ không mua dù bất chợt cảm thấy thích nó.

Bà tin rằng, tiết kiệm tiền có nghĩa là tiêu tiền vào những thứ cần thiết và từ bỏ một số thứ không cần thiết. 

8. Đi bộ thật nhanh khi đi siêu thị

Theo bà, cần phải đi thật nhanh khi đi ngang qua những khu vực hàng hóa không định mua. Đó là cách để bạn không có cơ hội la cà hay bị hấp dẫn bởi những món đồ không cần thiết.

9. Trả lại một mặt hàng trước khi thanh toán

Trước khi thanh toán, như một thói quen, bà Ogasawara buộc mình phải trả lại một món đồ trong giỏ hàng để có thể tiết kiệm được nhiều tiền hơn. Đó cũng là cách để bà nghĩ lại thật kỹ một lần nữa, xem liệu nó có cần thiết hay không. 

10. Không tốn tiền mua gia vị

Bạn có thể giữ lại những gói gia vị khi ăn mì gói, đồng thời cũng có thể mang gia vị từ các nhà hàng về để sử dụng khi nấu ăn. Nhờ cách này, bà Ogasawara chưa bao giờ phải mua gia vị.

Ngoài ra, bà Ogasawara còn nhiều cách tiết kiệm khác khá gây tranh cãi. Có những người cho rằng cách sống của bà thật thông minh, nhưng cũng nhiều người cho rằng để cuộc sống có niềm vui thì không cần phải sống vất vả như vậy.

Tất nhiên, các mẹo tiết kiệm tiền của bà Ogasawara không phù hợp với tất cả mọi người. Bạn có thể chọn lọc sao cho phù hợp với điều kiện và quan điểm của mình.

Bản thân bà Ogasawara rất vui khi sử dụng một cách hiệu quả giá trị của 1.000 Yen mỗi ngày, đồng thời việc tiết kiệm cũng khiến bà trân trọng cuộc sống trong từng phút.

Bà mẹ 14 con khoe cách tiết kiệm, chi phí sinh hoạt mỗi năm hơn 1,8 tỷ đồng