Với chủ đề “Tạo lập và khai thác dữ liệu số để tạo ra giá trị mới”, năm 2023 - “Năm dữ liệu số quốc gia” đã đã được xác định tập trung vào phát triển dữ liệu mở; phát triển cơ sở dữ liệu; phát triển, thúc đẩy sử dụng các nền tảng số sử dụng thống nhất trên toàn quốc hoặc trong phạm vi mỗi địa phương; Nâng cao năng lực quản trị dữ liệu, an toàn, bảo mật dữ liệu. 

Thời gian qua, Bộ TT&TT đã “cầm nhịp” năm dữ liệu số quốc gia, hướng đến tạo ra sự thay đổi căn bản, tạo những tiền đề cơ bản cho sự phát triển về dữ liệu của Việt Nam giai đoạn tiếp theo.

Trao đổi tại hội nghị ngày 20/12, ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia cho hay: “Dữ liệu không thể xây dựng ngay mà cần tích lũy, làm giàu theo thời gian. Năm 2023 - Năm dữ liệu số quốc gia cần được hiểu mới là sự khởi đầu cho quá trình phát triển dữ liệu với bước đầu tiên là “ươm mầm” dữ liệu. Tuy vậy, năm dữ liệu số quốc gia cũng đã đạt được một số “hoa, nụ, quả bói”, tạo niềm tin về những vụ mùa bội thu tiếp theo”. 

Khẳng định tầm quan trọng đặc biệt của dữ liệu số trong tiến trình chuyển đổi số, đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia cũng thông tin về một số kết quả chính trong năm quốc gia về dữ liệu số. Qua tổng hợp, năm nay, Bộ TT&TT nhận thấy dữ liệu trong cơ quan nhà nước đã có sự tăng trưởng vượt bậc.

Cụ thể, hiện hành lang pháp lý, tiêu chuẩn, quy chuẩn về dữ liệu đã được ban hành đủ các khía cạnh về tổ chức, xây dựng, quản lý, vận hành, khai thác, sử dụng dữ liệu tương đồng với xu hướng chung của thế giới.

Các cơ sở dữ liệu quốc gia quan trọng tạo nền tảng cho chuyển đổi số như cơ sở dữ liệu dân cư, đăng ký doanh nghiệp, bảo hiểm, hộ tịch điện tử, cán bộ công chức viên chức đã cơ bản hoàn thành, được đưa vào khai thác, kết nối, chia sẻ dữ liệu trên quy mô quốc gia mang lại những giá trị đo lường được, cảm nhận được. 

Tỷ lệ các bộ, tỉnh đã xác định danh mục cơ sở dữ liệu đạt 63%. Số cơ sở dữ liệu chuyên ngành tại các bộ, ngành, địa phương được thiết lập tăng trưởng 38,5% so với năm 2022, từ 1.280 lên 2.077 cơ sở dữ liệu. Việc công bố kế hoạch và danh mục dữ liệu mở tăng mạnh từ 9% lên 50%.

Bên cạnh một số bộ, ngành đã xây dựng đưa vào khai thác hiệu quả, tạo ra giá trị từ các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, nhiều địa phương như Đà Nẵng, TP.HCM, Thừa Thiên Huế... đã bắt đầu xây dựng, đưa vào khai thác các kho dữ liệu dùng chung, cung cấp dữ liệu mở phục vụ xử lý thủ tục hành chính theo hướng lấy người dân làm trung tâm.

Nhờ vậy, người dân không phải kê khai thông tin, dữ liệu thủ công nhiều lần, đi lại nhiều nơi; đồng thời, phục vụ công tác quản lý và chỉ đạo điều hành của Lãnh đạo các cấp theo hướng dựa trên số liệu “đúng, đủ, sạch, sống”.

Đặc biệt, việc kết nối, chia sẻ dữ liệu trên quy mô quốc gia đã có những chuyển biến rõ rệt, tạo ra những giá trị cụ thể thực tế như giúp tiết kiệm thời gian, chi phí khi xử lý thủ tục hành chính, dịch vụ công trực tuyến. Theo thống kê, trung bình hằng ngày có khoảng 1,78 triệu giao dịch qua nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia - NDXP; tổng số giao dịch qua nền tảng này từ khi đưa vào sử dụng đến nay là hơn 1,65 tỷ giao dịch.

Ngoài ra, trong năm 2023, Bộ TT&TT đã lần đầu tiên tổ chức kiểm tra một số bộ, ngành, địa phương về việc tuân thủ Nghị định 47 của Chính phủ về quản lý, kết nối, chia sẻ dữ liệu số trong cơ quan nhà nước; qua đó thúc đẩy hơn việc tạo lập, quản lý, kết nối và chia sẻ dữ liệu trên quy mô quốc gia.

Bộ TT&TT đã trình dự thảo Chiến lược dữ liệu quốc gia

Cũng tại hội nghị, các chuyên gia đến từ các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đã chia sẻ quan điểm, kinh nghiệm trong tạo dựng, khai thác và chia sẻ dữ liệu nhằm phục vụ hữu hiệu công cuộc chuyển đổi số.

Từ thực tế triển khai, ông Trần Ngọc Thạch, Phó Giám đốc Sở TT&TT Đà Nẵng cho hay, hiện các cơ quan trung ương như Tổng cục Thuế, Tổng cục Thống kê, Bộ KH&ĐT... chưa chia sẻ dữ liệu cho các địa phương do vướng các quy định pháp luật chuyên ngành trái với quy định tại Nghị định 47 năm 2020 của Chính phủ; vì thế các cơ quan này chờ sửa luật chuyên ngành, mới chia sẻ dữ liệu. “Chúng tôi kiến nghị Bộ TT&TT có đề nghị các cơ quan trung ương rà soát, ban hành Nghị định sửa đổi một số điều hoặc có Thông tư hướng dẫn việc chia sẻ dữ liệu cho các ngành, địa phương”, ông Trần Ngọc Thạch đề xuất.

Điểm ra những thông lệ quốc tế tốt trong việc phát triển và khai thác dữ liệu, bà Trần Thị Lan Hương, chuyên gia cao cấp về khu vực công của Ngân hàng Thế giới nêu ra 5 yếu tố đảm bảo thành công trong triển khai. Đó là: Lãnh đạo - Cam kết hỗ trợ, quyết định đầu tư trọng điểm của toàn chính phủ; Ứng dụng - Triển khai nhanh các trường hợp ứng dụng; Vai trò rõ ràng - Quản lý dữ liệu, chủ quản dữ liệu, giám quản dữ liệu và người dùng; Quản lý dữ liệu - Chính sách dữ liệu, kiến trúc dữ liệu và chất lượng dữ liệu; Công nghệ - Tích hợp dữ liệu và nền tảng chia sẻ dữ liệu.

Trong dài hạn, các chuyên gia đều cho rằng cần thiết có chiến lược phát triển dữ liệu quốc gia. Theo thống kê sơ bộ, trên thế giới đã có hơn 10 nước, 4 tổ chức quốc tế ban hành chiến lược dữ liệu.

Với kỳ vọng Việt Nam sẽ bước cùng nhịp với các nước đi đầu trên thế giới về thúc đẩy phát triển dữ liệu số, Bộ TT&TT đã tham mưu, xây dựng dự thảo và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét việc ban hành Chiến lược dữ liệu quốc gia đến năm 2030. Dự thảo Chiến lược này đã được Bộ TT&TT trình trong tháng 12/2023 và đang trong quá trình thẩm định của các cơ quan liên quan.

Theo đại diện Viện Chiến lược TT&TT, đơn vị trực tiếp soạn thảo, tư tưởng xuyên suốt của dự thảo Chiến lược dữ liệu quốc gia là Nhà nước dẫn dắt, định hướng toàn dân tham gia xây dựng và cùng hưởng lợi ích.

Một trường hợp khác là bệnh nhi 6 tuổi, được gọi là con gái, mặc trang phục bé gái, để tóc dài, nhưng gần đây, trong một lần tắm cho con, mẹ bé bất ngờ phát hiện bộ phận sinh dục của cháu phình to, có dấu hiệu lạ.

Đưa con đi khám tại Bệnh viện Nhi đồng 2, bác sĩ nhận định bé là con trai, bị dị tật vùng kín, có tinh hoàn ẩn. Bệnh nhi được can thiệp phẫu thuật, đưa bộ phận sinh dục trở về đúng giới tính là bé trai.

Theo TS.BS Phạm Ngọc Thạch – Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2, bệnh viện là một trong ba cơ sở tại Việt Nam được Bộ Y tế chấp nhận là nơi có thể xác định lại giới tính cho trẻ. Với những trẻ có những khiếm khuyết bẩm sinh sẽ được làm các xét nghiệm lâm sàng, chẩn đoán, can thiệp bằng các phương pháp phẫu thuật để xác định lại giới tính.

Đặc biệt, sau khi can thiệp y khoa, những bệnh nhi này tiếp tục được chăm sóc tâm lý. Bệnh viện sẽ có trách nhiệm cung cấp các giấy tờ liên quan để trẻ sống đúng với giới tính thật của mình cả về mặt pháp lý.

Cần thiết xác định sớm giới tính thực của con từ sớm

Tính từ năm 2013 đến tháng 6/2024, Bệnh viện Nhi đồng 2 đã tiếp nhận 144 hồ sơ yêu cầu xác định lại giới tính. Đa số trẻ tới xác định lại giới tính có hình dạng bên ngoài là nam giới, tập trung nhiều từ 6-10 tuổi. Trong đó, 105 trường hợp đã được cấp giấy chứng nhận xác định lại giới tính, 9 trường hợp đang chờ xác định, còn lại là hồ sơ không đủ điều kiện.

Theo BS CK2 Phan Tấn Đức – Trưởng khoa Thận Niệu, có nhiều nguyên nhân làm cho trẻ bị nhầm lẫn giới tính như nam lưỡng giới giả nữ, nữ lưỡng giới giả nam, lưỡng giới thật, trẻ vừa có buồng trứng vừa có tinh hoàn… Trong đó, thường thấy nhất là trẻ bị dị dạng đường sinh dục như lỗ tiểu đóng thấp, phì đại âm vật do tăng sản tuyến thượng thận làm cho các nhân viên y tế, thậm chí bác sĩ sản khoa bị nhầm lẫn giới tính ngay khi bé chào đời.

Điều này đã khiến nhiều trẻ phải sống với giới tính sai qua nhiều năm, thậm chí qua tuổi trưởng thành mới phát hiện ra, gây ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý, cuộc sống, công việc và gia đình.

Vì thế, cần xác định lại giới tính cho trẻ càng sớm càng tốt, nếu bị dị dạng đường sinh dục, bé có thể can thiệp trong giai đoạn 4-6 tuổi. Một số trường hợp đặc biệt như em bé song tính, lưỡng tính,… cha mẹ cần chờ đợi bé lớn hơn (khoảng 12-15 tuổi), khi bé biết được giới tính thật sự của mình, cha mẹ sẽ cùng bé chọn lựa.

“Cần hiểu rõ xác định lại giới tính thật khác với chuyển đổi giới tính. Một bệnh nhân gửi hồ sơ yêu cầu xác định lại giới tính sẽ được thực hiện các xét nghiệm cần thiết như siêu âm, nội soi, chụp CT, MRI, xét nghiệm nhiễm sắc thể, nội tiết… sau đó mới có kết luận về giới tính. Bệnh viện không có quyền xác định giới tính cho người chuyển giới” - BS Đức nói.

Cứu sống ngoạn mục người đàn ông bị bạn nhậu đâm xuyên cổ ở TPHCM

Theo Phó giáo sư Nguyễn Công Long - Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện Bạch Mai, ung thư đại tràng là loại ung thư gây tử vong cao thứ 4 trên thế giới. 

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây bệnh, trong đó phải kể đến các bệnh lý tiền ung thư, yếu tố di truyền, môi trường. Người mắc các bệnh viêm ruột như viêm loét đại trực tràng, bệnh Crohn, polyp cần được giám sát chặt chẽ. Các hội chứng di truyền liên quan sự phát triển của ung thư như bệnh polyp đại trực tràng có tính chất gia đình (FAP), hội chứng ung thư có tính chất di truyền (Lynch I và II) chiếm 5%, có quan hệ huyết thống trực tiếp chiếm 20% và các trường hợp riêng lẻ chiếm 75%. Ngoài ra, lối sống hiện đại, ăn thịt đỏ, uống rượu và béo phì có liên quan đến nguy cơ mắc cao hơn.

Nếu ung thư đại tràng được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ tiên lượng sống được trên 5 năm lên tới 90%. Nhiều người đã sống khỏe mạnh hơn 20 năm sau khi phát hiện bệnh.

Các dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh:

1. Giảm cân bất thường: Nếu không phải do tập luyện hay ăn kiêng mà cơ thể đột ngột sút cân bạn không nên chủ quan. Rất có thể đó là dấu hiệu của ung thư, nhất là ung thư đại tràng, dạ dày hoặc các bộ phận khác liên quan đến đường tiêu hóa.

2. Đi ngoài ra máu: Đại tiện kèm máu đỏ tươi, nhỏ giọt, phủ lên phân. Toàn thân gầy ốm, số lần đại tiện tăng lên, khi táo bón, lúc tiêu chảy. Đây là dấu hiệu điển hình của nhiều bệnh tiêu hóa nguy hiểm trong đó có ung thư đại tràng 

3. Mệt mỏi và suy nhược cơ thể: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất. Mệt mỏi do ung thư đại tràng thường liên quan đến thiếu máu do mất máu trong phân. Người bệnh cảm thấy kiệt sức ngay cả khi nghỉ ngơi, đồng thời suy nhược cơ thể một cách nhanh chóng không rõ nguyên nhân.

4. Các rối loạn liên quan bài tiết phân: Đại tràng là cơ quan bài tiết phân trong quá trình tiêu hóa. Do đó, ở giai đoạn sớm, người bệnh thường bị chứng rối loạn đại tiện, bài tiết phân như táo bón, đi lỏng thất thường, tình trạng này kéo dài.

5. Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Một số dấu hiệu thường gặp như đau quặn bụng, đau râm ran, chán ăn, khó tiêu, đầy chướng bụng, ăn không ngon, đi ngoài nhiều lần là biểu hiện của rối loạn tiêu hóa do nhiễm khuẩn. Trong một vài trường hợp, đó là báo hiệu sự tồn tại của các khối u ung thư, trong đó có ung thư đại trực tràng.