Nhận định, soi kèo Newcastle vs Wimbledon, 01h45 ngày 2/10: Khó tin cửa trên

Qua nhiều biến cố lịch sử, thích ứng với điều kiện địa lý, môi trường thiên nhiên, người dân nơi đây đã xây dựng nên tính cách và bản sắc văn hóa riêng của mình. Đến hôm nay, đồng thời với tiếp thu cái mới, những giá trị văn hóa đó vẫn còn được bảo lưu và gìn giữ cả về diện mạo lẫn cốt cách bên trong.

Hát trống quân là hình thức hát dân ca giao duyên, đối đáp trai gái, nhân dân địa phương thường gọi là hát “ ghẹo”, là loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, có từ rất lâu đời và đã trở thành một món ăn tinh thần phổ biến của bao lớp thế hệ người dân vùng Tây Đô.

Vào những dịp nhàn rỗi sau vụ mùa thu hoạch, bà con nông dân thường tổ chức hát trống quân ở trong làng. Các đám hát chọn những địa điểm rộng rãi, thuận lợi như bãi đất trống dưới bóng cây đa đầu làng, hay sân đình, sân chùa... Những đêm trăng sáng, trong làng có thể tổ chức nhiều đám hát cùng lúc. Đám trai các làng lân cận có thể đến tham gia.

Bà Trịnh Thị Ngơ, nay đã ngoài 90 tuổi, sống tại làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến - là nghệ nhân hát trống quân nổi tiếng một thời. Cụ "mê" hát trống quân từ khi mới mười hai, mười ba tuổi. Lớn lên cái "nghiệp hát" theo bà đi khắp làng trên xóm dưới. Nay l­ưng bà đã còng, mắt không còn tinh, làn da nhăn nheo theo năm tháng, như­ng vẫn hằn in trong tâm khảm bà, như mới ngày hôm qua, những lời trống quân vẫn được thể hiện bằng một chất giọng tha thiết và đầy đam mê - cái giọng của một thời mà theo bà đã làm đắm say biết bao nhiêu đám trai làng.

Hát trống quân là hình thức hát dân ca giao duyên, đối đáp trai gái

Trong những đêm trăng tháng tám tròn sáng vằng vặc, các cô thôn nữ tuổi tròn mười tám đôi mươi, bàn tay thoăn thoắt bên chiếc xa quay kéo sợi, vừa thiết tha với những điệu trống quân lúc trầm, lúc bổng vang vẳng trong không gian. Cánh trai làng bên tập trung kín cổng sân đình thỏa sức thể hiện tài ứng đối của mình, để rồi có thể qua đó, những mong tìm được ý trung nhân của mình.

Lúc nhàn rỗi, trai gái trong làng rủ nhau đi gặt lúa, làm thuê cho các làng bên. Tối đến, khi công việc xong xuôi, họ lại tổ chức hát giao lưu với đám trai gái trong làng. Hai bên trai thanh, gái tú hát đối nhau qua khung cửa, không thấy mặt người, chỉ biết nhau qua tiếng hát, thế mà say hát đến khuya mới về.

Hát trống quân rất phổ biến trong đời sống của người dân vùng Tây Đô xưa, gần như làng nào cũng có đám hát, trong đó, phải kể đến những làng có đám hát nổi tiếng như: làng Xuân Giai (xã Vĩnh Tiến), làng Bèo (xã Vĩnh Long), làng Quan Hoàng (xã Vĩnh Long)...

Trong những dịp làng có lễ hội, các làng kết chạ thường tổ chức những đội hát trống quân đến hát thi với nhau. Những làn điệu trống quân, đã trở thành phương tiện vô hình nhưng hữu hiệu để gắn kết tình cảm cộng đồng làng xã.

Trống được sử dụng trong hát trống quân thường là trống đất, không cần cầu kỳ, trước khi hát, người ta đào một chiếc hố hình cái trống có đường kính 50cm, độ sâu 80 cm. Trên mặt hố đặt một tấm gỗ bịt miệng làm mặt trống (hoặc bằng mo cau khô). Hai đầu hố đóng hai cọc để cột dây đàn. Tiếp theo chọn những thân cây mây (hoặc dây kim tiền thảo) có độ dài 2 - 3m dùng để cố định hai đầu cọc. Dùng một miếng gỗ hình chữ T chống lên miếng gỗ đặt mặt hố, một đầu dựng lên để căng dây. Khi hát người ta gõ vào đầu dây ở phía cọc, dây bật vào tấm gỗ mà kêu thành tiếng. Khi đối đáp, bên nào hát dứt câu thì đánh vào trống để làm nhịp lưu không, vừa để thúc giục phe bên kia hát đáp lại vừa để cho đối phương có thời gian suy nghĩ.

Làn điệu của trống quân khá đơn giản, niêm luật cũng không khắt khe như hát quan họ, được thể hiện trên thơ lục bát. Chủ đề của lời hát trống quân không bị giới hạn, mà nó bao trùm nhiều khía cạnh, nhiều lĩnh vực trong đời sống và phụ thuộc vào tài ứng tác, bẻ vần của người hát. Tuy nhiên, tình yêu vẫn là chủ đề nổi bật nhất trong hát trống quân. Bên cạnh tình yêu, nội dung lời ca còn đề cập đến những chủ đề ca ngợi thiên nhiên, đất nước cũng như cuộc sống lao động của con người, thể hiện tâm tư, tình cảm của người dân lao động. Qua lời hát đó, bao nỗi nhọc nhằn vất vả của cuộc sống được vơi đi, nhiều tình yêu đẹp đã nảy nở và đơm hoa kết trái:

Ới anh đi đường Cái Quan

Dừng chân đứng lại em than đôi lời

Em than cái chuyện đang trưa

Em cấy ruộng dưới em bừa ruộng trên

Em cất một tiếng hát lên

Để anh chết mệt ở bên cái bừa.

Hay

Bây giờ em gặp anh đây

Miền Đông muốn hỏi miền Tây mấy lời

Rằng trong tác hợp duyên trời

Đôi ta kỳ ngộ mấy lời tâm giao.[

Ở một cung bậc cao hơn, tình yêu lứa đôi đã chuyển hóa thành tình yêu quê hương, làng xóm, được thể hiện qua lối hát đối đáp giữa nam và nữ, với những làn điệu vừa mộc mạc, chất phác nhưng cũng rất đổi tha thiết, yêu thương.

Nữ xướng:

Ở đâu trên chợ dưới sông

Thuyền bè buôn bán chở cồng vào ra

Ở đâu có đường Cái hoa

Ở đâu có miếu mà ba tổng thờ

Ở đâu có thành kinh đô

Ở đâu mà có một hồ cây sen

Hoa lấy làm chè Hương Liên

Để cho du khách mang tiền đến mua

Ở đâu lắm gái thanh tân

Ở đâu lắm kẻ xa gần vãng lai

Ở đâu lắm gái nữ hài

Ở đâu lắm kẻ tài trai anh hùng

Ở đâu trên đền dưới sông

Vua ban bốn chữ sắc rồng sơn son.

Nam đáp:

Làng Giáng trên chợ dưới sông

Thuyền bè buôn bán chở cồng vào ra

Xuân Giai có đường Cái hoa

Phương Giai có miếu mà ba tổng thờ

Tây Giai có thành kinh đô

Mỹ Xuyên làng có một hồ cây sen

Phù Lưu lắm gái thanh tân

Quan Hoàng lắm kẻ xa gần vãng lai

Phú Lĩnh lắm gái nữ hài

Thổ Phụ lắm kẻ tài trai anh hùng

Phú Lĩnh trên đình dưới sông

Vua ban bốn chữ sắc rồng sơn son.

Sau Cách mạng tháng 8/1945, niềm lạc quan, tin tưởng vào sự đổi thay của cách mạng, của chế độ mới được thể hiện rõ trong từng câu hát:

Nữ xướng: Gặp anh em hỏi mấy lời

Anh ơi! Có biết cuộc đời ra sao?

Chủ nghĩa cộng sản thế nao?

Nhờ anh phân giải thấp cao em tường

Cớ sao khắp giới Đông Dương

Công nông liên tiếp tự cường đứng lên.

Nam đáp:

Em hỏi thì anh trả lời

Em ơi có biết cuộc đời cho không

Chủ nghĩa cộng sản đại đồng

Làm cho thiên hạ thoát vòng ngựa trâu

Kết đoàn tranh đấu cùng nhau

Dù nghèo, dù khổ cơ cầu sự sinh.

Kết thúc cuộc hát, trước khi giã bạn, các chàng trai cô gái thường hát những lời gửi gắm, thề nguyền hẹn ước:

Trăm năm ghi tạc đá vàng

Lòng anh đã quyết lấy nàng nàng ơi

Dù đi góc bể chân trời

Yêu nhau giữ lấy những lời vàng son

Dù cho sông cạn đá mòn

Con tằm lên thác vẫn còn vương tơ.

Hát trống quân là một di sản văn hóa quý báu của người dân Tây Đô, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, hiện nay di sản này đang có nguy cơ bị mai một. Những người biết thực hành loại hình nghệ thuật này đều ở độ tuổi trên 80. Để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống trong khu vực di sản, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã tổ chức nhiều đợt khảo sát nghiên cứu và sưu tầm, biên tập hàng ngàn lời hát trống quân. Tuy nhiên, về lâu dài, để bảo tồn và phát huy hiệu quả loại hình nghệ thuật này, cần có những kế hoạch cụ thể và kịp thời từ các cấp các ngành, mà trước hết là trách nhiệm của chính quyền địa phương, các cơ quan quản lý văn hóa và nhân dân địa phương cùng phối hợp tái hiện loại hình diễn xướng này./.

Theo Nguyễn Văn Long (Trung tâm Bảo tồn DS TNH)

Nhà thơ, nhà văn Nguyễn Phong Việt.

Ngày xưa, con nhớ mình đã cảm động đến mức nào khi nửa đêm gặp ác mộng, con thức giấc, thì cũng gần như ngay lập tức nghe má bảo: “Không sao đâu con, có má ở đây nè, con ngủ lại đi!”. Và rồi con ngủ lại trong cảm giác yên tâm là mình không phải sợ bất cứ điều gì nữa khi đã có má ở bên cạnh.

Ngày xưa, con nhớ mình chưa bao giờ biết nói cảm ơn má. Trong suy nghĩ của con, mọi thứ giống như sự tự nhiên, chuyện má cho con thứ gì đó, điều gì đó là đương nhiên. Con vì thế mà cứ thoải mái đón nhận. Như khi tan trường về nhà đến giờ cơm trưa là có cơm ăn, khi bệnh thì có sẵn thuốc nơi đầu giường để uống, khi con vòi vĩnh thì sau một hồi trách mắng má cũng cho…

Ngày xưa, con nhớ có lúc con đã nghĩ mình sẽ phải cố gắng học thật giỏi để sau này có cơ hội giúp gia đình. Có thể giúp má có cuộc sống nhẹ nhàng việc cơm áo và bớt lo nghĩ hơn.

Ngày xưa, thú thật, con đã từng nghĩ con có thể trả được cái ơn mà ba má đã sinh ra con, đã nuôi dưỡng con, cho con một lựa chọn để bước vào đời… Con đã nghĩ như thế! …

Cho đến khi con thực sự vào đời. Mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng là một “cuộc chiến sinh tồn” với mảnh đất mà con chọn để lập nghiệp khi rời xa quê nhà. Con sợ nếu mình dừng lại mình sẽ không thể nào bắt kịp người khác. Con sợ nếu mình không lao về phía trước thì một ngày nào đó không xa con sẽ trở thành người đứng bên rìa của dòng chảy cuộc sống.

Số lần con về quê thăm ba má trong một năm đếm không quá năm đầu ngón tay, có khi một năm chỉ về quê đúng một lần vào dịp Tết…

Rồi con lập gia đình, rồi con có con. Và chỉ ngay sau đêm đầu tiên con ngủ cùng với con trai của con (cháu nội của má), con mới biết mình sai…

Vì con biết mình sẽ không còn nhiều cơ hội để trả nợ cho má. Món nợ sinh thành và dưỡng dục đó chắc chắn cả đời này, dù có muốn, con cũng không thể trả nổi.

Vì giờ, con biết mình đã phải dành quá nhiều thời gian cho con trai của con. Con biết lúc nửa đêm con trai con thức giấc vì mộng mị thì con phải làm gì để con ngủ ngon. Con biết những ngày con trai con đau ốm, con phải làm gì để cho con trai chịu uống thuốc, chịu ăn…

Con biết mình phải bỏ dở công việc ngay lập tức để đến trường đón con vì cô giáo thông báo con bị sốt cao. Con biết mình phải hoãn lại những cuộc họp vì con trai của con đang cần con nghỉ làm để ở bên cạnh, để con cảm thấy yên tâm trong những lúc hoảng sợ vì bệnh tật…

Vì giờ, con biết mình lo lắng cho con trai, chăm sóc cho con trai mà không bao giờ trong lòng có suy nghĩ rằng đến một lúc nào đó con trai con sẽ trả ơn. Con làm tất cả những điều đó vì đó là con trai con.

Vì đó là con trai con!

Cũng như vì con là con trai của má!

Con nhận ra má chưa bao giờ đòi hỏi con phải làm bất cứ thứ gì để báo hiếu cho ba má. Má chưa bao giờ than mệt với con dù sau nhiều đêm thức trắng lo cho con.

Má lúc nào cũng nhường phần ngon cho anh em con vì má nói không thích ăn những phần đó. Má cặm cụi ngồi may áo len cho anh em con ngay trong những ngày mùa hè để mùa đông về thì sẽ có ngay áo ấm mặc. Má không sợ nước mắt, không sợ đau ốm… chỉ sợ con mình không có được một tuổi thơ đầy đủ để sau này có thể làm một người tốt.

Con xin lỗi, nhưng con chắc chắc sẽ không thể trả nợ được cho má. Cũng như con tin rằng má sẽ không bao giờ trả nợ được cho ngoại. Con trai con cũng sẽ không bao giờ trả nợ được cho con. Cái nợ của ơn nghĩa sinh thành.

Những món nợ yêu thương vì thế sẽ cứ tiếp nối, phải không má của con!

Hoài Linh và Chí Tài

Chí Tài không phải là người có trí nhớ tốt về các con số. Bằng chứng là anh thường xuyên không nhớ ngày cưới, ngày làm hôn thú của mình nên vợ anh giận anh hoài.

Thế nên khi được hỏi rằng anh đã làm việc với Hoài Linh bao nhiêu năm thì anh ngồi "ngẩn người" tính một hồi mới nói.

"Anh thì nhớ là sớm hơn nhưng Hoài Linh nói lần đầu tụi anh hợp tác với nhau là năm 1996. Hoài Linh nói thế thì cứ nghe vậy đi vì anh rất dở khoản ngày tháng và các con số. Anh nhớ được ngày sinh của mình đã là giỏi rồi, 15-8".

Nói rồi Chí Tài cười, vẫn nụ cười làm khán giả "chết sặc" mỗi lần anh đứng trên sân khấu.

Hai tính cách, hai cuộc sống đối lập

20 năm đứng chung sân khấu nên họ quá rành tính tình, thói quen, sở thích của nhau nhưng điều đó không có nghĩa Hoài Linh - Chí Tài là bạn thân ngoài đời.

Họ hiểu nhau nhưng không thân. Họ quý trọng nhau nhưng chưa bao giờ hỏi về đời tư của nhau. Làm việc ăn ý là thế nhưng về tính cách và cuộc sống, hai người có vô vàn điều trái ngược. Nói như người miền Nam là không hợp rơ!

Rất hợp "rơ" trên sân khấu.

Ngoài những lần diễn chung trên sân khấu, ngồi chung ghế nóng trong một game show nào đó, Hoài Linh - Chí Tài rất ít khi gặp nhau ngoài đời. Đơn giản vì cách sinh hoạt của họ gần như khác nhau hoàn toàn.

Hoài Linh không thích ăn đồ bổ. Hoài Linh thích ăn cơm với cá kho, với khô này khô kia. Hoài Linh đặc biệt không thích ăn thịt bò, đồ Tây. Nếu phải ăn những món này, anh ăn một cách chán nản.

Ngược lại, Chí Tài lại rất thích ăn. Hoài Linh ăn dễ bao nhiêu thì Chí Tài khó từng ấy. Với Chí Tài, ăn là hưởng thụ. Thế nên, ăn phải ngon, phải bổ và phải sang trọng.

Ngay cả sở thích của hai người cũng đi hai hướng khác nhau. Lúc rảnh rỗi, Hoài Linh thích đi câu cá còn Chí Tài thích chơi thể thao như bowling, tennis, tập gym.

Chí Tài có cả một hội chơi bowling cùng Long Đẹp Trai và các anh em nghệ sĩ khác. Anh gọi đó là "Hội Tàn Sát Nhau" vì mỗi lần chơi, anh em đều đòi cá cược. Số tiền chỉ là 10.000, 20.000 đồng nhưng phải có cho... không khí.

Còn Hoài Linh thì tuyệt nhiên không hứng thú với mấy vụ như thế. Chí Tài thi thoảng cũng đi club, vũ trường với bạn bè cho vui, còn Hoài Linh thì không. Nếu có thời gian rảnh, anh ở nhà vui với những con vật anh nuôi.

Chí Tài cũng có thể chơi tennis vài tiếng đồng hồ. Nếu không đi quay, đi diễn, anh thường chơi tennis từ 1h đến 4h chiều. Hoặc anh tập hít đất 2 tiếng đồng hồ ngon lành... còn Hoài Linh thì không "không ưa" mấy chuyện tập thể dục thể thao này.

Theo lời kể của Chí Tài, tuy hai người làm việc chung lâu và bền như vậy nhưng anh ít khi nào hỏi về những chuyện riêng tư của Hoài Linh. Gặp là chỉ biết diễn chứ anh không bao giờ hỏi, "em còn diễn chỗ này không, sao lại bỏ diễn chỗ kia?".

"Anh với Hoài Linh thân trên sân khấu thôi chứ ai cũng có đời sống riêng khác biệt lắm. Khi nghe thiên hạ đồn nhảm nhí điều gì đó về Hoài Linh thì anh gọi điện hỏi xem có đúng hay không.

Họ là cặp tấu hài lâu nhất Việt Nam - 20 năm.

Ví dụ, người ta nói Hoài Linh bị hôn mê, bị vô nhà thương hay chết, đền thờ tổ đang gặp sự cố nọ sự cố kia, bắt tháo dỡ... thì mấy chuyện như thế, anh phải gọi điện hỏi. Hoài Linh trả lời là không có.

Ngược lại, nghe người ta đồn gì đó về anh thì Hoài Linh cũng làm vậy", Chí Tài kể. Ngay cả với những đồng nghiệp khác cũng vậy, Chí Tài không bao giờ đụng vào chuyện đời sống riêng tư của họ.

Lý giải cho điều đó, Chí Tài chia sẻ rằng, "Mình không ở trong hoàn cảnh của người ta nên tốt nhất mình không nên có ý kiến. Lỡ mình cho ý kiến sai thì mình là người gián tiếp làm cho chuyện không hay xảy ra".

Nhưng nói như thế không có nghĩa là anh không quan tâm tới anh em bạn bè. Thấy Hoài Linh làm việc nhiều quá, anh vẫn gọi điện hỏi "Em dạo này sao? Thấy em làm việc nhiều quá, phải bớt lại, giữ sức khỏe".

Trong mắt Chí Tài, Hoài Linh là người có tài, đa năng, thông minh. Anh bảo, cái hay của Hoài Linh là không chảnh, không tự cao, lúc nào cũng lễ phép đối với người đi trước. Tính cách ấy của người bạn diễn làm Chí Tài thích nhất.

Anh bảo, "Nếu Hoài Linh có tánh kiêu căng, ngạo mạn thì chắc là hai chúng tôi đã không làm việc được với nhau lâu như vậy".

Một tính cách khác của Hoài Linh mà ai cũng mến và nể trọng là anh luôn khuyến khích, giúp đỡ người đi sau. Chí Tài khẳng định, đó là một tính cách hiếm có trong giới nghệ sĩ, vì từ xưa đến giờ, người đi trước luôn sợ người đi sau lấn mình.

Theo Trí Thức Trẻ