Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ cho biết, cúng cô hồn là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống của người Việt, được truyền từ đời này sang đời khác. Người Việt cho rằng, con người bao gồm hai phần là hồn và xác. Khi con người mất đi, phần hồn vẫn tồn tại, có người thì được đầu thai kiếp khác hay có người thì bị đày xuống địa ngục.
Hàng năm, người Việt thường cúng cô hồn từ ngày mùng 2 đến hết ngày 15 tháng 7 âm lịch.
 |
| Tháng 7 âm lịch (hay còn gọi là tháng cô hồn) mọi người thường kiêng kỵ nhiều việc để tránh rủi ro. |
Ông Hùng Vĩ cho hay, dân gian thường lưu truyền lại những điều không nên làm trong tháng cô hồn như sau:
1. Không treo chuông gió ở đầu giường vì tiếng chuông sẽ thu hút sự chú ý của ma quỷ, khi con người ngủ sẽ dễ bị chúng quấy phá.
2. Người yếu bóng vía không nên đi chơi đêm trong tháng cô hồn nếu không sẽ dễ gặp điều không may.
3. Không được nhổ lông chân vào những ngày này vì dân gian cho rằng 'Một sợi lông chân quản ba con quỷ', người càng có nhiều lông chân thì ma quỷ càng ít dám đến gần.
4. Không tùy tiện đốt giấy, vàng mã vì như vậy sẽ khiến ma quỷ đến.
5. Không ăn vụng đồ cúng vì đó là đồ dành cho ma quỷ, nếu chưa cúng và cầu xin mà lấy ăn sẽ rước tai hoạ vào mình.
6. Không phơi quần áo vào ban đêm vì ma quỷ trông thấy sẽ 'mượn' và để lại 'quỷ khí' trong các quần áo ấy.
7. Khi đi chơi đêm không được réo gọi tên nhau, nếu không ma quỷ sẽ ghi nhớ tên người được gọi, đó là điềm xấu.
8. Không nên bơi lội vì ma quỷ sẽ cùng đùa với bạn, nếu không cẩn thận, bạn sẽ bị chúng làm trẹo chân.
9. Không hù doạ người khác khiến họ giật mình 'hồn bay phách lạc' dễ bị ma quỷ xâm nhập.
10. Cây đa trước nhà là nơi hội tụ âm khí, ma quỷ rất thích những chỗ như vậy, cho nên kỵ đứng, ngồi, nằm, trốn… ở đó.
11. Không nên thức quá khuya vì như vậy tinh thần sẽ hao tổn suy nhược, dễ nhiễm 'quỷ khí'.
12. Nơi góc tường xó tối là những chỗ ma quỷ thường tụ tập nghỉ ngơi, không nên đến gần những chỗ ấy.
13. Không nhặt tiền bạc rơi vãi trên đường, vì có thể đó là tiền người ta cúng mua chuộc bọn quỷ đầu trâu mặt ngựa, nếu người nào phạm kỵ, sẽ gặp tai hoạ không chừng.
14. Khi đi qua những nơi vắng vẻ, không ngoái cổ quay đầu nhìn lại phía sau, dù có cảm giác có người đang đi theo mình hoặc gọi tên mình. Vì đó có thể do ma quỷ trêu chọc.
15. Khi lên giường ngủ không để mũi dép hướng về phía giường, nếu không ma quỷ nhìn thấy sẽ đoán rằng có người sống đang nằm trên giường và chúng sẽ lên giường ngủ chung với bạn.
16. Không cắm đũa đứng giữa bát cơm vì đó là hình thức cúng tế, cũng giống như kiểu thắp hương, dễ dẫn dụ ma quỷ vào nhà ăn chung.
17. Không nên ở một mình trong thời gian này, nếu không sẽ dễ bị ma quỷ dẫn dắt hoặc quấy phá.
18. Không chụp ảnh vào ban đêm, bởi ma quỷ luôn lảng vảng chung quanh đó sẽ 'vô hình' vào ảnh chung với người sống, đó là điều không tốt.
Tuy nhiên, dưới góc độ nhà nghiên cứu văn hóa, ông Hùng Vĩ khẳng định, đây là thói quen được truyền miệng từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Việc kiêng kỵ trong tháng cô hồn là thiếu cơ sở khoa học, đây chỉ là thói quen và tâm lý 'có kiêng có lành' của người Việt.
Bên cạnh 18 điều kiêng kỵ, dân gian thường lưu truyền 13 việc nên làm trong tháng 7 âm lịch:
1. Làm lễ cúng các cô hồn vào bất cứ ngày nào trong tháng, nếu vào ngày mùng 2 hoặc 14 âm lịch thì càng tốt.
2. Thăm mộ phần của người thân trong gia đình ở ngoài nghĩa địa hay trong trong chùa chiền, nơi lưu giữ các hũ hài cốt. Vì tháng cô hồn còn gọi là Tết của những người âm.
3. Trước khi dọn đồ ra cúng cô hồn, nếu chưa kịp thắp nhang khấn vái mà có những người tranh nhau giật các đồ cúng từ trên tay bạn thì nên buông thả đồ cúng ra khỏi tay. Nếu khi bạn chưa làm lễ cúng mà đã có người chầu chực để giật có nghĩa là tín hiệu tốt.
4. Nên hạn chế sát sinh các con vật.
5. Nên ăn chay để tránh điềm dữ.
6. Nên làm phúc, làm việc thiện mạnh mẽ trong tháng này.
7. Nếu biết tụng kinh thì nên trì tụng (Chú đại bi, Chuẩn đề, Vu lan báo hiếu, Địa tạng).
8. Nên ăn nói nhã nhặn, vui vẻ trong gia đình hay trong bạn bè đối tác.
9. Nên tránh xa các cuộc xung đột.
10. Nên cứu người khi gặp nguy cấp.
11. Nên thành tâm, lễ chùa và làm việc thiện trong tháng cô hồn.
Đồng quan điểm với nhà nghiên cứu Hùng Vĩ, PGS - TS Trịnh Sinh cũng nhận định: 'Việc thờ cúng, tín ngưỡng là tập tục lâu đời, mang ý nghĩa tốt đẹp, tưởng nhớ đến người đã khuất của nhân dân ta từ xưa.
Trường hợp không thực hiện được như những điều kể trên, mọi người không nên quá lo lắng, kiêng dè mà ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc của bản thân'.
Những điều nên làm trong tháng cô hồn
Theo tín ngưỡng dân gian, tháng 7 âm lịch hàng năm là tháng xấu, để hạn chế xui xẻo và tăng thêm may mắn, nên chú ý điều sau đây.
">
