Vị linh mục đưa tôi vào bên trong hang động trước nhà thờ. Qua nhiều ngõ ngách, đến trước chiếc tủ nhỏ bằng kính sáng trưng đèn điện, ông rút chìa khóa mở tủ. Cuốn sách bên trong được lấy ra. Ông lật từng trang, diễn giải...

Phép giảng tám ngày

Ông là linh mục Trương Minh Thái, chánh xứ giáo xứ Mằng Lăng (xã An Thạch, huyện Tuy An, Phú Yên). Ngôi nhà thờ Mằng Lăng cổ kính trang nghiêm cũng là nơi lưu giữ cuốn sách quí giá này.

Đường vào nhà thờ Mằng Lăng. Nhà thờ cách quốc lộ 1A chỉ 2km.

Chúng tôi đến thăm nhà thờ vào một buổi chiều mưa lất phất bay. Linh mục Thái niềm nở đón tiếp chúng tôi và hướng dẫn chúng tôi tham quan.

Cánh cửa tủ được mở. Bên trong còn một chiếc hộp. Mở chiếc hộp kính này, linh mục Thái rất cẩn thận và trịnh trọng đưa sách ra ngoài. Cuốn sách được đặt trên mặt kính.

Toàn cảnh nhà thờ Mằng Lăng.

Bìa bọc vải khó thấy rõ chữ. Lật vào bên trong, ngay trang đầu tiên có dòng chữ "Cathechismvs pro ijs, qui volunt suscipere baptismvm in octo dies diuisus" bằng tiếng La tinh.

Linh mục Thái chỉ cho chúng tôi xem dòng chữ ghi tên tác giả là Alexandre de Rhodes (tức Đắc Lộ). Cuốn sách được in tại Roma năm 1651, được tòa thánh Vatican cho phép in và phát hành. Đây là cuốn sách chữ quốc ngữ đầu tiên với 319 trang, mỗi trang in thành 2 cột.

Dưới đó, dòng chữ tiếng Việt vào thời kỳ sơ khai: "Phép giảng tám ngày cho kẻ muấn chiụ phép rứa tọi, ma beào đạo thánh Đức Chúa Blời", có nghĩa là: "Phép giảng tám ngày cho kẻ muốn chịu phép rửa tội, mà theo đạo thánh Đức Chúa Trời".

Trang đầu ghi tên tác giả là Alexandre de Rhodes (tức Đắc Lộ). Cuốn sách được in tại Roma năm 1651 (trong vòng tròn).

Bên trái bằng tiếng La tinh và bên phải tiếng Việt. Sách do thánh bộ Truyền bá đức tin tài trợ và chủ trì việc in ấn. Để chứng minh đây là ấn bản chính thức còn lưu lại, linh mục Thái đưa cuốn sách lên cao, lật một trang áp sát ánh đèn, dấu vân riêng hiện ra giống như trên tờ giấy bạc.

Trang cuối.

Cùng tác giả với Phép giảng tám ngày, cuốn tự điển Việt - Bồ - La cũng được xuất bản và phát hành trong cùng thời điểm. Hiện nay, bản chính của cuốn tự điển này không tìm thấy mà chỉ có bản in lại.

Linh mục Alexandre de Rhodes (1591- 1660, người Pháp) là một nhà truyền giáo dòng Tên. Ông còn là một nhà ngôn ngữ học. Nhờ vào việc phổ biến Kitô giáo tại Việt Nam, ông đã hình thành chữ quốc ngữ Việt Nam hiện đại bằng cách hệ thống hóa cách ghi âm tiếng Việt bằng mẫu tự La tinh.

Cũng chính những dòng chữ này được phổ biến rộng rãi, được cải tiến nhiều để đến hôm nay trở thành chữ quốc ngữ chính thức của dân tộc Việt Nam.

Đối với công cuộc khai sinh và truyền bá chữ quốc ngữ của giáo sĩ Đắc Lộ, nguyệt san Missi do các linh mục dòng Tên chủ trương đã khẳng định: "Khi cho Việt Nam các mẫu tự La Tinh, Alexandre de Rhodes đã đưa Việt Nam đi trước đến 3 thế kỷ".

Nhà thờ Mằng Lăng

Nhà thờ Mằng Lăng được linh mục Joseph de La Cassagne (thường gọi là Cố Xuân) khởi công xây dựng vào năm 1892. Ông là linh mục Chánh xứ đầu tiên của giáo xứ này.

Linh mục Trương Minh Thái, chánh xứ giáo xứ Mằng Lăng bên cuốn "Phép giảng 8 ngày".

Tương truyền, nhà thờ được xây dựng trên vùng đất có nhiều cây mằng lăng. Mằng lăng là một loại danh mộc dùng trong xây dựng. Trong số những cây mằng lăng bị đốn hạ khi xây dựng nhà thờ, một cây có đường kính rất lớn được tận dụng để làm 4 chiếc bàn tròn. Một chiếc hiện còn lưu giữ tại nhà thờ.

Chiếc bàn làm từ gỗ mằng lăng.

Nằm trong khuôn viên rộng hơn 5.000 m2, nhà thờ Mằng Lăng được xây dựng theo kiến trúc Gothic vốn hưng thịnh ở châu Âu trong suốt thế kỷ 19. Bên trong thánh đường có những họa tiết hoa văn mang đậm nét phương đông.

Có thể gọi đây là sự giao thoa văn hóa đông tây rõ nét nhất. Hai bên nhà thờ có hai lầu chuông, chính giữa là thập tự giá. Bao bọc mặt tiền nhà thờ là những lối vào hình mái vòm. Trần nhà được làm bằng gỗ, không có kiểu mái vòm đặc trưng.

Không chỉ mang nét kiến trúc Gothic xuất xứ Châu Âu, nhà thờ Mằng Lăng vẫn có những nét Việt Nam. Đó chính là những họa tiết chạm trổ tinh xảo, toát lên một chất mộc mạc rất Việt Nam  trên những cánh cửa chính bằng gỗ. 

Chúng tôi bước vào bên trong. Thánh đường rất trang nghiêm. Ở giữa là lối đi. Hai bên hai hàng ghế dài chạy từ cổng đến nơi hành lễ. Tại đây chúng tôi cũng được nhìn thấy nấm mồ của Cố Xuân. Một tấm bia cẩm thạch nằm im lìm bên trên có khắc tên linh mục Joseph de La Cassagne, người có công xây dựng nhà thờ Mằng Lăng.

Toàn bộ nhà thờ toát lên một vẻ cổ xưa với sơn phủ ngả màu và rêu phong bám đầy trên vách. So với các nhà thờ nổi tiếng khác trên toàn quốc, nhà thờ Mằng Lăng khiêm tốn hơn nhiều.

Tuy nhiên, điểm ấn tượng nhất của nhà thờ là hang thánh đường trong lòng một quả đồi nhân tạo ở bên trái nếu đi từ ngoài vào cổng chính. Nơi đây chính là điểm thu hút mạnh mẽ những người du khách đến tham quan.

Đền Anre Phú Yên trong hầm.

Hang không rộng, không ngoằn ngoèo nhưng thâm u. Bước vào hang, du khách chợt cảm thấy lòng mình chùng lại. Những vướng mắc những toan tính đều để ngoài hang bởi bên trong một sự thanh tịnh gần như thoát tục.

Lần theo con đường trong hang, chúng tôi đến nơi đặt cuốn sách. Chiếc tủ gỗ kê sát tường. Trên tường, những bức ảnh của cha Đắc Lộ, của Á thánh Anre Phú Yên và nhiều bức ảnh khác ghi lại công trạng của những người đã hết lòng vì đạo...

Bên trong hầm còn có nhiều tác phẩm điêu khắc chạm trổ kể lại những câu chuyện về Á thánh Anre Phú Yên.

Tượng Anre Phú Yên trên đỉnh đồi.

Chúng tôi ra khỏi hang, ngước nhìn lên trên quả đồi. Tượng Anre Phú Yên, một vị tu sĩ của giáo xứ Mằng Lăng - người đầu tiên tử vì đạo được phong Á thánh -  sừng sững trước gió. Sau lưng, ngôi nhà thờ Mằng Lăng cổ kính đang ngày đêm hấp dẫn du khách bốn phương.

Phép giảng tám ngày, từ điển Việt - Anh - Bồ và nhà thờ Mằng Lăng là những chứng tích để đến hôm nay nhìn lại, chúng ta mới thấy được sự tiến hóa của ngôn ngữ Việt Nam. Từ đó, các thế hệ bây giờ và mai sau luôn trân trọng và giữ gìn những chứng tích quí báu đó...

Lăng mộ trăm tuổi bí ẩn ở Sài Gòn

Ngôi nhà mồ cao sừng sững trong con hẻm rộng, cách ngôi mộ học giả Trương Vĩnh Ký chừng 100m nhưng ít được ai biết đến....

Từ ngày yêu nhau, tôi mới chỉ vào phòng trọ bạn gái một lần. Mỗi lần hẹn hò, tôi sẽ chờ cô ấy đầu hẻm. Bạn gái rất ít khi cho tôi vào phòng, vì cô ấy ở chung phòng trọ với một người nữa, nghe kể là hơi khó tính nên không muốn bạn cùng phòng cảm thấy phiền hà.

Chủ nhật vừa rồi, tôi về nhà mang lên ít quà quê. Tiện trên đường qua chỗ bạn gái ở, tôi quyết định ghé vào mà không báo trước để cô ấy bất ngờ. Tới nơi, chỉ thấy chị cùng phòng ở nhà, nói rằng em vừa ra chợ.

Chị rót nước mời tôi, bảo cứ ngồi đợi tự nhiên, chị sang phòng bên cạnh có chút chuyện. Tôi nghĩ chị ấy ngại nên tìm cớ lánh mặt, chỉ cười và gật đầu.

Giờ tôi mới có thời gian nhìn ngắm căn phòng bạn gái ở. Đúng là phòng con gái sạch sẽ, gọn gàng, trang trí rất đẹp và ấm cúng. Tôi lật lật mấy cuốn sách chuyên ngành bạn gái để trên bàn, bất ngờ thấy lộ ra một cuốn sổ khám bệnh phía dưới có ghi tên bạn gái.

Tò mò cầm lên giở ra xem, một tờ giấy gấp đôi kẹp trong cuốn sổ rơi ra. Đó là một tờ phiếu siêu âm thai, trong đó có ghi rõ thai 5 tuần tuổi, bên trên là họ tên của bạn gái tôi, ngày khám cũng chỉ mới cách đây vài tuần. Tiếp tục giở sổ khám bệnh ra, tôi biết được bạn gái đã làm thủ thuật phá bỏ thai kèm theo toa thuốc của bác sĩ.

Tôi đọc đi đọc lại, như không tin vào mắt mình. Bạn gái tôi có thai và đã phá bỏ, sự việc cũng chỉ mới xảy ra cách đây vài tuần. Nếu đứa bé là con tôi, lý do gì cô ấy lại giấu giếm phá bỏ mà không cho tôi được biết? Còn nếu đứa bé không phải là con tôi, lẽ nào cô ấy đang "bắt cá hai tay"?

Trong lúc tôi đang hoang mang, bần thần với những gì vừa thấy với ngổn ngang câu hỏi trong đầu thì bạn gái tôi về. Cô ấy bất ngờ cười vui định ôm lấy tôi nhưng rồi nét mặt tái đi, vội giật cuốn sổ đang trên tay tôi.

Tôi nói: "Anh cần một lời giải thích. Có phải em lừa dối anh, qua lại với người khác hay không?". Cô ấy lắc đầu nói không phải và thú nhận cái thai là của tôi. Cô ấy nói, chúng tôi đều còn trẻ, còn nhiều mục tiêu phấn đấu. Với tình hình như hiện tại, cô ấy chưa muốn kết hôn.

Cô ấy lấy lý do tôi học chưa xong, thu nhập hiện tại chỉ đủ trang trải cuộc sống, lại còn phụ bố mẹ ở quê. Chúng tôi chưa có kế hoạch gì cho tương lai, việc có thai chỉ là "sự cố" bất ngờ. Nếu sinh con ra, làm sao có thể cho con cuộc sống đủ đầy. Vì nghĩ vậy, cô ấy quyết định từ bỏ cái thai.

Cô ấy càng nói, càng khiến tôi tức giận. Chúng tôi đều đã trưởng thành, đi làm, đều có thể tự lo cho cuộc sống của mình. Sao cô ấy chỉ vì sợ chưa đủ đầy mà chối bỏ con?

Cô ấy còn không thèm nói cho tôi biết, tự ý quyết định một chuyện lớn như vậy. Tôi cảm thấy nghẹn đắng nơi cổ họng, chỉ còn cách ra về trước khi không kìm nổi những lời cay đắng.

Mấy hôm nay, tôi suy nghĩ rất nhiều. Sao bạn gái tôi có thể làm một việc tàn nhẫn với thái độ thản nhiên như thế? Một cô gái nhân hậu sẽ không bao giờ từ bỏ quyền làm mẹ một cách dễ dàng, dù vì bất cứ lý do gì đi nữa.

Tôi yêu cô ấy thật lòng, không phải túyp người yêu chơi bời, không dám chịu trách nhiệm. Hay cô ấy chỉ yêu tôi cho vui, không có ý định lấy tôi, không muốn gắn bó lâu dài?

Góc "Chuyện của tôi" ghi lại những câu chuyện trong đời sống hôn nhân, tình yêu. Bạn đọc có câu chuyện của mình muốn chia sẻ vui lòng gửi về chương trình qua hòm thư: dantri@dantri.com.vn. Câu chuyện của bạn có thể được biên tập nếu cần. Trân trọng.