Vừa qua 20 học sinh cấp tiểu học và THCS tại xã Hạnh Dịch (huyện Quế Phong, Nghệ An) mắc viêm cầu thận cấp. Trong số này, 2 anh em ruột là Lô Văn Hiếu 12 tuổi và Lô Văn Tuấn 8 tuổi đã tử vong.

Theo xác định của ngành y tế, nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A.

Nhiều học sinh ở xã Hạnh Dịch mắc viêm cầu thận cấp

Theo ThS BS Huỳnh Ngọc Phương Thảo – Trưởng khoa Khoa Nội Thận - Thận Nhân Tạo Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, bệnh viêm cầu thận cấp hậu nhiễm liên cầu trùng là tình trạng viêm ở cầu thận sau khi nhiễm liên cầu khuẩn tiêu huyết Beta nhóm A.

Bệnh khởi đầu viêm họng hoặc viêm da, sau đó vi trùng không tấn công trực tiếp lên thận mà thông qua cơ chế miễn dịch. Nghĩa là vi khuẩn là kháng nguyên (vật lạ so với cơ thể), khi vào cơ thể, cơ thể sẽ chống đỡ bằng cách sinh ra kháng thể.

Kháng thể sẽ kết hợp với kháng nguyên để hình thành phức hợp kháng nguyên kháng thể.

Trong điều kiện bình thường sẽ được hệ miễn dịch loại bỏ phức hợp này và người bệnh sẽ khỏe mạnh bình thường.

Tuy nhiên, ở một số người bệnh có hệ miễn dịch bị rối loạn, các phức hợp kháng nguyên kháng thể sẽ không bị loại bỏ đi mà trôi theo dòng máu, đến cầu thận bị mắc lại và gây ra tổn thương và biểu hiện bệnh lý.

Về dịch tễ học, lứa tuổi hay mắc bệnh từ 4 đến 14 tuổi, ít gặp nhỏ hơn 2 tuổi và trên 20 tuổi.

Tuy nhiên, viêm cầu thận cấp ở người lớn thường nặng hơn ở trẻ em. Nam gặp nhiều gấp đôi nữ. Bệnh có thể xảy ra lẻ tẻ, hoặc đôi khi có thể thành dịch.

Bệnh hay gặp ở những nơi kinh tế kém phát triển, đông dân cư, điều kiện vệ sinh kém, hoặc có thể phát tán trong trường học.

Hiện nay tỉ lệ bệnh ngày càng giảm trên thế giới, nhất là ở các nước phát triển, do việc sử dụng nguồn nước sạch có khử Fluoride cùng việc chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt.

Triệu chứng và cách phòng bệnh

BS Thảo cho hay, sau khi bị viêm họng (sốt, đau họng, amygdale sưng to, mưng mủ) 1 - 2 tuần, hoặc viêm da mủ (có nhiều mụn mủ ở một vùng da) 2-3 tuần, người bệnh bị sưng phù hai mi mắt, phù mặt, có thể lan toàn thân, tiểu ít, nước tiểu sậm màu như nước trà đậm hoặc như màu xá xị, tăng huyết áp thường gặp.

Nước tiểu của người mắc viêm cầu thận cấp thường đậm màu

Có thể tăng huyết áp nặng ảnh hưởng lên thần kinh (lơ mơ, ngủ gà, đau đầu dữ dội, co giật), khó thở do suy tim, có thể ở mức độ nặng, ho trào bọt hồng, suy hô hấp, tử vong.

Triệu chứng toàn thân không đặc hiệu như đau đầu, mệt mỏi, chán ăn, đau hông lưng do căng chướng bao thận.

Có một số trường hợp không biểu hiện ra ngoài, chỉ phát hiện tình cờ trên xét nghiệm như nước tiểu có nhiều đạm, máu, suy chức năng thận, kháng thể kháng vi khuẩn (ASLO) tăng cao trong máu.

Khi đã xảy ra suy thận, người bệnh nên nghỉ ngơi, hạn chế hoạt động, ăn lạt (giảm muối), kiểm soát huyết áp, dùng thuốc lợi tiểu, điều trị suy tim sung huyết, điều trị các biến chứng suy thận cấp.

Một số trường hợp nặng cần phải chạy thận nhân tạo cấp cứu.

Bệnh có tiên lượng tốt, đặc biệt ở trẻ em. Viêm cầu thận điển hình sẽ biến mất trong 1 - 2 tuần. Phù, tăng huyết áp sẽ khỏi khi người bệnh tiểu được. Người bệnh hoàn toàn hết các triệu chứng sau 4 - 6 tuần.

Ở trẻ em, tỉ lệ tử vong trong giai đoạn cấp rất thấp. Ở người lớn tỉ lệ tử vong có thể lên đến 25%. Tiểu máu có thể kéo dài đến 6 tháng nhưng hiếm khi quá 1 năm. Tiểu đạm nhẹ có thể kéo dài nhiều tháng.

Một số người bệnh tăng huyết áp, tiểu đạm, suy thận sau 10 - 40 năm theo dõi.

Một số cách phòng chống bệnh như cải thiện điều kiện vệ sinh, chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Khi có dấu hiệu mắc bệnh nên tới bác sĩ thăm khám, không nên tự dùng thuốc

Nếu trẻ bị viêm họng hoặc viêm mủ da, không nên xem thường, không tự dùng thuốc mà phải đến khám ở bác sĩ chuyên khoa nhi để tích cực điều trị nhiễm khuẩn sớm ngay từ đầu, và có thể điều trị những người thân bị mắc bệnh.

Nếu trẻ mắc bệnh cần cho trẻ nghỉ ngơi tại nhà để tránh lây lan trong cộng đồng.

"Nếu trẻ có biểu hiện bệnh thận như phù, tiểu ít, tiểu sậm màu, tăng huyết áp thì phải đưa trẻ đến khám với bác sĩ chuyên khoa thận để có điều trị chuyên khoa kịp thời tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra. Tuy nhiên, cũng đừng quá hoang mang, bệnh này nói chung đa số chữa khỏi" - BS Thảo khuyến cáo.

Thạch Quý