Minh họa nhân vật Phạm Ngũ Lão 

Không biết thì kiếm ở... Google

Cuốn “Những vị tướng lừng danh trong lịch sử dân tộc” do NXB Văn hóa - Thông tin, Công ty sách Tân Việt và Trung tâm dịch thuật, Dịch vụ văn hóa và Khoa học công nghệ (CTCS) phát hành, giới thiệu về tiểu sử, cuộc đời, sự nghiệp, công lao của 60 vị tướng lừng danh trong lịch sử dân tộc.

Chưa cần đọc nội dung, bạn đọc đã quá bất ngờ khi thấy các vị tướng lừng danh của lịch sử dân tộc Việt Nam như: Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Quang Trung - Nguyễn Huệ… được minh họa bằng những hình ảnh của truyện tranh giả tưởng, thậm chí mang dáng dấp nhân vật… game online và hình minh họa nào cũng hao hao các nhân vật trong phim chưởng… Hồng Kông. Ngoài 12 vị tướng thời hiện đại như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Lê Trọng Tấn, Hoàng Văn Thái… được để đúng ảnh chân dung, thì các danh tướng đời xưa đều bị “kỹ xảo hóa” với những bức ảnh (được cho là minh họa chân dung) lấy từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó nhiều chi tiết cực kỳ phi lý.

Chẳng hạn như ở ngoài bìa, nhân vật Lý Thường Kiệt mặc áo giáp trụ, cầm trên tay giáo nhọn uy phong lẫm liệt, râu tóc bạc phơ, còn ở trang trong cuốn sách lại là hình ảnh một Lý Thường Kiệt hoàn toàn khác, “mày râu nhẵn nhụi”, đeo kiếm đứng hiên ngang chỉ về phía xa. Hình ảnh này vốn có trong bản thảo đầu tiên về Việt Quốc công Lý Thường Kiệt thuộc Dự án “Danh tướng Việt Nam” do Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam và Hội quán Di sản thực hiện vào năm 2013. Ngoài Lý Thường Kiệt, nhiều nhân vật khác như Trần Khánh Dư, Trần Quang Diệu, nữ tướng Lê Chân… cũng được khoác lên mình vẻ bề ngoài na ná các nhân vật kiếm hiệp trong tiểu thuyết Tàu.

Choáng váng hơn là bức tranh “Tây Sơn ngũ phụng thư” vẽ 5 nữ tướng nhà Tây Sơn là:  Bùi Thị Xuân, Bùi Thị Nhạn, Trần Thị Lan, Huỳnh Thị Cúc, Nguyễn Thị Dung lại 5 cô gái trẻ trung như bước ra từ bộ phim hoạt hình hay các cuốn… truyện tranh manga Nhật Bản. Theo tìm hiểu của PV Báo An ninh Thủ đô, phần lớn những bức tranh minh họa được sử dụng trong cuốn sách này là tác phẩm của nhóm tác giả Viettoon – một nhóm họa sỹ trẻ ở TP.HCM, vốn từng gây tranh cãi vào thời điểm mới ra mắt.

Minh họa để người đọc... thư giãn (?!)

Bên cạnh những hình ảnh khó hiểu, nội dung cuốn sách cũng đặt cho chúng tôi nhiều dấu hỏi. Trước hết là tiêu chí gì để lựa chọn các vị danh tướng được đưa vào cuốn sách này? Trong khi Nguyễn Trãi – danh nhân văn hóa thế giới, có đóng góp lớn lao cho văn học và tư tưởng Việt Nam được xếp vào hàng ngũ danh tướng, thì những anh hùng dân tộc như Lê Lợi, Lý Công Uẩn, hay các vị vua thời Trần như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông… hiệu triệu sức mạnh toàn quân, toàn dân 3 lần đánh thắng giặc Mông Nguyên lại không được nhóm tác giả đề cập trong cuốn sách. Cũng trong cuốn sách này, nhóm tác giả dành đến hơn 80 trang trong tổng số hơn 242 trang sách để nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong khi những vị danh tướng khác cũng chỉ được liệt kê và trình bày trong chưa đầy một trang sách, liệu có hợp lý?

Để giải đáp những điều phi lý đó, phóng viên báo An ninh Thủ đô đã gặp và trao đổi trực tiếp với TS. Nguyễn Hoàng Điệp, người đồng chủ biên cuốn sách và được biết, tiêu chí của những người làm sách khi lựa chọn các vị danh tướng đưa vào cuốn sách là những vị tướng đã trực tiếp tham gia trận mạc, có tài cầm quân, quân sư, tham mưu chiến lược cho các trận đánh…, “không nhất thiết phải tôn vinh các vị vua”.

Khi được hỏi về việc sử dụng những hình minh họa như trên trong cuốn sách, ông Nguyễn Hoàng Điệp thẳng thắn cho biết, hầu hết những hình ảnh đó được lấy từ nguồn… Internet vàông hoàn toàn không biết đó là sản phẩm của nhóm Viettoon hay bất cứ tác giả nào.

Theo lập luận của người đồng chủ biên thì: “Những bức hình minh họa có giá trị “thư giãn” cho độc giả, để độc giả không bị nặng nề bởi những trang sách dày đặc chữ, chứ hoàn toàn không “xuyên tạc lịch sử”. Việc sử dụng bức tranh Lý Thường Kiệt, ông cho rằng, “thời trai trẻ Lý Thường Kiệt cũng đã từng… có râu, trước khi trở thành thái giám bị luật tục trong cung. Họa sỹ muốn vẽ Lý Thường Kiệt “trung thực của tạo hóa”, chứ không muốn đưa lên hình ảnh ông bị những đau đớn của cuộc đời giày xéo”. Đối với trường hợp “Tây Sơn ngũ phụng thư”, thì không thể tìm được những hình ảnh của Bùi Thị Xuân và những nữ tướng của bà, những hình ảnh này chỉ mang ý nghĩa “biểu tượng” chứ không hơn.

Thì ra ở lớp cậu vẫn hành xử kiểu giật tóc bạn, không biết nhường lối đi cho bạn gái, không hỏi thăm sức khỏe các giáo viên, và hàng trăm vấn đề cần rèn luyện để trở thành một người bình thường. Chỉ là tiêu chí người bình thường, không phải thần đồng nhưng vẫn quan trọng đối với một nền giáo dục Pháp.

Bạn tôi lúc ấy mới thấy lo. Là nỗi lo sợ con không hòa nhập được trong môi trường lớp học. Nhưng suy nghĩ thật kỹ, chị mới nhận ra rằng, lâu nay đã phó mặc con cho nhà trường giáo dục, mà quên bổn phận giáo dục từ gia đình mới là nền tảng quan trọng để tiếp thu kiến thức của xã hội.

Trong gia đình, mọi người cũng chỉ bảo ban lễ phép chào hỏi, kính hiếu kiểu truyền thống Việt Nam, và thấy yên tâm khi cháu biết thực hiện đúng như vậy. Nhưng hóa ra chưa đủ.

Những biểu hiện rất bình thường của một đứa trẻ theo lối giáo dục gia đình Việt vẫn là rất thiếu so với một xã hội phương Tây có kỷ luật, để trong cuộc sống sinh hoạt có cường độ cao, mọi hành xử không bị rối loạn, không thiếu tính nhân văn, giữ gìn được tình cảm con người mà công việc hiệu quả.

Con của chị ở trong nhà chưa biết tự chăm sóc bản thân, đòi bố mẹ mua chim kiểng nhưng lại không tập thói quen chăm sóc vật nuôi. Ngay truyền thống tôn trọng phụ nữ phải được rèn luyện từ nhỏ, từ biết nhặt giúp bạn một cuốn vở đến nhường bạn trong lúc xếp hàng, lấy thức ăn hay mở cửa.

Những giờ học thủ công ở tiểu học của Pháp thường kết hợp giữa thực hành vọc đất trong lớp và tham quan bảo tàng gốm sứ dân gian. Dù không bắt buộc, nhưng các bậc cha mẹ Pháp đều biết cần đưa con đến các bảo tàng chuyên đề để củng cố kiến thức khô cứng của lớp học, tạo cho con có kiến thức, biết yêu văn hóa nghệ thuật và có vốn hiểu biết nền tảng.

Rèn con từ thưở còn thơ mới mong tạo ra một con người thích ứng tốt trong xã hội nhiều áp lực. Các phương pháp tư duy logic nhận thức xã hội đều dạy từ các bậc học thấp nhất, phát triển dần lên các bậc học cao hơn, để tốt nghiệp phổ thông đã trưởng thành về mặt tư duy, sẵn sàng cho việc học tiếp một nghề nghiệp sẽ theo đuổi trong đời.

Tôi bỗng nhớ những bà mẹ vui sướng vì đứa con trai lớn ngồng của mình ra nước ngoài một, hai năm trở về biết giúp mẹ cầm cái túi xách nặng, biết mở cửa nhường đường và cho rằng mọi điều tốt đẹp của một nền văn hóa tiên tiến đã ngấm.

Nhưng cuộc trải nghiệm về các bậc tiểu học ở Pháp đã cho tôi thấy, như trường hợp cụ thể con trai bạn tôi giáo dục trong gia đình hoàn toàn theo lối Việt để lại nhiều lỗ hổng nhằm hoàn thiện con người. Điều quan trọng thứ hai là rèn luyện khả năng tư duy phải từ nhỏ, nếu đã kết thúc bậc phổ thông rồi thì rất khó bắt đầu.

Chính những lỗ hổng đó làm phần lớn du học sinh Việt khi ra nước ngoài không hòa nhập được với sinh viên quốc tế. Có em than phiền sau 5 năm đại học ở Anh, em vẫn không hề có một người thân thiết người bản xứ. Điều đó là một áp lực khi một mình sống và học hành ở xứ người.

Tôi biết GS. Hồ Ngọc Đại, người đã bỏ 40 năm để nghiên cứu và chờ đợi Bộ Giáo dục - Đào tạo áp dụng công nghệ giáo dục đối với bậc tiểu học. Đó là tổ chức giáo dục lấy trẻ em làm trung tâm. Giáo viên thiết kế, học sinh thi công, thầy tổ chức, trò hoạt động thay cho giáo viên giảng giải, học sinh nhắc lại.

Phương pháp giáo dục là phương pháp để trẻ em chiếm lĩnh thực tại, chiếm lĩnh đối tượng khoa học, đi lại con đường nhà bác học đã đi, người nghệ sĩ đã đi, không buộc trẻ tiếp nhận chân lý có sẵn. Công nghệ này muốn thay thế nền giáo dục nhồi nhét, thầy đọc trò chép, về nhà thì học thêm và gò lưng luyện giải bài mẫu.

Vâng, có niềm hy vọng nào không khi con em chúng ta luyện giải bài mẫu suốt 12 năm rồi bỗng nhiên thay đổi phương pháp tư duy hoàn toàn khi ra nước ngoài học tập?

Theo Đoàn Hồng Lê - Doanh nhân Sài Gòn Online