Xuất hiện với tư cách là đại diện đầu tiên của nhãn hàng tại Việt Nam, Thanh Hằng xuất hiện sành điệu khi chọn cho mình chiếc đầm da cá tính kết hợp cùng áo khoác thời thượng.

Sự kiện còn có sự tham gia của Hà Anh Tuấn. Anh cũng là tâm điểm của sự kiện khi thu hút đám đông ngay vừa mới xuất hiện, hàng trăm người hâm mộ hò reo cổ vũ.

Hà Anh Tuấn khuấy động sân khấu với các ca khúc: Người con gái ta thương, Nuối tiếc, Tháng tư là lời nói dối của em.

Hà Anh Tuấn giao lưu cùng người hâm mộ.

Ngoài Thanh Hằng, ông xã của Tăng Thanh Hà – Louis Nguyễn, cùng cha là doanh nhân Johnathan Hạnh Nguyễn cũng có mặt tại sự kiện. Họ vui vẻ chụp ảnh, trò chuyện cùng nhau và chúc mừng cho vai trò mới của nữ siêu mẫu đình đám.

Thanh Hằng rạng rỡ tại sự kiện.

Quỳnh Anh, Tuyết Như The Face cùng dàn người mẫu lần lượt trình diễn các items nổi bật dưới sự tán dương của khách mời.

Nhi Hoàng

Vợ Quyền Linh nhớ kỷ niệm khó quên sau 14 năm ngày cưới

 - Mới đây trên trang cá nhân, bà xã MC Quyền Linh - Dạ Thảo đã chia sẻ về kỷ niệm làm cô nhớ mãi đến tận bây giờ trong ngày cưới 14 năm về trước.

Tối 20/9, Thanh Hằng cùng Hà Anh Tuấn xuất hiện rạng rỡ tại một sự kiện mừng kỷ niệm 15 năm của một thương hiệu thời trang.

Xuất hiện với tư cách là đại diện đầu tiên của nhãn hàng tại Việt Nam, Thanh Hằng xuất hiện sành điệu khi chọn cho mình chiếc đầm da cá tính kết hợp cùng áo khoác thời thượng.

Sự kiện còn có sự tham gia của Hà Anh Tuấn. Anh cũng là tâm điểm của sự kiện khi thu hút đám đông ngay vừa mới xuất hiện, hàng trăm người hâm mộ hò reo cổ vũ.

Hà Anh Tuấn khuấy động sân khấu với các ca khúc: Người con gái ta thương, Nuối tiếc, Tháng tư là lời nói dối của em.

Hà Anh Tuấn giao lưu cùng người hâm mộ.

Ngoài Thanh Hằng, ông xã của Tăng Thanh Hà – Louis Nguyễn, cùng cha là doanh nhân Johnathan Hạnh Nguyễn cũng có mặt tại sự kiện. Họ vui vẻ chụp ảnh, trò chuyện cùng nhau và chúc mừng cho vai trò mới của nữ siêu mẫu đình đám.

Thanh Hằng rạng rỡ tại sự kiện.

Quỳnh Anh, Tuyết Như The Face cùng dàn người mẫu lần lượt trình diễn các items nổi bật dưới sự tán dương của khách mời.

Nhi Hoàng

Vợ Quyền Linh nhớ kỷ niệm khó quên sau 14 năm ngày cưới

 - Mới đây trên trang cá nhân, bà xã MC Quyền Linh - Dạ Thảo đã chia sẻ về kỷ niệm làm cô nhớ mãi đến tận bây giờ trong ngày cưới 14 năm về trước.

Vừa phải phẫu thuật thay động mạch chủ ở thành bụng, nghệ sĩ Diễm Trinh tiếp tục bị ra máu rất nhiều. Thậm chí, bác sĩ phải truyền máu cho bà.

“Động mạch chủ trong thành bụng tôi có nguy cơ bị vỡ, phải mổ gấp để thay bằng một đoạn mạch nhân tạo. Bác sĩ nói giờ mổ hay không mổ cũng chết, chi phí lại cao nữa nên bảo tôi phải suy nghĩ kỹ càng. Gia đình quyết định để tôi mổ vì biết đâu còn có cửa sống, chứ để nó vỡ ra thì chỉ có đường chết.

Ca phẫu thuật kéo dài 7 tiếng và được thực hiện cách đây 3 tuần rồi nhưng tôi phải quay lại nằm viện một tuần, vì ra máu nhiều. Do vết mổ còn mới nên bác sĩ không dám đụng vào, chỉ tiêm thuốc cầm máu cho tôi và kê thuốc về nhà uống.

Giờ tôi không ăn được gì cả, chỉ uống nước, sữa cầm hơi và sống nhờ máu người khác. Bác sĩ đã truyền cho tôi 4 bịch máu chứ không thì chết lâu rồi. Tôi sợ nằm như vậy mà ăn không được lại hết máu. Máu thì cũng phải là có sẵn mà còn đắt nữa, trừ bảo hiểm rồi thì còn hơn 3 triệu. Chi phí ca mổ lần trước khoảng 300 triệu, có bảo hiểm thì còn hơn 100 triệu”, nghệ sĩ Diễm Trinh buồn bã chia sẻ.

Diễn viên Bích Hằng đến thăm bà mới đây.

Nữ diễn viên cho hay bác sĩ dự tính vết mổ của bà phải mất 6 tháng mới lành. Tuy nhiên, sau 3 tháng kể từ khi mổ, nếu động mạch chủ bị phình thì phải mổ lại. Mỗi tháng nghệ sĩ Diễm Trinh phải tốn hết 4 triệu tiền thuốc. Còn bệnh về đường tiêu hóa của bà cứ hai tuần lại phải tái khám một lần.

Hiện tại, bà sống ở căn nhà nhỏ thuộc một chung cư ở quận 5 (TP.HCM) với người chồng hơn 70 tuổi cùng con gái và cháu ngoại. Con trai nữ diễn viên năm nay 27 tuổi đang đi làm thuê. Còn con gái đã ly dị chồng, phải một mình nuôi con nhỏ 3 tuổi.

Bà là trụ cột của gia đình nhưng nay không thể đi diễn, gia đình phải vay nợ để có tiền cho nữ nghệ sĩ chữa bệnh. Vì đi lại khó khăn nên nghệ sĩ Diễm Trinh phải nhờ em gái phụ giúp từ việc ăn uống cho đến thay tã, quần áo.

“Đó giờ phí sinh hoạt trong nhà là do tôi lo hết nhưng giờ nằm một chỗ như vậy, tôi buồn quá. Cũng may anh chị em nghệ sĩ có hỗ trợ cho tôi được chút ít chi phí phẫu thuật”, bà nói thêm.

Nghệ sĩ Diễm Trinh trong một vai diễn bên cạnh nghệ sĩ Mỹ Uyên.

Cách đây khoảng 6-7 năm, nghệ sĩ Diễm Trinh từng 2 lần suýt chết vì tai nạn giao thông. Kể từ đó, sức khỏe của bà giảm sút trầm trọng và mắc thêm nhiều căn bệnh khác. Một trong số những căn bệnh đó là bị giãn tĩnh mạch, máu không bơm lên não mà bị dồn xuống chân dẫn đến các mạch máu bị vỡ.

Theo chia sẻ của diễn viên Bích Hằng, đồng nghiệp thân thiết của bà cho biết có lần, bà đang đi quay phim thì mạch máu trên tay bị vỡ, máu phun ra rất nhiều. Nghệ sĩ Diễm Trinh cho hay căn bệnh này của mình không chữa được.

Nghệ sĩ Diễm Trinh hiện đã 65 tuổi nhưng bà đã theo nghề được gần 50 năm. Sau khi tốt nghiệp trường sân khấu 2 khoa cải lương, bà đi hát được 10 năm. Năm 1989, bà chuyển về đoàn kịch nói của nghệ sĩ Bạch Lan.

Nữ nghệ sĩ từng góp mặt trong các tiểu phẩm, bộ phim truyền hình như Tình như tia nắng, Pha lê không dễ vỡ, Trái tim lỡ nhịp, Vùng hạ chuyển mình, Thương lắm đò ơi... Vào những ngày cuối tuần, bà còn tranh thủ đi diễn thêm ở các sân khấu nhỏ lẻ để trang trải cuộc sống.

Lưu Hằng

Sao Việt bàng hoàng tin Sulli treo cổ tự tử vì trầm cảm

 - Sau thông tin nữ ca sĩ Sulli tự tử tại nhà riêng gây chấn động truyền thông, nhiều nghệ sĩ Việt bày tỏ sự bàng hoàng và tiếc thương trên trang cá nhân.

Chia sẻ với VietNamNet, nghệ sĩ Diễm Trinh cho biết hồi trước Tết 2019, bà bị triệu chứng chán ăn, giống như người ốm nghén. Sau khi đi khám bà được bác sĩ chẩn đoán bị phình động mạch chủ ở bụng và 2 động mạch thận. Sau đó, nữ diễn viên đã nhập viện Nhân dân 115 (TP.HCM) đề điều trị.

Vừa phải phẫu thuật thay động mạch chủ ở thành bụng, nghệ sĩ Diễm Trinh tiếp tục bị ra máu rất nhiều. Thậm chí, bác sĩ phải truyền máu cho bà.

“Động mạch chủ trong thành bụng tôi có nguy cơ bị vỡ, phải mổ gấp để thay bằng một đoạn mạch nhân tạo. Bác sĩ nói giờ mổ hay không mổ cũng chết, chi phí lại cao nữa nên bảo tôi phải suy nghĩ kỹ càng. Gia đình quyết định để tôi mổ vì biết đâu còn có cửa sống, chứ để nó vỡ ra thì chỉ có đường chết.

Ca phẫu thuật kéo dài 7 tiếng và được thực hiện cách đây 3 tuần rồi nhưng tôi phải quay lại nằm viện một tuần, vì ra máu nhiều. Do vết mổ còn mới nên bác sĩ không dám đụng vào, chỉ tiêm thuốc cầm máu cho tôi và kê thuốc về nhà uống.

Giờ tôi không ăn được gì cả, chỉ uống nước, sữa cầm hơi và sống nhờ máu người khác. Bác sĩ đã truyền cho tôi 4 bịch máu chứ không thì chết lâu rồi. Tôi sợ nằm như vậy mà ăn không được lại hết máu. Máu thì cũng phải là có sẵn mà còn đắt nữa, trừ bảo hiểm rồi thì còn hơn 3 triệu. Chi phí ca mổ lần trước khoảng 300 triệu, có bảo hiểm thì còn hơn 100 triệu”, nghệ sĩ Diễm Trinh buồn bã chia sẻ.

Diễn viên Bích Hằng đến thăm bà mới đây.

Nữ diễn viên cho hay bác sĩ dự tính vết mổ của bà phải mất 6 tháng mới lành. Tuy nhiên, sau 3 tháng kể từ khi mổ, nếu động mạch chủ bị phình thì phải mổ lại. Mỗi tháng nghệ sĩ Diễm Trinh phải tốn hết 4 triệu tiền thuốc. Còn bệnh về đường tiêu hóa của bà cứ hai tuần lại phải tái khám một lần.

Hiện tại, bà sống ở căn nhà nhỏ thuộc một chung cư ở quận 5 (TP.HCM) với người chồng hơn 70 tuổi cùng con gái và cháu ngoại. Con trai nữ diễn viên năm nay 27 tuổi đang đi làm thuê. Còn con gái đã ly dị chồng, phải một mình nuôi con nhỏ 3 tuổi.

Bà là trụ cột của gia đình nhưng nay không thể đi diễn, gia đình phải vay nợ để có tiền cho nữ nghệ sĩ chữa bệnh. Vì đi lại khó khăn nên nghệ sĩ Diễm Trinh phải nhờ em gái phụ giúp từ việc ăn uống cho đến thay tã, quần áo.

“Đó giờ phí sinh hoạt trong nhà là do tôi lo hết nhưng giờ nằm một chỗ như vậy, tôi buồn quá. Cũng may anh chị em nghệ sĩ có hỗ trợ cho tôi được chút ít chi phí phẫu thuật”, bà nói thêm.

Nghệ sĩ Diễm Trinh trong một vai diễn bên cạnh nghệ sĩ Mỹ Uyên.

Cách đây khoảng 6-7 năm, nghệ sĩ Diễm Trinh từng 2 lần suýt chết vì tai nạn giao thông. Kể từ đó, sức khỏe của bà giảm sút trầm trọng và mắc thêm nhiều căn bệnh khác. Một trong số những căn bệnh đó là bị giãn tĩnh mạch, máu không bơm lên não mà bị dồn xuống chân dẫn đến các mạch máu bị vỡ.

Theo chia sẻ của diễn viên Bích Hằng, đồng nghiệp thân thiết của bà cho biết có lần, bà đang đi quay phim thì mạch máu trên tay bị vỡ, máu phun ra rất nhiều. Nghệ sĩ Diễm Trinh cho hay căn bệnh này của mình không chữa được.

Nghệ sĩ Diễm Trinh hiện đã 65 tuổi nhưng bà đã theo nghề được gần 50 năm. Sau khi tốt nghiệp trường sân khấu 2 khoa cải lương, bà đi hát được 10 năm. Năm 1989, bà chuyển về đoàn kịch nói của nghệ sĩ Bạch Lan.

Nữ nghệ sĩ từng góp mặt trong các tiểu phẩm, bộ phim truyền hình như Tình như tia nắng, Pha lê không dễ vỡ, Trái tim lỡ nhịp, Vùng hạ chuyển mình, Thương lắm đò ơi... Vào những ngày cuối tuần, bà còn tranh thủ đi diễn thêm ở các sân khấu nhỏ lẻ để trang trải cuộc sống.

Lưu Hằng

Sao Việt bàng hoàng tin Sulli treo cổ tự tử vì trầm cảm

 - Sau thông tin nữ ca sĩ Sulli tự tử tại nhà riêng gây chấn động truyền thông, nhiều nghệ sĩ Việt bày tỏ sự bàng hoàng và tiếc thương trên trang cá nhân.

Mặt bằng hố trước khi khai quật.

Dấu tích sân vườn thời Lê Trung hưng

Về kết quả sơ bộ, báo cáo khẳng định Hoàng Thành Thăng Long nói riêng và Kinh Thành Thăng Long nói chung là một khu di tích rộng lớn, phong phú và phức tạp, việc nhận diện kiến trúc của Hoàng Thành không thể một sớm một chiều mà phải trường kỳ, tỉ mỉ và từng bước. Các kết quả nghiên cứu năm 2019 đã đem lại thêm những nhận thức mới, những giá trị mới.

Trong đó, việc phát hiện cống nước gạch kiên cố thời Đại La đã chứng minh cho giả thiết khu vực trung tâm của thành Đại La vẫn là ở khu vực trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.  Đây được xem là đặc biệt giá trị, nó chính là minh chứng cho giả thiết, trung tâm của thành Đại La vẫn là trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.

GS Nguyễn Quang Ngọc (Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô) nhấn mạnh, việc phát hiện ra dấu tích văn hóa Lý và đặc biệt là dấu tích văn hóa trước Lý (hay Tiền Thăng Long) ở khu vực này là rất quan trọng. Những dấu tích kiến trúc Tiền Thăng Long có thể là những mảnh còn sót lại của các điện Nhật Quang, Long Thụy thời kỳ đầu định đô Thăng Long.

Mặt bằng tổng thể kiến trúc sân vườn thời Lê Trung hưng.

PGS.TS Bùi Minh Trí (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành) nhận định, kết quả cuộc khai quật năm 2019 đã tiếp tục thu được nhiều phát hiện mới quan trọng, góp phần minh chứng rõ hơn, sâu hơn và toàn diện hơn về các di tích của thời Lê (Lê sơ, Mạc, Lê Trung hưng) ở khu vực này, đồng thời cho thấy rõ khu vực trục trung tâm cũng có nhiều loại hình di tích của các thời kỳ nằm chồng xếp lên nhau, có lịch sử tồn tại liên tục, lâu dài hơn 1300 năm không hề đứt đoạn, từ thời Đại La, Đinh – Tiền Lê đến thời Lý, Trần, Lê. Tuy khai quật trong diện tích nhỏ 990m2, nhưng cuộc khai quật này đã phát hiện được nhiều loại hình di tích và di vật rất đặc sắc của Hoàng thành Thăng Long trong bề dày lịch sử 1.300 năm. 

PGS.TS Bùi Minh Trí nhấn mạnh, phát hiện mới về dấu tích kiến trúc sân vườn thời Lê Trung hưng gồm đường đi và hệ thống bồn hoa nằm dọc hai bên đường là đặc biệt quan trọng, minh chứng rõ hơn về trình độ quy hoạch không gian và cảnh quan sân vườn của các công trình kiến trúc trong Hoàng cung Thăng Long đương thời. Theo sử cũ trong Hoàng cung Thăng Long có các Vườn Ngự (hay Ngự viên), dành cho nhà vua và hoàng gia dạo chơi, nhưng không có những mô tả cụ thể. Theo đó, phát hiện này gợi cho chúng ta nhiều điều thú vị khi nhận diện và luận bàn về kiến trúc cảnh quan trong chốn Hoàng cung Thăng Long xưa.

Dấu tích cống nước thời Đại La.

Bên cạnh đó, các kiến trúc thời Đinh - Tiền Lê, thời Lý, thời Trần tiếp tục phân bố ở khu vực sau nền điện Kính Thiên, chứng tỏ tính chất trung tâm khá đồng đều trên toàn bộ các vị trí đã khai quật tại khu vực Trung tâm và cũng là tương đồng với toàn bộ khu vực 18 Hoàng Diệu và Vườn Hồng. Trong đó, thời Lý phát hiện di vật tượng rồng đất nung kích thước rất lớn (có phần lớn hơn tượng rồng ở khu 18 Hoàng Diệu) cho thấy có thể có kiến trúc có quy mô lớn, quan trọng thời Lý ở đây. Thời Trần các dấu tích kiến trúc ở đây có quy mô nhỏ. Hiện tượng dấu vết cháy rất nhiều (than tro) gợi đến việc sử sách chép về các cuộc chiến tranh vào cuối thời Trần thế kỷ 14 khiến cho kinh thành bị cháy nhiều lần thành tro bụi.         

Ngoài ra, báo cáo cũng cho biết thời Lê Sơ, thời Lê Trung hưng, các dấu tích đã xuất lộ nhiều gợi lên nhiều giả thiết mới. Ví như, thời Lê Sơ có 2 dấu tích bó nền, 1 dấu tích kiến trúc có móng cột. Các dấu tích này phản ánh thời Lê Sơ xây dựng ở đây nhiều công trình quan trọng (dấu tích đất nền màu gạch đỏ và dấu tích dải nền trang trí hoa chanh được gia cố rất cẩn thận). Kiến trúc có móng cột chạy theo hướng Bắc Nam có thể là kiến trúc kiểu hành lang tương tự dấu tích của kiến trúc hành lang ở phía Tây Đoan Môn đã phát hiện năm 2013-2014.

Điều này gợi ý về không gian kiến trúc chính điện Kính Thiên thời Lê Sơ ở phía sau nền điện Kính Thiên có phần thu hẹp lại hơn so với phần phía trước. Thời Lê Trung hưng hình thành tổ hợp kiến trúc có móng cột lớn phía Tây và kiến trúc sân vườn phía Đông. Kiến trúc có móng cột có khả năng là kiến trúc 5 gian 2 chái nằm trên trục Ngự đạo thẳng tới Đoan Môn- Kính Thiên. Rất có khả năng đây là kiến trúc "cổng" của một khu cung điện khác trong khu vực Trung tâm. Theo thư tịch cổ và bản đồ cổ thì sau khu chính điện Kính Thiên là khu điện Cần Chánh. Vậy nếu đúng đây là kiến trúc cổng thì đây là di tích đánh dấu sự bắt đầu của khu vực kiến trúc quan trọng thứ hai trên trục Trung tâm. Đó là khu vực điện Cần Chánh, nơi làm việc của Hoàng đế và triều đình Lê Trung hưng.   

Gạch thông gió thời Lê Trung hưng.

Tiếp tục mở rộng khai quật

GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hoá quốc gia đề xuất, năm 2020 và các năm sau tập trung khai quật trục trung tâm Đoan Môn - Kính Thiên - Hậu Lâu - Bắc Môn để có thêm tư liệu phục hồi không gian Điện Kính Thiên.

Cũng theo GS. Lưu Trần Tiêu, Điện Kính Thiên là nơi thiết triều, nơi tiếp các sứ thần, không phải là nơi làm việc của Vua. Nghiên cứu các công trình cung điện ở cố đô Huế cho thấy trên đường thần đạo có nhiều công trình, trong đó phía sau điện Thái Hòa có điện Cần Chánh, nơi làm việc của các vua triều Nguyễn. Bởi vậy, có thể mở rộng các hố khai quật về phía Tây Nam của hố khai quật năm 2019 để xem có nền móng công trình dạng Cần Chánh.

Đặc biệt, "Đường nước lớn" là một phát hiện quan trọng và nổi bật nhất của khảo cổ học trong không gian Điện Kính Thiên, đề nghị mở rộng toàn bộ các hố khai quật khảo cổ học để làm rõ được toàn bộ quy mô của công trình này (nhất là tìm ra được các góc của đường nước). Đây là công trình sẽ thu hút khách tham quan. Ngoài ra, trong thời gian tới đề nghị nghiên cứu, khai quật làm rõ hơn hệ thống "trường lang" trong không gian Điện Kính Thiên.   

Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội khoa học lịch sử Việt Nam kiến nghị, trong thời gian tới cần tiếp tục khai quật khảo cổ học trong khu Hoàng thành để tiến tới phương án phục dựng không gian Điện Kính Thiên. Đặc biệt là cần mở một diện tích khai quật hạn chế ở khu vực trước sân Điện Kính Thiên song song với khai quật mở rộng toàn diện tích khai quật của hố 2019.

Ngoài ra, PGS Trần Đức Cường cũng lưu ý, những khó khăn trong việc giải tỏa, tiếp nhận các công trình thuộc "Cục tác chiến" cũng cần được chú ý. Để có thêm hiểu biết về các di tích thuộc Hoàng thành, cần có chương trình khai thác tài liệu ở trong nước một số Trung tâm lưu trữ trong nước (Hà Nội, Huế...) và nếu có thể ở nước ngoài (Viện Viễn đông bác cổ Pháp ở Pháp).   

Còn theo PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội di sản văn hóa Việt Nam cho rằng, cần hoàn thiện và nghiệm thu dự án nghiên cứu phục dựng hạng mục Điện Kính Thiên cả phần vỏ kiến trúc (qua 3D) và phần nội dung, chức năng, nội thất sau khi được phục dựng. Coi đây là cơ sở trình thiết kế kỹ thuật trong tương lai. Mạnh dạn triển khai đề án nghiên cứu phục dựng lễ hội Đèn Quảng Chiếu với tư cách thí điểm để tham khảo ý kiến cho viêc từng bước hàn chỉnh. Đây cũng là phương án gia tăng sự sống động cho khu di sản. 

PGS.TS Phạm Mai Hùng, Phó chủ tịch Hội khoa học lịch sử Việt Nam đề nghị, số lượng di vật khai quật phong phú và đa dạng, đề xuất kiến nghị UBND TP Hà Nội cho phép triển khai ngay nhiệm vụ tu sửa, nâng cấp tòa nhà của Bộ Quốc phòng để từng bước trưng bày di sản văn hóa Hoàng Thành Thăng Long, Bảo tàng Hoàng cung Thăng Long, tạo sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.                     

Tình Lê 

Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội và Viện Khảo cổ học vừa có "Báo cáo sơ bộ kết quả khai quật thăm dò Khu vực chính điện Kính Thiên năm 2019".  Cuộc khai quật được thực hiện từ ngày 10/7/2019 đến nay dưới sự chủ trì của Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long Hà Nội và Viện Khảo cổ học Việt Nam với tổng diện tích 990m2. Đây cũng là cơ sở khoa học để đánh giá về tính chất, niên đại, quy mô, chức năng và giá trị của các di tích tại Khu vực Chính điện Kính Thiên. 

Mặt bằng hố trước khi khai quật.

Dấu tích sân vườn thời Lê Trung hưng

Về kết quả sơ bộ, báo cáo khẳng định Hoàng Thành Thăng Long nói riêng và Kinh Thành Thăng Long nói chung là một khu di tích rộng lớn, phong phú và phức tạp, việc nhận diện kiến trúc của Hoàng Thành không thể một sớm một chiều mà phải trường kỳ, tỉ mỉ và từng bước. Các kết quả nghiên cứu năm 2019 đã đem lại thêm những nhận thức mới, những giá trị mới.

Trong đó, việc phát hiện cống nước gạch kiên cố thời Đại La đã chứng minh cho giả thiết khu vực trung tâm của thành Đại La vẫn là ở khu vực trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.  Đây được xem là đặc biệt giá trị, nó chính là minh chứng cho giả thiết, trung tâm của thành Đại La vẫn là trung tâm Hoàng Thành Thăng Long.

GS Nguyễn Quang Ngọc (Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô) nhấn mạnh, việc phát hiện ra dấu tích văn hóa Lý và đặc biệt là dấu tích văn hóa trước Lý (hay Tiền Thăng Long) ở khu vực này là rất quan trọng. Những dấu tích kiến trúc Tiền Thăng Long có thể là những mảnh còn sót lại của các điện Nhật Quang, Long Thụy thời kỳ đầu định đô Thăng Long.

Mặt bằng tổng thể kiến trúc sân vườn thời Lê Trung hưng.

PGS.TS Bùi Minh Trí (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành) nhận định, kết quả cuộc khai quật năm 2019 đã tiếp tục thu được nhiều phát hiện mới quan trọng, góp phần minh chứng rõ hơn, sâu hơn và toàn diện hơn về các di tích của thời Lê (Lê sơ, Mạc, Lê Trung hưng) ở khu vực này, đồng thời cho thấy rõ khu vực trục trung tâm cũng có nhiều loại hình di tích của các thời kỳ nằm chồng xếp lên nhau, có lịch sử tồn tại liên tục, lâu dài hơn 1300 năm không hề đứt đoạn, từ thời Đại La, Đinh – Tiền Lê đến thời Lý, Trần, Lê. Tuy khai quật trong diện tích nhỏ 990m2, nhưng cuộc khai quật này đã phát hiện được nhiều loại hình di tích và di vật rất đặc sắc của Hoàng thành Thăng Long trong bề dày lịch sử 1.300 năm. 

PGS.TS Bùi Minh Trí nhấn mạnh, phát hiện mới về dấu tích kiến trúc sân vườn thời Lê Trung hưng gồm đường đi và hệ thống bồn hoa nằm dọc hai bên đường là đặc biệt quan trọng, minh chứng rõ hơn về trình độ quy hoạch không gian và cảnh quan sân vườn của các công trình kiến trúc trong Hoàng cung Thăng Long đương thời. Theo sử cũ trong Hoàng cung Thăng Long có các Vườn Ngự (hay Ngự viên), dành cho nhà vua và hoàng gia dạo chơi, nhưng không có những mô tả cụ thể. Theo đó, phát hiện này gợi cho chúng ta nhiều điều thú vị khi nhận diện và luận bàn về kiến trúc cảnh quan trong chốn Hoàng cung Thăng Long xưa.

Dấu tích cống nước thời Đại La.

Bên cạnh đó, các kiến trúc thời Đinh - Tiền Lê, thời Lý, thời Trần tiếp tục phân bố ở khu vực sau nền điện Kính Thiên, chứng tỏ tính chất trung tâm khá đồng đều trên toàn bộ các vị trí đã khai quật tại khu vực Trung tâm và cũng là tương đồng với toàn bộ khu vực 18 Hoàng Diệu và Vườn Hồng. Trong đó, thời Lý phát hiện di vật tượng rồng đất nung kích thước rất lớn (có phần lớn hơn tượng rồng ở khu 18 Hoàng Diệu) cho thấy có thể có kiến trúc có quy mô lớn, quan trọng thời Lý ở đây. Thời Trần các dấu tích kiến trúc ở đây có quy mô nhỏ. Hiện tượng dấu vết cháy rất nhiều (than tro) gợi đến việc sử sách chép về các cuộc chiến tranh vào cuối thời Trần thế kỷ 14 khiến cho kinh thành bị cháy nhiều lần thành tro bụi.         

Ngoài ra, báo cáo cũng cho biết thời Lê Sơ, thời Lê Trung hưng, các dấu tích đã xuất lộ nhiều gợi lên nhiều giả thiết mới. Ví như, thời Lê Sơ có 2 dấu tích bó nền, 1 dấu tích kiến trúc có móng cột. Các dấu tích này phản ánh thời Lê Sơ xây dựng ở đây nhiều công trình quan trọng (dấu tích đất nền màu gạch đỏ và dấu tích dải nền trang trí hoa chanh được gia cố rất cẩn thận). Kiến trúc có móng cột chạy theo hướng Bắc Nam có thể là kiến trúc kiểu hành lang tương tự dấu tích của kiến trúc hành lang ở phía Tây Đoan Môn đã phát hiện năm 2013-2014.

Điều này gợi ý về không gian kiến trúc chính điện Kính Thiên thời Lê Sơ ở phía sau nền điện Kính Thiên có phần thu hẹp lại hơn so với phần phía trước. Thời Lê Trung hưng hình thành tổ hợp kiến trúc có móng cột lớn phía Tây và kiến trúc sân vườn phía Đông. Kiến trúc có móng cột có khả năng là kiến trúc 5 gian 2 chái nằm trên trục Ngự đạo thẳng tới Đoan Môn- Kính Thiên. Rất có khả năng đây là kiến trúc "cổng" của một khu cung điện khác trong khu vực Trung tâm. Theo thư tịch cổ và bản đồ cổ thì sau khu chính điện Kính Thiên là khu điện Cần Chánh. Vậy nếu đúng đây là kiến trúc cổng thì đây là di tích đánh dấu sự bắt đầu của khu vực kiến trúc quan trọng thứ hai trên trục Trung tâm. Đó là khu vực điện Cần Chánh, nơi làm việc của Hoàng đế và triều đình Lê Trung hưng.   

Gạch thông gió thời Lê Trung hưng.

Tiếp tục mở rộng khai quật

GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hoá quốc gia đề xuất, năm 2020 và các năm sau tập trung khai quật trục trung tâm Đoan Môn - Kính Thiên - Hậu Lâu - Bắc Môn để có thêm tư liệu phục hồi không gian Điện Kính Thiên.

Cũng theo GS. Lưu Trần Tiêu, Điện Kính Thiên là nơi thiết triều, nơi tiếp các sứ thần, không phải là nơi làm việc của Vua. Nghiên cứu các công trình cung điện ở cố đô Huế cho thấy trên đường thần đạo có nhiều công trình, trong đó phía sau điện Thái Hòa có điện Cần Chánh, nơi làm việc của các vua triều Nguyễn. Bởi vậy, có thể mở rộng các hố khai quật về phía Tây Nam của hố khai quật năm 2019 để xem có nền móng công trình dạng Cần Chánh.

Đặc biệt, "Đường nước lớn" là một phát hiện quan trọng và nổi bật nhất của khảo cổ học trong không gian Điện Kính Thiên, đề nghị mở rộng toàn bộ các hố khai quật khảo cổ học để làm rõ được toàn bộ quy mô của công trình này (nhất là tìm ra được các góc của đường nước). Đây là công trình sẽ thu hút khách tham quan. Ngoài ra, trong thời gian tới đề nghị nghiên cứu, khai quật làm rõ hơn hệ thống "trường lang" trong không gian Điện Kính Thiên.   

Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội khoa học lịch sử Việt Nam kiến nghị, trong thời gian tới cần tiếp tục khai quật khảo cổ học trong khu Hoàng thành để tiến tới phương án phục dựng không gian Điện Kính Thiên. Đặc biệt là cần mở một diện tích khai quật hạn chế ở khu vực trước sân Điện Kính Thiên song song với khai quật mở rộng toàn diện tích khai quật của hố 2019.

Ngoài ra, PGS Trần Đức Cường cũng lưu ý, những khó khăn trong việc giải tỏa, tiếp nhận các công trình thuộc "Cục tác chiến" cũng cần được chú ý. Để có thêm hiểu biết về các di tích thuộc Hoàng thành, cần có chương trình khai thác tài liệu ở trong nước một số Trung tâm lưu trữ trong nước (Hà Nội, Huế...) và nếu có thể ở nước ngoài (Viện Viễn đông bác cổ Pháp ở Pháp).   

Còn theo PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội di sản văn hóa Việt Nam cho rằng, cần hoàn thiện và nghiệm thu dự án nghiên cứu phục dựng hạng mục Điện Kính Thiên cả phần vỏ kiến trúc (qua 3D) và phần nội dung, chức năng, nội thất sau khi được phục dựng. Coi đây là cơ sở trình thiết kế kỹ thuật trong tương lai. Mạnh dạn triển khai đề án nghiên cứu phục dựng lễ hội Đèn Quảng Chiếu với tư cách thí điểm để tham khảo ý kiến cho viêc từng bước hàn chỉnh. Đây cũng là phương án gia tăng sự sống động cho khu di sản. 

PGS.TS Phạm Mai Hùng, Phó chủ tịch Hội khoa học lịch sử Việt Nam đề nghị, số lượng di vật khai quật phong phú và đa dạng, đề xuất kiến nghị UBND TP Hà Nội cho phép triển khai ngay nhiệm vụ tu sửa, nâng cấp tòa nhà của Bộ Quốc phòng để từng bước trưng bày di sản văn hóa Hoàng Thành Thăng Long, Bảo tàng Hoàng cung Thăng Long, tạo sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.                     

Tình Lê