Dust Bowl là giai đoạn lịch sử những năm 1930 ở Mỹ và Canada, có rất nhiều cơn bão và lốc cuốn theo nhiều cát bụi hoành hành ở các đồng cỏ tại khu vực Bắc Mỹ, gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho hệ sinh thái và nông nghiệp trong khu vực.

Ghi chép của một nhân chứng

Năm 1938, khi người tị nạn chạy trốn khỏi Dust Bowl đang đổ vào tàn phá Thung lũng Trung tâm California, Sanora Babb đã làm việc tại các trại di cư, dựng lều, lên kế hoạch cho các buổi khiêu vũ và đưa con cái họ đến các phòng khám tạm thời.

Sanora Babb - nhà báo từng làm việc tại các trại tị nạn trong thời kỳ Dust Bowl ở Mỹ. Ảnh: Broadstreetonline.org.

Là nhà báo tình nguyện cho Cơ quan An ninh Nông trại của đất nước, bà cũng phỏng vấn hàng trăm gia đình, thu thập lời kể về những khó khăn dường như rất khó tin. Babb hiểu rất rõ điều họ trải qua: Bà từng trải nhiều cảnh thiếu thốn tương tự, từ nạn đói đến tình trạng vô gia cư.

Ban ngày bà sống giữa những người di cư. Ban đêm, bà dùng ghi chép của mình để hoàn thành cuốn tiểu thuyết cho Random House mà bà đã viết trong bốn năm - câu chuyện về hai gia đình chạy trốn khỏi Dust Bowl đến California.

Tháng 5 năm đó, John Steinbeck, vừa mới thành công với Của chuột và người,đã đến thăm Tom Collins, một quản lý trại và là cấp trên của Babb. Hy vọng Steinbeck có thể viết gì đó khiến công chúng chú ý đến hoàn cảnh khốn khổ của những người tị nạn - một bài trên tạp chí chẳng hạn, như ông từng làm trong quá khứ, Collins bèn yêu cầu Babb đưa cho ông bản sao ghi chép thực địa của bà. Bà đồng ý.

Tháng 4/1939, Steinbeck xuất bản Chùm nho thịnh nộ, thoải mái trích dẫn các ghi chú này. Cuốn sách bán được hàng trăm nghìn bản chỉ trong vài tháng và sau đó giành Giải thưởng Pulitzer. Tác giả đề tặng cuốn sách cho vợ mình và cho Collins - “người đã sống qua cuộc đời đó”.

Vài tháng sau, Babb gửi bản thảo hoàn thiện của mình cho biên tập viên Bennett Cerf, người đồng sáng lập Random House. Ông gọi bà đến văn phòng, nói rằng hợp đồng của bà đã bị hủy. Ai lại cần đọc tiểu thuyết của Babb khi họ đã có Chùm nho thịnh nộ?

Câu chuyện về cuốn tiểu thuyết đã thất lạc từ lâu này gây ấn tượng với Iris Jamahl Dunkle, nhà thơ và người viết tiểu sử. Bà của Dunkle từng trải qua Dust Bowl. Dunkle lần đầu nghe về Babb khi xem phim tài liệu của Ken Burns. The Dust Bowlphác họa cuộc đời của Babb, kể chuyện cuốn sách của bà bị từ chối. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy Babb còn là nhà thơ.

Whose Names Are Unknown (trái) không được xuất bản suốt hàng chục năm sau khi Babb cung cấp chất liệu cho tiểu thuyết Chùm nho thịnh nộ.

Sau đó, Dunkle đã đọc ngấu nghiến tiểu thuyết của Babb. Whose Names Are Unknown(tạm dịch: Những người vô danh) cuối cùng cũng được phát hành vào năm 2004, một năm trước khi Babb qua đời.

Dunkle muốn biết nhiều hơn. Kết quả, bà đã nghiên cứu và viết nên tiểu sử Riding Like the Wind: The Life of Sanora Babb(tạm dịch: Tựa làn gió: Cuộc đời của Sanora Babb).

Steinbeck đã tận dụng ghi chú của Babb để xây dựng những điểm hấp dẫn nhất của Chùm nho thịnh nộ- về sau được các học giả nghiên cứu Steinbeck lập danh mục chi tiết, đầy đủ. Nhưng Dunkle phát hiện sự nghiệp của Babb còn nhiều điều đáng chú ý hơn thế.

Tuổi thơ nghèo khó, nay đây mai đó

Babb sinh ra ở Leavenworth, Kan.; có người cha ham mê cờ bạc và ngược đãi mẹ, gia đình liên tục phải di chuyển hết nơi này sang nơi khác, thường trong cảnh nghèo đói cùng cực. Ở miền Đông Colorado, cả nhà sống hàng tháng liền trong một căn nhà hầm ẩm ướt, đầy rệp; Babb học đọc từ những tờ báo cũ dán trên tường đất. Có giai đoạn đặc biệt khó khăn, họ đã uống "trà ớt đỏ" một tuần để chống lại cơn đói.

Tiểu sử Riding Like the Wind: The Life of Sanora Babb.

"Babb hiểu thế nào là không nuôi nổi gia đình mình", Dunkle nói. "Điều đó tạo nên khác biệt trong tác phẩm của bà".

Babb trở thành thủ khoa trường trung học ở Forgan, Okla., nhưng vinh dự này bị thu hồi vào ngày lễ tốt nghiệp vì một số mục sư của thị trấn phản đối với lí do cha bà là kẻ bài bạc vô tích sự.

Tình cờ đọc ghi chép của Babb về việc này, Dunkle "suýt khóc": "Tôi có thể cảm nhận được nỗi xấu hổ của bà ấy".

Babb đã trở thành một nhà văn và nhà báo được kính trọng, viết đa dạng thể loại từ báo, kịch bản phát thanh đến thơ ca, truyện ngắn và tiểu thuyết. Dunkle nhận định cách viết của Babb "gây kinh ngạc" vì lối tiếp cận tác phẩm "như một nhà thơ".

Trong nhiều năm, Babb đã kết bạn và làm việc cùng những nhà văn nổi tiếng đương thời như Ray Bradbury, Ralph Ellison, William Saroyan, Carlos Bulosan và Richard Wright.

Khi Babb chuyển đến Los Angeles vào năm 1929 để tìm việc làm báo, nhà sản xuất phim huyền thoại của Hollywood Irving Thalberg bị bà thu hút. Ông theo đuổi, hy vọng bà sẽ là ngôi sao tiếp theo của mình.

Cuối cùng, bà kết hôn với James Wong Howe, nhà quay phim người Mỹ gốc Hoa từng đoạt giải Oscar, sau khi California lật ngược luật chống hôn nhân khác chủng tộc vào năm 1948.

Dù bà có nhiều thành tựu và mối quan hệ tốt, ít người biết đến Sanora Babb. Tiểu thuyết về Dust Bowl của bà đã bị giữ lại trong nhiều thập kỷ. Vì nhiều lý do, trong những tiểu sử của các đồng nghiệp Saroyan, Bulosan, Fante cũng không hề nhắc đến bà.

Để lấp đầy khoảng trống trong câu chuyện của Babb, Dunkle đã lần theo những lá thư và bài báo của bà, tìm kiếm trong nhiều bộ sưu tập đặc biệt, như ở Thư viện Margaret Herrick (Los Angeles). Dunkle đến Trung tâm Harry Ransom hai hoặc ba lần một năm, nghiên cứu bộ sưu tập gồm 71 hộp thư, sổ lưu niệm và bản thảo nháp.

Dunkle cũng phỏng vấn bạn bè của Babb và đến thăm những nơi mà tác giả từng sống. Dunkle nói rằng "Giống như Babb, tôi cần phải cảm mới viết được một cảnh".

Một đoạn cảm động của cuốn sách là khi Dunkle mô tả cách Steinbeck "tung đòn văn chương" vào Babb. Trong khi Babb tiếp tục công việc tại trại vào năm 1938 thì Steinbeck bắt tay vào viết tiểu thuyết của mình. Ông nổi tiếng vì cho ra đời Chùm nho thịnh nộchỉ trong trong 100 ngày.

Dunkle viết rằng Babb không muốn rời đi cho đến khi hoàn thành công việc nên đã trì hoãn việc bắt tàu đến New York và hoàn thành tiểu thuyết.

Cerf hủy hợp đồng cuốn sách của Babb vì cho rằng hai cuốn sách về Dust Bowl là quá nhiều nhưng "trớ trêu cay đắng thay, Chùm nho thịnh nộkhông phải sách về Dust Bowl", biên kịch kiêm nhà sản xuất phim tài liệu The Dust Bowl Dayton Duncan cho biết.

"Gia đình Joad đến từ Oklahoma, nhưng họ đến từ miền Đông Oklahoma, vậy nên họ không gặp bão. Ruộng bông của họ bị hạn hán và Đại suy thoái vùi dập".

Dunkle từng rất thích Chùm nho thịnh nộkhi còn học trung học, nhưng lúc đó bà của Dunkle lại "rất ghét phiên bản của Steinbeck". Đọc tác phẩm của Babb, Dunkle mới hiểu tại sao.

Bà của Dunkle cảm thấy Steinbeck đã miêu tả những người tị nạn Dust Bowl như nạn nhân. Còn trong tiểu thuyết của Babb, Dunkle bắt gặp một nhà văn hiểu biết về người di cư và trải nghiệm của họ sâu sắc hơn nhiều so với Steinbeck. Tiểu thuyết của bà mở đầu từ rất lâu trước khi cuộc sống họ bị Dust Bowl đảo lộn.

"Ta theo chân họ ở Oklahoma và ở Panhandle trước khi Dust Bowl ập đến", Dunkle nói. "Vì vậy chuyện xảy ra, bạn sẽ đồng cảm với họ. Bạn hiểu được cảm giác mất tất cả".

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

• ·Nhận định, soi kèo Getafe vs Real Madrid, 2h30 ngày 24/4: Kẻ ngáng đường
• ·Nhận định, soi kèo Unirea Slobozia vs Sepsi, 22h00 ngày 17/1: Nỗ lực cải thiện phong độ
• ·Nhận định, soi kèo MU vs Brighton, 21h00 ngày 19/1: Trở lại mặt đất
• ·Nhận định, soi kèo Celta Vigo vs Athletic Bilbao, 20h00 ngày 19/1: Củng cố top 4
• ·Nhận định, soi kèo AEL Limassol vs Anorthosis, 23h00 ngày 25/4: Khách hết động lực
• ·Nhận định, soi kèo Chiangrai United vs BG Pathum United, 18h00 ngày 18/1: Cửa dưới thắng thế
• ·Soi kèo phạt góc Espanyol vs Valladolid, 3h00 ngày 18/1
• ·Nhận định, soi kèo Plymouth vs Queens Park Rangers, 19h30 ngày 18/1: Thay tướng đổi vận
• ·Siêu máy tính dự đoán Stuttgart vs Heidenheim, 1h30 ngày 26/4
• ·Nhận định, soi kèo Eyupspor vs Alanyaspor, 23h00 ngày 19/1: Sức mạnh tân binh
• ·Nhận định, soi kèo Eyupspor vs Alanyaspor, 23h00 ngày 19/1: Sức mạnh tân binh
• ·Nhận định, soi kèo Everton vs Tottenham, 21h00 ngày 19/1: Ngồi trên đống lửa
• ·Nhận định, soi kèo Liepaja vs Super Nova Riga, 22h00 ngày 25/4: Đả bại tân binh
• ·Siêu máy tính dự đoán AS Roma vs Genoa, 2h45 ngày 18/1
• ·Nhận định, soi kèo Thanh Hóa vs Hà Tĩnh, 18h00 ngày 18/1: Khách ‘ghi điểm’
• ·Siêu máy tính dự đoán Ipswich Town vs Man City, 23h30 ngày 19/1