Cụ thể, vào cuối tháng 4/2024, một phụ nữ tại Bình Phước đã nhận được lời mời kết bạn và nhắn tin làm quen từ một tài khoản Facebook tên ‘Yadni Bentos’. 

Sau khi người này đồng ý, quá trình trò chuyện, đối tượng cho biết hiện đang làm nhân viên cho Chính phủ Mỹ tham gia gìn giữ hòa bình ở Syria, có bố ruột là người Việt Nam nhưng đã mất. 

Đồng thời, đối tượng lừa đảo cũng cho biết bố mình trước khi chết có để lại số tiền 600.000 USD, tin tưởng nạn nhân nên đối tượng sẽ gửi số tiền được bố để lại về Việt Nam cho bà đầu tư.

Vài ngày sau, đối tượng chụp hình hộp tiền và giấy xác nhận gửi hàng về Việt Nam cho nạn nhân. Đến ngày 5/5, người phụ nữ này nhận được một cuộc điện thoại tự xưng nhân viên Công ty giao hàng nói bà phải đóng phí thông hải quan với số tiền 52 triệu đồng để nhận thùng hàng được gửi từ nước ngoài, người phụ nữ này đã chuyển khoản cho đối tượng 52 triệu đồng. Sau đó, đối tượng tiếp tục điện thoại nói phải đóng thuế hải quan với số tiền 130 triệu đồng.

Do lo sợ bị mất số tiền trong thùng hàng, người phụ nữ này trong 2 ngày 7/5 và 8/5, đã liên tiếp làm theo yêu cầu của đối tượng, chuyển khoản số tiền hơn 1 tỷ đồng để hoàn thành thủ tục xin giấy xác nhận và bảo hiểm lô hàng. Qua nhiều lần nhận được các cuộc điện thoại yêu cầu chuyển tiền từ đối tượng, nạn nhân mới nghi ngờ bị lừa đảo và trình báo với cơ quan công an.

Giám sát 24/7 để chủ động chống tấn công ransomware 

Trước việc tấn công mã hóa dữ liệu, còn gọi là tấn công ransomware ngày càng diễn biến phức tạp, cơ quan chức năng và 2 hiệp hội ngành nghề khuyến nghị các đơn vị khẩn trương rà soát, sao lưu dữ liệu đúng cách và giám sát 24/7.

Theo đó, sáng ngày 5/6, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia – NCA đã có khuyến nghị các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam khẩn trương rà soát, làm sạch hệ thống, đồng thời tăng cường giám sát an ninh mạng.

Một số biện pháp cụ thể được Ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và hợp tác quốc tế của NCA khuyến cáo các doanh nghiệp, tổ chức triển khai để chủ động phòng chống tấn công ransomware, đặc biệt cho các hệ thống ảo hóa, có thể kể đến như: Rà soát, làm sạch hệ thống (nếu có mã độc), đặc biệt với các máy chủ quan trọng; Cập nhật các bản vá lỗ hổng, loại bỏ các tài sản CNTT không sử dụng để tránh bị lợi dụng tấn công mạng; Kiểm tra lại các hệ thống sao lưu dự phòng, có phương án tách biệt hoàn toàn giữa hệ thống chính với dự phòng, đồng thời có kế hoạch sao lưu hệ thống một cách thường xuyên; Ban hành quy trình ứng phó, xử lý sự cố khi bị tấn công...

Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam - VNISA cũng đưa ra khuyến cáo các doanh nghiệp, tổ chức thành viên và đối tác chú trọng triển khai các giải pháp, biện pháp cần thiết đã được các cơ quan chức năng và VNISA khuyến nghị trong đợt tấn công ransomware hồi đầu tháng 4/2024.

Các đơn vị cần chú trọng đầu tư, trang bị các giải pháp giám sát mạnh để có thể phát hiện các dấu hiệu bất thường cũng như cảnh báo sớm nguy cơ bị tấn công mạng; Thường xuyên sao lưu dữ liệu theo quy trình chuẩn, triển khai các hệ thống dự phòng cho hệ thống thông tin để đảm bảo có thể cung cấp dịch vụ và hoạt động liên tục khi hệ thống chính gặp sự cố...

Với chức năng của cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực an toàn thông tin mạng, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) đề nghị các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trên toàn quốc thực hiện theo 9 biện pháp cơ bản đã được hướng dẫn trong ‘Cẩm nang phòng chống, giảm thiểu rủi ro từ tấn công ransomware’ để bảo vệ hệ thống, giảm thiểu rủi ro trước nguy cơ tấn công ransomware.

Trong đó, việc xây dựng kế hoạch sao lưu, phục hồi dữ liệu cho hệ thống, thông tin quan trọng là một biện pháp quan trọng hàng đầu. Các đơn vị cần thực hiện sao lưu đúng cách: Có bản sao lưu ‘offline’, không lưu đặt trong môi trường kết nối với hạ tầng mạng; Sao lưu thường xuyên và đảm bảo dữ liệu của các bản sao lưu được đầy đủ. Từ đó hạn chế, giảm thiểu ảnh hưởng của việc mất dữ liệu (khi bị mã hóa) và đẩy nhanh quá trình khôi phục khi có sự cố.

Thanh tra, kiểm tra hoạt động livestream bán hàng online

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 56/CĐ-TTg ngày 6/6/2024 yêu cầu các bộ ngành, địa phương tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số.

Công điện nêu rõ, những năm qua, thương mại điện tử đã và đang phát triển mạnh mẽ, trở thành xu hướng lớn trong thương mại toàn cầu.

Tại Việt Nam, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số cũng đặt ra những thách thức đối với công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, công tác quản lý thu thuế… 

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan rà soát các văn bản pháp luật hiện hành để kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về quản lý thương mại điện tử.

Bộ Công Thương cũng được yêu cầu khẩn trương hoàn thiện và trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Nghị định này phải được trình trước ngày 15/6/2024 nhằm tăng cường chế tài xử lý hành vi vi phạm về lưu trữ và cung cấp thông tin đối với các chủ thể hoạt động thương mại điện tử.

Thủ tướng yêu cầu tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021-2025, trên cơ sở đó nghiên cứu xây dựng và trình cấp có thẩm quyền xem xét phê duyệt Kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo.

Công điện của Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan ban ngành có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động livestream bán hàng, đồng bộ dữ liệu dân cư với dữ liệu hộ tịch, thuế, ngân hàng… và tăng cường giám sát các giao dịch trực tuyến, chống gian lận thương mại...

Internet là hạ tầng quan trọng bậc nhất thúc đẩy chuyển đổi số

Ngày 7/6, hội nghị chính của sự kiện VNNIC Internet Conference 2024 chủ đề “An toàn, bền vững hạ tầng Internet trước sự phát triển các công nghệ mới” đã được Trung tâm Internet Việt Nam - VNNIC, Bộ TT&TT tổ chức tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng cho hay, một trong những quan điểm phát triển được xác định rõ trong “Quy hoạch hạ tầng TT&TT thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” đó là, hạ tầng TT&TT là hạ tầng cho chuyển đổi số quốc gia, mở ra không gian phát triển mới cho kinh tế - xã hội, gắn kết sự phát triển trên không gian mới so với không gian phát triển vật lý truyền thống, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nhắc lại nội dung được Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng tổng quát hóa - “Hạ tầng viễn thông là tầng đáy. Trên hạ tầng viễn thông là hạ tầng Internet. Trên hạ tầng Internet là hạ tầng số. Trên hạ tầng số là hạ tầng chuyển đổi số”, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng nhấn mạnh: Internet là một trong những hạ tầng quan trọng nhất để thúc đẩy phát triển dữ liệu số, công nghệ số và chuyển đổi số.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, từ thời điểm chính thức kết nối Internet toàn cầu vào năm 1997, Internet Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, trở nên lớn hơn về quy mô, nhanh hơn về kết nối và hiện đại hơn về công nghệ. Từ một mạng độc lập duy nhất, đã phát triển lên đến gần 1.000 mạng có IP và số hiệu mạng độc lập kết nối với nhau. Tỷ lệ chuyển đổi sử dụng địa chỉ Internet mới IPv6 của Việt Nam đã đạt 60. Việt Nam hiện là 1 trong 10 quốc gia dẫn đầu toàn cầu về tỷ lệ này.

Để đáp ứng giai đoạn chuyển đổi số, hạ tầng số Việt Nam phải có dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn. Để đáp ứng sự phát triển của các dịch vụ Internet, công nghệ mới, hạ tầng Internet Việt Nam cần thay đổi, cải tiến, tương thích với sự phát triển của các công nghệ mới nhưng đảm bảo sự an toàn và bền vững.

Bên cạnh đề xuất 5 nội dung trao đổi, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng cũng tin tưởng rằng qua thảo luận, kết nối và hợp tác, đại diện các tổ chức, doanh nghiệp cùng chuyên gia trong nước và quốc tế tham dự VNNIC Internet Conference 2024 sẽ xác định được các giải pháp hướng tới phát triển hạ tầng Internet Việt Nam hiện đại, thông minh và an toàn; Là nền tảng cốt lõi cho Internet Việt Nam phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn.

Công ty NSO ngay sau đó đã lên tiếng phản đối quyết định trên của Mỹ, cho rằng công nghệ của NSO đã hỗ trợ các lợi ích và chính sách an ninh quốc gia của Mỹ bằng cách ngăn chặn khủng bố và tội phạm. Do đó, NSO sẽ tìm cách đảo ngược quyết định của Washington.

Phần mềm Pegasus do công ty NSO phát triển có khả năng xâm nhập trái phép điện thoại thông minh của các nhà báo, quan chức chính phủ... để thu thập dữ liệu. Một danh sách gồm 50.000 mục tiêu có thể bị theo dõi đã rò rỉ và gây chấn động trên thế giới. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người có tên trong danh sách này, đã phải đổi điện thoại và thay số điện thoại, đồng thời yêu cầu tiến hành điều tra.

Trong khi đó, Isarel đã thành lập một nhóm liên ngành nhằm tìm hiểu rõ những cáo buộc này. Thủ tướng Israel Naftali Bennett ngày 1/11 cam kết sẽ minh bạch với Pháp những dữ liệu liên quan. NSO cho biết đã xuất khẩu phần mềm Pegasus tới 45 quốc gia với sự phê chuẩn của Chính phủ Israel. Công ty này nhấn mạnh phần mềm Pegasus chỉ dùng để chống khủng bố và các loại hình tội phạm khác.

Theo Baotintuc

Cảnh báo nghiêm trọng cho hàng triệu người dùng iPhone

Mới đây, Citizen Lab, một cơ quan giám sát internet có trụ sở tại Đại học Toronto, Canada đã phát hiện vụ tấn công Pegasus mới nhằm vào hàng triệu người dùng iPhone trên thế giới.

“Được an toàn và cảm thấy an toàn cho phép chúng ta làm được nhiều hơn, sáng tạo hơn và tin tưởng hơn vào công nghệ kết nối tất cả chúng ta”, ông Vasu Jakka - Phó Chủ tịch phụ trách Bảo mật, Tuân thủ và Danh tính của Microsoft chia sẻ.

Vấn đề bảo mật doanh nghiệp

Trong bối cảnh làm việc từ xa hoặc môi trường hybrid work, các nhân viên là một trong những lỗ hổng an ninh lớn nhất của doanh nghiệp.

Theo một khảo sát do Kaspersky thực hiện gần đây (1), hơn một nửa số doanh nghiệp cho rằng các rủi ro an ninh mạng của họ bắt nguồn từ nội bộ. Cùng đó, ba e ngại hàng đầu về bảo vệ an ninh mạng của một doanh nghiệp đều liên quan đến người lao động hoặc lỗi của con người (2), bao gồm: chia sẻ dữ liệu không phù hợp qua thiết bị di động (47%); đánh mất thiết bị di động khiến tổ chức gặp rủi ro (46%); và người lao động sử dụng tài nguyên CNTT không phù hợp (44%).

Giải quyết vấn đề này, Microsoft đã nhiều lần đề cập đến việc thiết lập lại bảo mật, danh tính và tuân thủ. Theo đó, hãng cho rằng bảo mật không phải là “áp” một hệ thống tiêu chuẩn từ bên ngoài vào, mà các thành phần của hệ thống bảo mật (an ninh mạng, danh tính và tuân thủ...) cần phải được tích hợp chặt chẽ ngay trong các sản phẩm và nền tảng mà doanh nghiệp đang sử dụng, từ đó đảm bảo sự liền mạch trong việc quản lý truy cập an toàn, bảo mật dữ liệu, đáp ứng các yêu cầu quy định và bảo vệ khỏi các mối đe dọa.

Theo một khảo sát do Kaspersky, hơn một nửa số doanh nghiệp cho rằng các rủi ro an ninh mạng của họ bắt nguồn từ nội bộ

Theo Phó Chủ tịch Vasu Jakka, Phụ trách Bảo mật, Tuân thủ và Danh tính của Microsoft, hãng không ngừng nỗ lực hỗ trợ các tổ chức và doanh nghiệp trang bị và thích ứng với những cải tiến về bảo mật, nhằm cung cấp khả năng bảo vệ, phát hiện và ứng phó tốt nhất trong môi trường đa đám mây, đa nền tảng của cũng như tạo điều kiện thuận lợi để các chuyên gia bảo mật có thể đón đầu các cuộc tấn công. Tất cả những cải tiến này đều được tích hợp liền mạch trong Microsoft 365 Defender - giải pháp cung cấp khả năng phát hiện và đối phó cho danh tính, điểm cuối, ứng dụng đám mây, email và tài liệu.

Siemens và “bài toán” làm việc từ xa an toàn, linh hoạt hơn

Siemens – một “tên tuổi” trong làng công nghệ thế giới, có khoảng hơn 140.000 nhân viên, phân bố tại hơn 125 địa điểm trên 43 quốc gia, làm việc tại nhà hoặc tại một địa điểm khác bên ngoài văn phòng từ 2 đến 3 ngày một tuần đã trở thành thông lệ tiêu chuẩn tại Siemens.

Khi Covid-19 bùng phát và các nhân viên của hãng buộc phải làm việc tại nhà, nhu cầu liên lạc từ xa tăng đột biến, Siemens đã triển khai Microsoft Teams “thần tốc” để cung cấp giải pháp cộng tác, họp, gọi điện, chia sẻ thông tin thời gian thực có khả năng mở rộng và đáng tin cậy.

Theo Gartner, Microsoft là đơn vị đi đầu trong nền tảng bảo mật điểm cuối năm 2021 trong Magic Quadrant

Trong hơn một thập kỷ, các nhân viên của Siemens chỉ sử dụng giải pháp liên lạc tại chỗ (on-premise). Năm 2020 chứng kiến một quyết định chiến lược, khi hãng chuyển sang đám mây với Microsoft 365 và sử dụng Teams làm nền tảng cộng tác chính của công ty như một phần của sự chuyển đổi đó.

Ngoài ra, để đáp ứng yêu cầu bảo mật một cách chặt chẽ, Siemens đã sử dụng bộ giải pháp bảo mật điểm cuối Microsoft Endpoint Manager để quản lý từ xa các thiết bị được sử dụng cho công việc, bao gồm điện thoại, máy tính bảng và laptop, của nhân viên.

Đây là giải pháp bảo mật điểm cuối toàn diện, triển khai trên nền tảng đám mây, với khả năng quản lý và đánh giá các lỗ hổng dựa trên rủi ro, từ đó giảm mức độ tấn công bề mặt cũng như tự động điều tra và khắc phục.

“Thông qua Teams, mọi nhân viên của chúng tôi đều có thể kết nối an toàn hơn với khách hàng, đối tác cũng như nhà cung cấp thông qua quyền truy cập với tư cách là khách đã được phê duyệt”, Tiago Charréu, Trưởng nhóm triển khai Microsoft Teams toàn cầu của Siemens, cho biết.

Tương tác, linh hoạt và an toàn là những "từ khóa" quan trọng cho làm việc từ xa

Nhờ bộ phận CNTT lập kế hoạch nhanh chóng và triển khai Teams minh bạch, rõ ràng, nhân viên của Siemens đã duy trì mức năng suất bình thường của họ khi chuyển sang Teams để làm việc tại nhà.

Với 200 phòng đang được sử dụng hiện nay và khoảng 2.000 phòng được lên kế hoạch vào cuối năm, các kỹ thuật viên phòng họp có thể tiết kiệm được khá nhiều thời gian khi không phải giám sát thiết bị và xử lý sự cố, thay vào đó tập trung vào các ưu tiên kinh doanh cốt lõi.

Andreas Rieger, Trưởng bộ phận Cộng tác Video tại Siemens, giải thích: “Trước đây, hệ thống quản lý phòng của chúng tôi không xử lý các bản cập nhật chương trình cơ sở và khi xảy ra sự cố, chúng tôi phải đến từng phòng, tách mọi thứ ra, cập nhật chương trình cơ sở rồi gắn tất cả lại. Đây thực sự là một cơn ác mộng. Teams Room Premium đã giúp chúng tôi xử lý các cập nhật đó, cung cấp một hệ thống cảnh báo rất chi tiết của từng sự kiện cụ thể như sự cố về camera, sự cố loa ngoài hay sự cố về tài khoản để chuyên viên có thể giải quyết chúng ngay lập tức.”

Anh Phan

Tương lai làm việc tại nhà của người lao động Mỹ

Với sự lây lan của biến chủng Delta, hình thức làm việc tại nhà có khả năng trở thành lựa chọn của tương lai.

Công an thành phố Hà Nội khuyến cáo người dân không cung cấp thông tin cá nhân qua tin nhắn SMS, email, phần mềm chat Zalo, Facebook … và không truy cập vào đường link với nội dung giả mạo ngân hàng như trên.

Khi nhận các tin nhắn nghi vấn, không rõ ràng, người dân có thể gọi điện trực tiếp lên tổng đài chăm sóc khách hàng của ngân hàng để kiểm tra lại thông tin và phản ánh tin nhắn giả mạo tới ngân hàng và các cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời.

Ngoài ra, người dân cần thường xuyên thay đổi mật khẩu đăng nhập tài khoản Internet Banking, Smartbanking và có biện pháp để quản lý, bảo mật các thông tin này. Tuyệt đối không cung cấp, không nhập mã OTP cho người lạ để tránh mắc bẫy của các đối tượng lừa đảo.

Chia sẻ tại tọa đàm cấp cao Lãnh đạo CNTT và an toàn thông tin chủ đề “Nâng cao năng lực ứng phó thách thức an toàn, an ninh mạng trong tình hình mới” diễn ra ngày 9/9, ông Trần Quang Hưng, Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) cho biết, trong 4 tháng gần đây, khi làn sóng dịch Covid-19 thứ tư bùng phát tại Việt Nam, các hoạt động lừa đảo trực tuyến đã tăng rất mạnh.

"Có tháng Trung tâm NCSC đã phải xử lý hàng nghìn website liên quan đến lừa đảo, giả mạo các dịch vụ trực tuyến của ngân hàng, sàn thương mại điện tử.... Đây là nguy cơ rất lớn với người dùng”, ông Trần Quang Hưng nhấn mạnh.

Cũng tại tọa đàm, chuyên gia Viettel Cyber Security cho hay, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, tấn công lừa đảo ngày càng gia tăng, đe dọa người dùng trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Dẫn nguồn số liệu thống kê Statista, vị chuyên gia này thông tin: Trên thế giới số lượng email lừa đảo bùng phát mạnh, tăng tới 600% so với trước thời điểm dịch Covid-19. Các vụ lừa đào trực tuyến đã tới 51% so với trước thời điểm dịch Covid-19.

Còn tại Việt Nam, ghi nhận từ hệ thống của Viettel Cyber Security, chỉ trong nửa đầu năm nay, số lượng tên miền lừa đảo đã lên tới 3.000, tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Cùng với đó, trong nửa đầu năm 2021, đã có khoảng 97.000 tài khoản tại Việt Nam bị lộ, trong đó có 2.000 tài khoản lĩnh vực ngân hàng.

Theo số liệu của Bộ TT&TT, trong 8 tháng đầu năm nay, trong tổng số 5.082 cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam đã được Cục An toàn thông tin ghi nhận, có 1.212 cuộc tấn công lừa đảo Phishing, chiếm gần 24%.

Đáng chú ý, chỉ trong 3 tuần từ ngày 23/8 đến ngày 12/9, đã có tới 369 phản ánh trường hợp lừa đảo do người dùng Internet Việt Nam thông báo về Trung tâm NCSC thông qua hệ thống canhbao.ncsc.gov.vn. Qua kiểm tra, phân tích, có nhiều trường hợp như lừa đảo giả mạo website của các ngân hàng, giả mạo ví điện tử Momo để lừa tiền, giả mạo sàn thương mại điện tử Shopee và một số công ty lớn tại Việt Nam...

Các chuyên gia Trung tâm NCSC khuyến nghị người dùng cảnh giác, đề phòng cao độ để bảo vệ mình và người thân. Bên cạnh đó, người dùng cần chủ động báo cáo trang web không an toàn và có dấu hiệu lừa đảo tại website canhbao.ncsc.gov.vn.

Vân Anh

Tấn công lừa đảo chiếm trên 26% tổng số sự cố của các hệ thống tại Việt Nam

Trong hơn 3.900 cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam trong 7 tháng đầu năm, sự cố tấn công lừa đảo (Phishing) chiếm trên 26,1%. Các chuyên gia khuyến nghị người dùng cần nâng cao cảnh giác hơn nữa.

- PGS.TS Đinh Thị Kim Thoa, Tổng chủ biên chương trình Hoạt động trải nghiệm nhấn mạnh hoạt động trải nghiệm trong chương trình phổ thông mới không phải là một môn học mà là hoạt động giáo dục được thực hiện bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12.

PGS. TS Đinh Thị Kim Thoa, tổng chủ biên chương trình Hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Ảnh: Lê Văn.

Ở Tiểu học được gọi là Hoạt động trải nghiệm, ở THCS và THPT là Hoạt động trải nghiệm- Hướng nghiệp. Tuy nhiên, 2 tên gọi này vẫn đang trong quá trình xin ý kiến của dư luận.

Hoạt động trải nghiệm sẽ tạo cơ hội cho học sinh huy động, tổng hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học, các lĩnh vực giáo dục khác nhau để có thể trải nghiệm thực tiễn trong nhà trường, gia đình và xã hội. Đồng thời giúp các em có cơ hội để tham gia các hoạt động phục vụ cộng đồng và hoạt động hướng nghiệp.

Đặc biệt tất cả các hoạt động này phải dưới sự hướng dẫn, tổ chức của nhà giáo dục. Qua đó hình thành những phẩm chất chủ yếu, những năng lực chung đã được xác định tại chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.

Các năng lực và phẩm chất chung này sẽ được thực hiện trong hoạt động trải nghiệm thông qua 3 mục tiêu của hoạt động trải nghiệm.

Hoạt động trải nghiệm sẽ được tổ chức cả ở trong và ngoài lớp học, trong và ngoài nhà trường theo các quy mô: cá nhân, nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường.

- Các hoạt động trải nghiệm sẽ được phân loại như thế nào và mục tiêu của từng loại hình đó ra sao, thưa bà?

- Theo dự thảo, trong chương trình hoạt động trải nghiệm sắp tới, chúng tôi phân chia theo sơ đồ 4-4-4.

Cụ thể sẽ có 4 nhóm nội dung hoạt động trải nghiệm (gồm nhóm nội dung hoạt động phát triển cá nhân; nhóm hoạt động lao động, nhóm hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng; nhóm hoạt động giáo dục hướng nghiệp) nhằm thực hiện 3 mục tiêu cơ bản của hoạt động trải nghiệm (năng lực thích ứng với cuộc sống; năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động; năng lực định hướng nghề nghiệp). Trong khi thực hiện 3 mục tiêu năng lực này thì hoạt động trải nghiệm sáng tạo phải thực hiện luôn tất cả các mục tiêu về phẩm chất và năng lực của chương trình, tức là phẩm chất và năng lực cốt lõi.

4 nhóm nội dung này sẽ được triển khai thực hiện thông qua 4 loại hình hoạt động trải nghiệm trong nhà trường. Những loại hình này chúng ta sẽ khá quen thuộc bởi trong chương trình hiện hành cũng có. (thứ nhất là sinh hoạt dưới cờ, thứ 2 là sinh hoạt lớp, thứ 3 là hoạt động giáo dục theo chủ đề và thứ 4 là hoạt động những câu lạc bộ).

Vậy với các loại hình hoạt động chúng ta sẽ chủ yếu sử dụng những hình thức và phương pháp trải nghiệm nào? Chúng tôi sẽ đưa ra 4 nhóm tổ chức hoạt động (nhóm hình thức tổ chức hoạt động).

Thứ nhất là những hình thức nhóm mang tính cống hiến (gồm các hoạt động tình nguyện, nhân đạo, vì cộng đồng,…).

Thứ hai là hoạt động có tính khám phá như những chuyến đi thực địa, tham quan, dã ngoại,…

Thứ ba là hoạt động mang tính thể nghiệm, trẻ được trải nghiệm và thể nghiệm mình luôn qua các hoạt động giao lưu, đóng kịch, sân khấu hóa,…

Thứ tư là những hoạt động có tính nghiên cứu và phân hóa, như những dự án, hoạt động nghiên cứu khoa học rồi các hoạt động câu lạc bộ có tính định hướng có tính phân hóa,…

Như vậy, mỗi một hình thức hoạt động sẽ đạt được mục tiêu riêng. Ngay trong tên gọi, để giúp cho các giáo viên có thể rõ hơn từng hoạt động thì chúng tôi đã đặt tên gọi mang tính bản chất nhất cho từng nhóm.

Ảnh minh họa: Thanh Hùng.

- Với các hoạt động này, làm thế nào để giáo viên có thể tổ chức cho học sinh một cách đầy đủ?

- Các nhà trường nên tổ chức đầy đủ các đại diện của 4 nhóm này. Tất nhiên trong 1 nhóm có nhiều hình thức và chúng ta không thể sử dụng tất cả các hình thức nhưng nên dùng đầy đủ 4 nhóm tổ chức hoạt động và trong nhóm có thể tổ chức 1-2 loại hình thức hoạt động. Như vậy để học sinh được hưởng đầy đủ ưu thế của từng nhóm tổ chức hoạt động mang lại.

Trong 4 nhóm nội dung hoạt động trải nghiệm lớn thì tùy từng cấp học mà chúng ta sẽ tập trung vào nhóm nội dung nào nhiều hơn.

Ví dụ nhóm nội dung hoạt động phát triển cá nhân thì rõ ràng tập trung rất mạnh ở bậc tiểu học. Nhưng bậc THCS có thể nhẹ hơn và bắt đầu tăng dần nhóm hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng.

Đến bậc THPT thì các hoạt động phát triển cá nhân, hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng tất nhiên vẫn tiếp tục, nhưng đặc biệt đẩy mạnh hoạt động giáo dục hướng nghiệp. Tùy vào từng cấp học mà trọng số ở nhóm nội dung hoạt động nào nhiều hơn nhưng cả 4 đều có mặt trong mỗi cấp học.

Chương trình Hoạt động trải nghiệm mang tính mở và chương trình mà Bộ đưa ra chỉ quyết định đến những mục tiêu, yêu cầu cần đạt. Chúng tôi có đưa ra những gợi ý về nội dung nhưng cụ thể và chi tiết của từng nội dung thì hoàn toàn do các nhà trường, địa phương tự xây dựng.

Cũng có thể sau này nhiều nhóm các tác giả sẽ hỗ trợ các nhà trường xây dựng những bộ tài liệu để các thầy cô thực hiện nhiệm vụ này một cách dễ dàng hơn. Bộ GD-ĐT sẽ chỉ quản lý về mục tiêu, còn chọn bộ tài liệu nào thì do nhà trường quyết định và chương trình là khá mở.

- Chương trình có thể rất hay nhưng có thể trường triển khai đàng hoàng, trường lại chỉ làm cho có, không hiệu quả. Vậy chúng ta sẽ dựa vào đâu để đánh giá trường nào thực hiện hoạt động trải nghiệm hiệu quả?

- Nếu nói đánh giá về kiến thức các môn học thì khá dễ dàng. Nhưng đánh giá năng lực không phải chỉ có hoạt động trải nghiệm mà còn các môn học. Do đó cũng không phải dễ để đưa ra được 1 cách thức hay 1 đề thi để đánh giá được năng lực. Không chỉ ở Việt Nam mà quốc tế cũng vậy. Vì thế chúng ta cũng không nên quá cầu toàn và nghĩ rằng đánh giá năng lực là một cái gì đó rất ghê gớm.

Để có thể đánh giá được kết quả của hoạt động trải nghiệm chắc chắn việc theo dõi đứa trẻ thường xuyên là hết sức quan trọng, bởi để đảm bảo đánh giá được khách quan. Ngoài ra, với hoạt động trải nghiệm phải có một mức thời gian nhất định thì mới có thể nhìn ra được kết quả, sản phẩm của cả một quá trình rèn luyện của trẻ.

Ảnh minh họa: Thanh Hùng.

Do đó, việc chúng ta đánh giá từng năm một cũng đã là điều rất khó khăn. Như ở các nước thì rất khác, họ đánh giá kết quả của hoạt động giáo dục thường theo giai đoạn. Giả sử cả bậc tiểu học chỉ đánh giá 2 lần, hay THCS cũng vậy chứ họ không đánh giá theo từng năm. Song với đặc thù của giáo dục Việt Nam, chúng tôi cũng cố gắng đưa ra 12 mốc tương ứng với 12 năm để có thể đánh giá phần nào sự phát triển của một đứa trẻ. Tuy nhiên, chúng tôi cũng khuyến cáo nó chỉ mang tính chất tham khảo chứ chúng ta cũng không cứng nhắc, bởi đây là sự phát triển những năng lực tâm lý xã hội, mà chưa kể còn gắn với văn hóa, với từng vùng miền nữa.

Tuy vậy, chương trình được xây dựng sẽ đảm bảo rằng nhà trường dù trong bất kỳ điều kiện nào cũng đều có thể tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Tùy điều kiện như thế nào mà nhà trường lựa chọn quy mô cho phù hợp.

- Vậy những hoạt động Đội, Đoàn trước đây giờ sẽ được thực hiện như thế nào trong các nhà trường?

- Những hoạt động này với những tiêu chí, tôn chỉ riêng vẫn đưa vào nhà trường theo ngạch dọc. Tuy nhiên, các nội dung các chủ đề giáo dục của Đội, Đoàn thì hoàn toàn tích hợp vào các nội dung giáo dục của hoạt động trải nghiệm.

Chỉ có một số các nghi lễ, nghi thức của các hoạt động đoàn thể thì vẫn sẽ có những thời gian hoạt động những hình thức này.

Hoạt động trải nghiệm sẽ gắn với thực tiễn cuộc sống rất nhiều, vì vậy các cơ sở giáo dục sẽ quyết định lựa chọn các nội dung và hình thức cũng như không gian hoạt động sao cho phù hợp với học sinh, giáo viên, điều kiện của nhà trường, địa phương.

Thanh Hùng (Ghi) 

Ai sẽ dạy học sinh trải nghiệm sáng tạo?

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo thể hiện sự đổi mới toàn diện về "dạy người", nhằm khắc phục tình trạng nặng về dạy chữ của giáo dục hiện hành.