"Điểm danh" lại những vụ việc phạt học sinh gây xôn xao thời gian gần đây có: Cho học sinh tát nhau, uống nước giẻ lau vì lỗi nói bậy, nói chuyện trong lớp, phạt ăn hết gói thạch dừa vì tội ăn quà vặt, phạt quỳ vì… phụ huynh nhờ rèn học sinh...

Mỗi khi sự việc được bung ra, cùng với việc bị cả xã hội “ném đá”, nhiều giáo viên nhận lấy kết cục tạm đình chỉ đứng lớp và chịu kỉ luật sau đó. Nhưng rồi, những vụ việc như thế vẫn tái diễn.

Người đứng ngoài nhìn vào thì kinh ngạc vì không hiểu tại sao các thầy, cô không nhìn vào những “gương xấu” để điều chỉnh, kiềm chế? Tại sao cái kết buồn với những giáo viên khác không tác động đến họ?

Nhưng những người “trong cuộc” thì lại có thái độ, phản ứng khác, đa phần là chia sẻ. Bởi bất cứ giáo viên nào cũng từng phải đối diện với những tình huống học sinh mắc lỗi. Khi không kiểm soát được cảm xúc, không có phương pháp xử lý sáng suốt, tất sẽ dẫn đến hành vi thiếu chuẩn mực.

Người đứng ngoài nhìn vào kinh ngạc vì không hiểu tại sao các thầy, cô không nhìn vào những “gương xấu” để điều chỉnh, kiềm chế?

Cô Lê Thị Nếp, giáo viên Trường Tiểu học Bắc Sơn, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình khi chia sẻ về hành trình “tự thay đổi bản thân” đã thú nhận từng duy trì kỉ luật bằng những hình thức hà khắc như dùng thước để vụt vào tay những em viết ẩu hay có hành vi thái quá trong lớp học.

“Những ngày mới ra trường, tôi được phân công dạy cấp 2 (THCS - phóng viên). Cách tôi tiếp cận với học trò bướng bỉnh đơn giản là nghiêm khắc với chúng sẽ giữ được kỷ cương lớp học. Nhưng tôi càng cứng rắn, học trò lại càng trở nên… cứng đầu. Chúng đáp trả lại sự nghiêm khắc của tôi bằng những ánh mắt lườm nguýt, những câu chửi thầm hay cả những nắm đấm được giơ từ phía sau lưng”, cô Nếp tâm sự.

Ức chế, chán nản, bế tắc là tâm lý của nhiều giáo viên, không chỉ giáo viên trẻ mà cả những người lâu năm trong nghề.

“Có giai đoạn, tôi cảm thấy nản vô cùng và không còn cảm xúc với nghề nữa. Tôi từng muốn bỏ cuộc bởi mỗi ngày đến lớp không còn là một ngày vui. Khi tôi lỡ đánh học sinh, thậm chí nhiều phụ huynh còn kéo tới nói những lời lẽ xúc phạm. Mặc dù tôi đã cố gắng không quan tâm đến thái độ của họ nhưng tôi vẫn không cảm thấy nhẹ nhàng hơn khi vào lớp”, một cô giáo cho biết.

Cô Ngô Thị Minh Hiền, giáo viên Trường THCS&THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) kể về kỉ niệm với một học sinh: Cậu bé không thích học, không thích thi và không chịu làm bài tập. Thái độ ngang bướng, vô lễ của cậu như “đổ dầu vào lửa” khiến cô không kiềm chế được, cầm cuộn giấy đập xuống bàn. Cú đập này không may trúng vào tay cậu bé và ngay lập tức cậu này gào tướng lên “Tại sao cô đánh con, cô không có quyền đánh con nhé, cô không đủ tư cách là giáo viên”.

Cô Hiền kể lời của cậu bé hôm đó khiến cô cảm thấy cả bầu trời như sụp xuống dưới chân. “Tôi phải hít sâu để cố kiềm chế cảm xúc”, cô Hiền tâm sự.

Còn câu chuyện từng xảy ra với cô Nguyễn Tố Tâm, giáo viên Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) thì như sau: “Một học sinh xin ra ngoài khá lâu. Khi em trở lại lớp, tôi có hỏi thì nói đi vệ sinh. Và em khiến tôi thực sự sốc khi bảo “cô không tin thì đi mà ngửi”.

Đó là lời của một học sinh nữ, thuộc hàng “ngoan” ở lớp chứ không phải học sinh hư, nhưng đã khiến cô giáo chết đứng vì sốc.

Từ bế tắc đến… mặc kệ

Rất nhiều câu chuyện “phạt học sinh” gần đây cho thấy giáo viên phải đơn độc xử lý tình huống khi học sinh chưa ngoan, vi phạm nề nếp. Vì đơn độc nên bế tắc trong hành xử, và cách phổ biến được nhiều thầy, cô sử dụng trong nhà trường hiện nay khi gặp “ca khó” là dùng bạo lực, bao gồm bạo lực bằng hành động (đánh học sinh) hoặc bạo lực ngôn ngữ (quát mắt, mạt sát khi không kiềm chế cảm xúc).

Khi câu chuyện giáo viên cho học sinh tát một em khác 50 cái ở Trường Tiểu học Quang Trung (Hà Nội) gây xôn xao, đã có một số giáo viên tiểu học cho biết “chuyện cho học sinh tát nhau” là khá phổ biến. Việc này do giáo viên lâu năm “truyền kinh nghiệm” cho người mới. Đó là một cách “rèn học sinh” nhưng cô không phải “động chân tay”. Và chính vì cách “truyền kinh nghiệm” tùy tiện này mà nhiều giáo viên bước vào nghề xem các hình thức phạt học sinh tiêu cực là “giải pháp duy nhất”.

Lớp 9B, Trường THCS Tô Hiệu (Thường Tín, Hà Nội), nơi xảy ra sự việc cô giáo phạt học sinh quỳ gối. Ảnh: Thúy Nga

Tương tự, câu chuyện ở Trường THCS Tô Hiệu (Hà Nội) với việc giáo viên “phạt quỳ” do học sinh quậy quá và phụ huynh đề nghị. Hai luồng dư luận trái chiều về câu chuyện này tưởng như không ngừng.

Tạm gác một bên quan điểm “không chấp nhận phạt quỳ” mà lắng nghe những ý kiến chia sẻ, ủng hộ cô giáo, không thể không đặt ra câu hỏi “Vì sao vậy?”…

Chia sẻ với một “tai nạn nghề nghiệp” là cách nghĩ nhân văn, nhưng còn ủng hộ cách làm thì quả là vấn đề thực sự nghiêm túc. Nó chứng tỏ giáo viên không còn cách nào khác nữa hoặc cho rằng cách làm này là hiệu quả. Và dù là hướng nghĩ nào thì điều này cũng là minh chứng của sự bế tắc trong giáo dục học sinh - bế tắc của gia đình và giáo viên.

Đáng nói là nhiều thầy, cô giáo đã biến hành xử bế tắc đó thành sự thông thường, phổ biến và biện minh rằng “truyền thống” là như vậy.

Cô giáo ở Trường Tiểu học Quán Toan (Hải Phòng) là điển hình của trường hợp coi việc “đánh học sinh” như một thói quen, như cách làm đương nhiên để “trị” học trò. Cô giáo đã bị chịu mức kỉ luật nghiêm khắc là buộc thôi việc. Nhưng ở trong nhiều nhà trường, chắc chắn hành xử “đương nhiên” này sẽ vẫn được truyền từ thế hệ giáo viên này sang thế hệ giáo viên khác, chỉ không giống về mức độ.

Cô giáo Nguyễn Thị Hiền Lương, Trường THCS Thăng Long (Hà Nội) cho rằng “Với một số người, cách giáo dục duy nhất và hiệu quả nhất là trừng phạt, bởi “yêu cho roi cho vọt”, “khiến học sinh sợ mà học”.

Cho dù cách “cho roi cho vọt” không hiệu quả như mong đợi, thậm chí trong một số tình huống phản tác dụng nhưng vẫn nhiều người áp dụng, như một thói quen”.

Theo cô Hiền Lương thì áp lực công việc quá nhiều, nhất là trong những ngày cuối năm học với điểm số, thi cử, bài vở, sổ sách chất chồng, khiến giáo viên luôn cảm thấy căng thằng và ức chế. Mặt khác, giáo viên ấy chưa biết tự giải phóng bản thân khỏi những áp lực bên ngoài, thậm chí là áp lực tự thân. Do đó, họ luôn phải gồng mình lên và đôi khi không kiềm chế trong hành xử với học sinh.

Càng ngày tôi càng thấy nghề giáo thực sự là một nghề nguy hiểm. Giáo viên dường như không còn một vũ khí nào để khiến cho học sinh cảm thấy “sợ” như trước. Đánh nhiều, mắng nhiều học sinh cũng sẽ lì đòn. Bởi vậy, nếu không tìm ra được giải pháp, giáo viên sẽ trở nên vô cảm và buông chữ “kệ” cho an toàn.

Không có mẫu số chung cho… phạt

Quy định không bao giờ bao trùm được hết các tình huống thực tế đã và đang diễn ra trong các nhà trường phổ thông. Nhưng so với yêu cầu giáo dục học sinh hiện nay thì các quy định liên quan tới xử phạt/kỉ luật đã lạc hậu, cứng nhắc.

Việc khiển trách, cảnh cáo trước toàn trường, tạm đình chỉ học một tuần/tháng/năm khá cứng nhắc, có chiều hướng tiêu cực và chỉ áp dụng khi học sinh phạm những lỗi gây hậu quả lớn. Còn việc “phạt để uốn nắn” học sinh thường ngày lệ thuộc hoàn toàn vào xử trí của giáo viên chủ nhiệm/giáo viên bộ môn.

Tình huống sư phạm thì nhiều nhưng rất ít trường, nhất là trường công lập có các sinh hoạt chuyên môn nhằm chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ về nghiệp vụ. Cũng thiếu các quy định cụ thể, sự kiểm soát giúp giáo viên điều chỉnh kịp thời hành xử của mình.

Các cô giáo có ý thức “thay đổi bản thân” trong tình huống giáo dục học sinh có cá tính đặc biệt đều cho biết phải tự tìm ra các cách khác nhau. Họ cũng thất bại, nhiều khi cảm giác bất lực, bật khóc nhưng có những người đã tìm được tiếng nói chung với học sinh. Điều đó chỉ xảy ra khi họ áp dụng kỉ luật tích cực, thể hiện sự tôn trọng, nhẫn nại và chân thành.

Cô Hiền Lương kể có những trường hợp cô phải mất vài tháng, cả học kì để tìm cách tiếp cận, để học sinh tin cậy, thay đổi. Cũng chính vì phải nhẫn nại như vậy nên không phải ai cũng làm và biết cách làm khi thu phục học trò, để tránh dùng những hình phạt tiêu cực.

Bài 2: Phạt sao cho...tích cực?

Hà An - Thúy Nga

"Không thể dùng bạo lực học đường nhân danh giáo dục"

Theo TS Lê Nguyên Phương thì "Chúng ta không thể diệt chủng nhân danh ổn định thì chúng ta cũng không dùng bạo lực nhân danh giáo dục".

Đến dự án phim Tiệc trăng máu, Nguyễn Quang Dũng nhờ Huy Tuấn đề xuất một số giọng ca phù hợp, khi nghe đến tên Bùi Lan Hương liền kêu lên: "Cô đó được đó".

Lúc thu nhạc phim, anh chụp dáng Bùi Lan Hương ngồi trầm ngâm nghe lại bản thu, tỏ ra khoái chí. Nữ ca sĩ phát hiện: "Ồ, hình như anh ấy để ý mình".

Những buổi đi ăn bàn công việc vô hình trung vun vén tình cảm đôi lứa. Đáng lưu ý, Nguyễn Quang Dũng nhấn mạnh không 'đổ' Bùi Lan Hương vì nhan sắc.

Bạn gái chất vấn: "Nếu vì công việc, anh chỉ cần mời cơm 1 bữa thôi, mắc gì mời hoài vậy?", nam đạo diễn giải thích: "Người ta đồn tôi mê người đẹp, thật ra tôi mê người tài. Còn người vừa đẹp vừa tài giỏi như Hương, chắc chắn tôi phải 'đổ' rồi".

Ban đầu Bùi Lan Hương thích nói chuyện với Nguyễn Quang Dũng vì tò mò về thế giới phim ảnh, sau cảm mến người đàn ông gần gũi, chân thật, không làm màu.

Sau 3 năm yêu, một hôm, Nguyễn Quang Dũng và Bùi Lan Hương đi chơi biển, chụp nhiều ảnh kỷ niệm. Bùi Lan Hương thích mê ảnh đẹp, muốn đăng lên mạng xã hội nhưng Nguyễn Quang Dũng lo bị cho là "lấy đời tư pr phim Đất rừng phương Nam"sắp ra mắt, cuối cùng vẫn chọn chiều bạn gái.

Ca sĩ 8X chia sẻ: "Tôi từng giấu kín mối quan hệ với anh Dũng vì sợ bị bàn tán lại mất vui. Đến lúc tự tin không quan tâm những lời bàn tán cũng như tình yêu dành cho bạn trai chín muồi, tôi mặc kệ tất cả và công khai".

Nguyễn Quang Dũng quen chịu áp lực và cách làm việc của truyền thông, chỉ lo bạn gái căng thẳng. Ngược lại mỗi lần thấy nam đạo diễn bị xúc phạm ngoại hình, tuổi tác, Bùi Lan Hương buồn và tổn thương. Sau tất cả, cô chọn mạnh mẽ đối diện để bảo vệ tình yêu và người yêu. 

Suốt thời gian bộ phim Đất rừng phương Namcủa Nguyễn Quang Dũng gây tranh cãi vừa qua, Bùi Lan Hương nói chưa từng thấy bạn trai căng thẳng như vậy trong nhiều năm bên nhau.

Cô gác lại công việc, ở bên Nguyễn Quang Dũng 24/24 lắng nghe, thấu hiểu và chia sẻ với anh. Ca sĩ nói: "Tôi sợ anh ấy tiêu cực. Lúc vui, chúng ta có rất đông người xung quanh nhưng những lúc như vậy luôn cần một người bên cạnh. Không ai nên sống đơn độc trên đời".

Theo Nguyễn Quang Dũng, sự hòa hợp giữa hai người được thể hiện không chỉ lúc nói chuyện mà cả lúc im lặng.

Bùi Lan Hương kể vui từng xin bạn trai đóng vai xác chết trong phim Đất rừng phương Nam, chỉ cần cát-sê 500 nghìn đồng nhưng bị từ chối.

Nguyễn Quang Dũng phân trần: "Tôi khá ngại làm việc với người thân, nhất là những người có khả năng át vía mình như Hương".

Gần đây, khi Bùi Lan Hương nhờ đạo diễn MV Nữ hoàng, Nguyễn Quang Dũng xem như 'mệnh lệnh' gần như không thể từ chối vì hiểu tâm lý bạn gái cần mình. Anh bất chấp khó khăn, chiều theo mọi ý tưởng của cô.

MV có cảnh Bùi Lan Hương thoát y, chạy đến quấn lấy mẫu nam (Bùi Huy Tùng đóng) trên đê chắn sóng Cát Hải, Hải Phòng. Theo Nguyễn Quang Dũng, cảnh nóng luôn khó quay và thách thức mọi đạo diễn nhưng về cá nhân thấy 'không có vấn đề'. 

"Đã là công việc, tôi phải làm mà không thấy lấn cấn. Trong nghệ thuật, đạo diễn Trần Anh Hùng từng quay cảnh vợ mình và một diễn viên nam còn 'nóng' hơn", anh cho hay.

Nhiều năm yêu, cặp đôi phát hiện khuyết điểm, tính xấu ở đối phương nhưng học cách chấp nhận, yêu con người nhau bao gồm cả mặt tốt lẫn chưa chưa tốt.

MV 'Nữ hoàng' do Nguyễn Quang Dũng đạo diễn

Bức ảnh đăng kèm nội dung chia sẻ

Trước đó không lâu, trên trang mạng xã hội, sinh viên Đặng Thị Ngọc Trâm được cho là sinh viên trường Học viện Nông nghiệp đã chia sẻ cách xử lí lọc nước sinh hoạt trong kí túc xá thủ công. Chia sẻ có nội dung như sau:

“Nếu đang ở kí túc xá thì càng nên thử. Cần vài tờ khăn ướt và giây chun. Bịt miệng vòi nước lại và xả chảy liên tục khoảng 1 tiếng. Tháo tờ khăn ướt ra và xem thế nào nhé. Hiện mình đang ở kí túc xá C3. Phòng mình đã dùng khăn ướt để lọc nước khá lâu rồi. Không biết các phòng khác thì như thế nào? Với nguồn nước như vậy có ai thế ghê sợ không? Tuy nhà trường đã có hệ thống lọc nước để sinh viên ở kí túc xá lấy về uống. Nhưng nguồn nước này bạn rửa mặt, tắm rửa, rửa hoa quả, đồ ăn thì bạn thấy như thế nào?”

Ngay lập tức chia sẻ trên nhận được nhiều ý kiến bình luận của sinh viên trong trường. Nhiều người giật mình hoảng hốt và hết sức ngạc nhiên, lo ngại về hiện tượng nước đóng cặn đen trên tờ khăn ướt. Tuy nhiên, đa số các sinh viên đang ở trong kí túc cho biết đã sử dụng nhiều biện pháp để lọc nước từ lâu. Bên cạnh đó, nhiều sinh viên còn đăng tải những hình ảnh nước đen sì và cho rằng đây là chuyện thường xảy ra trong nhiều năm.

Nước đen là chuyện bình thường

Trao đổi trực tiếp với một số sinh viên đang ở kí túc xá của trường Học viện Nông nghiệp Việt Nam thì được biết, tình trạng nước màu đen thỉnh thoảng xảy ra ở các khu nhà như: B4, C2, C3, A1, A2, B3. Đó hầu hết là các khu nhà cũ, đã được xây dựng từ lâu.

Sinh viên Vàng Thị Hồng, khóa 56 cho biết: “Khi phát hiện nước màu đen và báo các với ban quản lý kí túc xá thì được trả lời là do hệ thống lọc nước hỏng, đợi nó sạch thôi. Có hôm đợi mãi không sạch chẳng ai dám tắm. Sinh viên trong kí túc thường dùng bông lọc nước nhưng không sạch lắm nhưng cũng chẳng biết làm sao. Đành dùng bừa thôi!”

Hiện là sinh viên năm cuối, chỉ ở kí túc một thời gian ngắn nữa nhưng Hồng cũng mong nhà trường thay hệ thống máy lọc nước tốt hơn cho khóa sau có nước sạch dùng.

Một sinh viên nam khác, đang ở kí túc xá B4, chia sẻ, nước bị màu đen là chuyện bình thường nhưng chỉ diễn ra mấy tiếng , hoặc một buổi lại sạch. Sinh viên này cho rằng có thể là do nguồn nước hoặc do đường uống quá cũ nên sinh ra hiện tượng trên. Rất nhiều sinh viên đã kiến nghị và ban quản lí phản hồi sẽ cố gắng xử lí.

“Mỗi khi các xả bể thì coi như ngày hôm đó không dùng nước luôn. Đang giặt áo trắng hay khăn mà bị nước như thế thì cũng xác định là bỏ”- sinh viên Trần Việt Anh khóa 58 nói.

Tin vui nước sạch

Trước hiện tượng nước sinh hoạt chuyển màu đen thỉnh thoảng xuất hiện ở kí túc xá trong nhiều năm của trường Học viện Nông nghiệp Việt Nam được sinh viên của trường phản ánh, pv Tiền Phong đã liên hệ, gặp trực tiếp đại diện nhà trường, Ban quản lí kí túc, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ trường học để tìm hiểu về vấn đề này.

Thầy Lê Ngọc Hướng, Giám đốc trung tâm Dịch vụ nhà trường, Học viện Nông nghiệp Việt nam, cho biết, nhà trường đầu tư tương đối lớn cho hệ thống cấp, lọc nước. Có hệ thống lọc nước riêng để sinh viên trong kí túc xá lấy về uống. Thầy Hướng xác nhận, có hiện tượng nước chuyển màu, nước có cặn bùn, đất.

Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, theo thầy Hướng, có thể là do nguồn nước nhiễm mangan, trong quá trình lọc nước bị kết tủa, lắng cặn nên khi xả bể sẽ cho ra nước màu đen.

Được biết thêm, ban quản lý kí túc rất quan tâm tới những kiến nghị, đề xuất của sinh viên, đặc biệt là vấn đề nước uống, nước sinh hoạt. Hàng tháng, nhà trường liên kết với Trung tâm y tế Gia Lâm kiểm tra mẫu nước. Nếu có vấn đề gì ngay lập tức sẽ dừng cấp nước để xử lý. Và theo đó, nước uống và nước sinh hoạt của khu kí túc xá Học viện Nông nghiệp Việt Nam đảm bảo chất lượng và được phép sử dụng.

Trao đổi thêm, thầy Lê Ngọc Hướng cho biết tin tưởng vào kết quả kiểm tra. Tuy nhiên, cũng băn khoăn không biết, nước sinh hoạt có quy trình kiểm tra khác với nước uống không bởi hiện tại, mẫu phiếu kiểm tra về chỉ tiêu vi sinh của hai loại nước này tương tự nhau.

Về phía đại diện nhà trường, thầy Vũ Ngọc Huyên, Thường trực Thường vụ Đảng ủy, Trưởng Phòng Công tác Chính trị và Công tác Sinh viên cung cấp thêm thông tin. Nhà trường đang lên kế hoạch thay toàn bộ hệ thống lọc nước mới với công nghệ tiên tiến hơn. Rất có thể sẽ tiến hành ngay trong mùa hè năm nay. Nhà trường rất nỗ lực để mang lại nguồn nước sạch cho sinh viên sử dụng.

(Theo Thanh Nga/ Tấm Gương)