Cứ đầu năm, toàn bộ cán bộ nhân viên Viện Huyết học - Truyền máu TƯ cùng tham gia hiến máu để lấp khoảng thiếu hụt sau Tết. Không ít bác sĩ đã hiến 30-80 lần. Đằng sau đó là những câu chuyện đầy ắp kỷ niệm.

Phụ huynh đến phản đối, nói ‘lừa đảo’

TS Trần Ngọc Quế, Giám đốc Trung tâm Tế bào gốc, Viện Huyết học - Truyền máu TƯ vừa tham gia đăng ký hiến máu lần thứ 50. BS Quế là 1 trong 13 người đầu tiên của cả nước tham gia phong trào vận động hiến máu tình nguyện.

BS kể, năm 1993, đang là sinh viên năm 4 ĐH Y Hà Nội, khi đi trực tại BV chứng kiến rất nhiều bệnh nhân tử vong do không có máu truyền, cảm thấy rất xót xa. Ngày ấy, người dân chỉ biết đến cụm từ bán máu.

BS Quế (phải) vừa đăng ký hiến máu lần thứ 50

GS Đỗ Trung Phấn, khi đó là Viện trưởng Viện Huyết học - Truyền máu TƯ nghĩ đến việc khởi xướng phong trào hiến máu tình nguyện, kêu gọi sinh viên trường y tham gia hiến máu và vận động nhưng giai đoạn đầu vô cùng khó khăn vì nhiều định kiến.

CLB vận động hiến máu ra đời nhưng không dám gọi thẳng tên mà phải đặt chệch là “CLB học sinh, sinh viên hoạt động nhân đạo”.

“GS Phấn phải đăng ký các buổi tuyên truyền với sinh viên về HIV/AIDS, sau đó lồng nội dung hiến máu vào. Sinh viên dù có hiến máu cũng không dám nói bởi dư luận coi đó là bán máu với cái nhìn hết sức nặng nề”, BS Quế kể.

Một ngày đẹp trời, CLB tổ chức đăng ký hiến máu tại Xuân Đỉnh (Hà Nội), bất ngờ nhiều phụ huynh tới trường phản đối, làm um lên vì “lừa con chúng tôi để bán máu”.

“Năm 1994, CLB đến trường ĐH Sư phạm 2 để vận động. Ban đầu nhà trường đồng ý vì nghĩ chỉ lấy 1 ống nhỏ, khi biết cả túi 250ml thì không đồng ý. Sau đó chúng tôi sang trường trung cấp cơ khí Việt Xô, lấy được 12 đơn vị máu ngoại viện đầu tiên”, BS Quế nhớ lại.

Đến năm 1996, Hà Nội ra mắt chi hội thanh niên vận động hiến máu tình nguyện, từ đó phong trào nhân rộng dần. 3 năm sau, mọi người vui mừng khi biết có tới 500 người tại Ninh Bình đăng ký hiến máu.

“Nhưng khi đến nơi, không một ai ra hiến vì nhìn thấy túi lấy máu to quá, ngay cả lãnh đạo. Dù chưa đến lịch, tôi vẫn phải ngồi xuống hiến. Sau thấy mình khoẻ mạnh, đi lại bình thường, hơn 100 người mới dám cho máu”, BS Quế kể.

Theo BS Quế, thời gian đầu tuyên truyền hiến máu “như bán hàng đa cấp”, phải lân la mời bạn bè, người thân quen đi cà phê, ăn cơm bụi để “rủ rê” đi hiến máu.

“Chỉ đợi bạn gật đầu là ngay lập tức bốc lên xe chở thẳng về viện, không kể sớm tối, đêm hôm”, BS Quế cười tươi nhớ lại.

Nhờ vậy, từ 300-400 đơn vị/năm trong những giai đoạn đầu, đến nay hiến máu tình nguyện đã trở thành phong trào tình nguyện lớn nhất cả nước.

Bác sĩ rủ người yêu đi hiến máu

BS Hoàng Chí Cương, Phó trưởng Khoa Miễn dịch, Viện Huyết học - Truyền máu TƯ là bác sĩ có số lần hiến máu, tiểu cầu kỷ lục, 86 lần.

Năm thứ 3 ĐH, chứng kiến bạn học bị ung thư máu, anh Cương 2 lần hiến máu cho bạn và kêu gọi cả lớp cùng tham gia, lần đầu được 70 đơn vị, sau được 40 đơn vị nhưng gần 1 năm sau, người bạn cũng ra đi.

BS Hoàng Chí Cương

Theo BS Cương, dù là sinh viên trường y nhưng thời điểm đó nhận thức về hiến máu không nhiều. Mãi đến năm 2008 khi vào Viện Huyết học làm, anh mới đi hiến máu trở lại. Khi đó BS cho biết tiểu cầu của anh cao hơn người bình thường rất nhiều, lại thuộc nhóm máu hiếm AB nên gợi ý anh hiến tiểu cầu.

Từ đó đến nay, đều đặn mỗi năm anh hiến 8-9 lần, mỗi lần 2 đơn vị tiểu cầu. Đỉnh điểm năm 2017, khi dịch sốt xuất huyết tại Hà Nội bùng phát dữ dội, cần lượng tiểu cầu lớn, anh đã hiến 11 lần.

Do tiểu cầu chỉ bảo quản được 5 ngày nên anh ghi tên mình vào danh sách ngân hàng máu sống, để khi kho hết dự trữ phục vụ bệnh nhân cấp cứu, chỉ cần nhấc điện thoại là anh có mặt để hiến.

BS Cương kể, bạn đời cũng là bác sĩ đang làm tại BV Tai mũi họng TƯ nhưng trước thời điểm 2008 chưa từng tham gia hiến máu. Sau vài lần “rủ rê”, bạn gái đã gật đầu đồng ý đi hiến nhưng ngặt nỗi không đủ cân, nên lần nào cũng chỉ đi cùng để động viên.

Mãi đến năm 2009, sau khi sinh con đầu lòng, vợ BS Cương mới thực hiện được dự định ấp ủ từ lâu. Đến nay, chị đã hiến máu đều đặn được 13 lần.

Không chỉ có BS Quế, BS Cương, hàng ngàn bác sĩ tại nhiều cơ sở y tế khác vẫn đều đặn hiến máu, trong đó có không ít trường hợp nguy cấp, cần máu ngay tắp lự. Với tất cả những người hiến máu, đơn giản đó là sự sẻ chia.

Những anh hùng cứu chàng trai bị đâm, bụng trướng đầy máu

3 nhát đâm liên tiếp khiến chàng trai 30 tuổi rách cùng lúc nhiều phủ tạng như gan, phổi, dạ dày, mạch máu to như ngón tay cũng bị đứt lìa.

Sáng nay, GS Mai Hồng Bàng, Giám đốc BV TƯ Quân đội 108 thông báo, BV vừa thực hiện thành công ca ghép phổi đặc biệt từ người cho chết não đầu tiên tại Việt Nam.

Người hiến là một bệnh nhân 45 tuổi, không may bị chết não. Bệnh nhân may mắn nhận phổi là ông Trần Ngọc Hanh, 52 tuổi, ở Nam Định.

Ông Hanh được chẩn đoán bị suy hô hấp nặng do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn cuối, tình hình rất nguy kịch, thường xuyên phải vào viện cấp cứu, thở máy, thở oxy, nguy cơ tử vong bất cứ lúc nào.

Gần 3 tuần sau ghép, bệnh nhân hồi phục nhanh, phổi được ghép phát triển tốt

Ghép phổi là cơ hội duy nhất để giành lại sự sống cho người bệnh, tuy nhiên đây là một trong những kỹ thuật khó nhất trong lĩnh vực ghép tạng, kể cả với những nước có nền y học tiên tiến trên thế giới.

Một tuần sau ca ghép, sức khoẻ bệnh nhân tiến triển tốt và hiện tại đã có thể đi lại, ăn uống nhẹ nhàng, bệnh nhân tự thở. Kết quả chụp X-quang 2 phổi rất sáng.

“Sức khoẻ tôi đã hồi phục 70-80% so với ban đầu. Tôi đã khỏe hơn trước nhiều. Cảm ơn các y bác sĩ đã giúp tôi có thể sống một cuộc đời mới”, bệnh nhân chia sẻ.

GS Bàng cho biết thêm, song song thực hiện ca ghép phổi, từ tạng của người cho chết não, BV 108 cũng thực hiện ghép thận và ghép giác mạc cho 3 bệnh nhân khác.

Trái tim và quả thận còn lại được bảo quản, vận chuyển bằng máy bay từ Hà Nội vào TP.HCM để ghép cho 2 bệnh nhân tại BV Chợ Rẫy.

Ca ghép phổi từ người cho chết não đầu tiên tại VN kéo dài 8 tiếng

Giám đốc BV 108 cho hay, Việt Nam đã ghép thành công 1 phần phổi từ người cho sống vào tháng 7/2016, tuy nhiên ghép phổi toàn phần từ người cho chết não thì đây là trường hợp thành công đầu tiên.

Với các ca ghép phổi từ nguồn cho sống, các bác sĩ có sự chủ động, chuẩn bị và thường chỉ lấy một thùy hoặc phân thùy để ghép cho bệnh nhân.

Còn ghép phổi từ người cho chết não phức tạp hơn nhiều, phải đảm bảo hồi sức giữ phổi nguyên vẹn, tình trạng ghép rất khẩn cấp, gây mê, hồi sức phức tạp.

Để chuẩn bị cho ca ghép phổi, BV 108 đã chuẩn bị tương đối kỹ càng trong 3 năm, kể từ khi BV đăng ký thực hiện đề tài cấp quốc gia về ghép phổi, sau đó đã cử nhiều y bác sĩ sang Pháp, Nhật, Hàn Quốc... để học hỏi kinh nghiệm.

GS Bàng tiết lộ thêm, để chuẩn bị cho ca ghép lịch sử này, BV đã huy động lực lượng hùng hậu lên đến 60 người.

Thời gian tới, BV sẽ tiếp tục triển khai ghép tử cung, ghép ruột, ghép tim, ghép gan, ghép thận tụy…

Người cha hiến da ghép cho con bị cháy toàn bộ cơ thể

Vụ cháy nhà làm bé gái 15 tháng tử vong còn anh trai 2 tuổi thì bị bỏng tới 80%, cháy gần như toàn bộ da cơ thể. Người cha đã hiến da cứu mạng con trai.

Một số công ty đã phải trấn an mọi người rằng, deepfake không đe dọa hệ thống của họ. Năm 2019, sau khi ứng dụng hoán đổi gương mặt Zao làm mưa, làm gió trên mạng xã hội, nền tảng thanh toán Alipay phải lên tiếng, khẳng định bất kể kết quả tráo đổi gương mặt có giống thật thế nào, công cụ thanh toán của họ cũng không thể bị vượt qua.

Alipay là một trong các ứng dụng thanh toán di động được ưa chuộng nhất tại Trung Quốc. Chính vì vậy, nó cũng là mục tiêu hấp dẫn của hacker. Năm 2018, 5 người bị bắt tại Trung Quốc do sử dụng ảnh và dữ liệu cá nhân bị rò rỉ để tìm cách đánh cắp tiền qua Alipay. Thông tin cá nhân được dùng để đăng ký tài khoản trên Alipay, còn ảnh được dùng để tạo ảnh đại diện 3D nhằm lừa công nghệ nhận diện gương mặt. Tuy nhiên, nỗ lực nhanh chóng bị phát hiện và kế hoạch của nhóm thất bại.

Công nghệ nhận diện gương mặt hiện được dùng rộng rãi tại Trung Quốc, từ ứng dụng ngân hàng tới rút giấy vệ sinh trong toilet. Song, các vụ rò rỉ dữ liệu gần đây đặt ra nhiều lo lắng và gây ra làn sóng phản đối. Nhiều hình ảnh cùng số căn cước và số điện thoại được bán rẻ mạt trên mạng. Đặc biệt, có trường hợp chỉ cần 10 NDT (hơn 35.000 đồng) để mua được một lố 5.000 ảnh gương mặt.

Gan cho rằng, deepfake sẽ khiến mọi người nghĩ nhiều hơn về hậu quả khi cung cấp dữ liệu sinh trắc học. Dù sử dụng sinh trắc học trong xác thực mang đến nhiều tiện ích, mọi người không thể thay đổi gương mặt hay dấu vân tay như đổi mật khẩu bị lộ.

Tuy nhiên, như bất kỳ công nghệ mới nào khác, mỗi nguy cơ lại vấp phải biện pháp phòng vệ tương ứng. Một cách mà nhiều doanh nghiệp đang dùng để bảo vệ người dùng là thông qua xác thực nhiều lớp. Ví dụ, nếu quét gương mặt để truy cập ứng dụng ngân hàng, đây sẽ chỉ là bước xác thực ban đầu. Muốn sử dụng dịch vụ khác, khách hàng cần đến token hay mã gửi qua SMS. Ngân hàng cũng thường đặt ra hạn mức chuyển tiền.

Tới thời điểm này, deepfake chủ yếu dùng để ghép mặt người nổi tiếng vào ảnh/video khiêu dâm hay dùng cho mục đích hài hước. Tổng thống Mỹ Donald Trump và CEO Facebook Mark Zuckerberg cũng là nạn nhân của deepfake.

Theo Kok, các công ty cần có quy định mạnh hơn và minh bạch hơn để chống lại các vấn đề có thể nảy sinh từ deepfake và rò rỉ dữ liệu sinh trắc. Ông dự đoán sẽ có sự cố lớn làm gián đoạn thị trường.

Một số nhà quản lý và ngân hàng trung ương bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến deepfake. Vài tổ chức tài chính, bao gồm HSBC, đã chuẩn bị cho nguy cơ từ deepfake, theo Financial Times. Nguy cơ có thể đến dưới nhiều dạng thức khác nhau như: mở tài khoản gian lận để rửa tiền; tấn công tài khoản của nhân vật cao cấp; lừa doanh nghiệp gửi tiền cho kẻ lừa đảo.

Các giải pháp như thuật toán phát hiện deepfake đang được nghiên cứu. Microsoft gần đây phát triển công cụ xác thực video, tìm những dấu hiệu cho thấy ảnh được chỉnh sửa bằng trí tuệ nhân tạo mà mắt thường không thể phân biệt được.

Tại Trung Quốc, thái độ của công chúng về dữ liệu sinh trắc đang thay đổi. Trong cuộc khảo sát hơn 6.000 người năm 2019, hơn 80% cho biết, họ sợ bị rò rỉ dữ liệu gương mặt, 65% lo ngại về deepfake. Sẽ mất nhiều năm để công chúng nhận thức được về vấn đề này.

Như Gan chỉ ra, phải mất hơn một thập kỷ mọi người mới có thể hiểu rõ vấn đề mà mạng xã hội gây ra. Từng được xem là công cụ để liên lạc với gia đình, bạn bè, mạng xã hội ngày nay bị toàn cầu chỉ trích vì vi phạm quyền riêng tư và lan truyền thông tin sai sự thật.

Du Lam(Theo SCMP)

Công nghệ tạo tin giả deepfake nguy hiểm như thế nào?

Khi Mỹ bước vào kỳ bầu cử tổng thống, các chuyên gia đã gọi Deepfake là một trong những rủi ro an ninh mạng lớn nhất năm 2020.