Công nghệ

4 câu hỏi lớn được giải đáp sau bức ảnh đầu tiên về hố đen vũ trụ

字号+ 作者:NEWS 来源:Nhận định 2025-02-26 00:29:49 我要评论(0)

Tối 10/4,âuhỏilớnđượcgiảiđápsaubứcảnhđầutiênvềhốđenvũtrụtin tuc bong da lần đầu tiên trong lịch sử, tin tuc bong datin tuc bong da、、

Tối 10/4,âuhỏilớnđượcgiảiđápsaubứcảnhđầutiênvềhốđenvũtrụtin tuc bong da lần đầu tiên trong lịch sử, loài người đã được nhìn thấy hình ảnh thực tế một hố đen. Kết quả này có được nhờ Kính thiên văn Event Horizon, mạng lưới gồm tám đài quan sát vô tuyến trên toàn cầu, chuyên nhiệm vụ quan sát các hố đen suốt từ 2012 đến nay.

Hình ảnh mang tính lịch sử này sẽ cung cấp những đầu mối để trả lời 4 câu hỏi đã giới thiên văn, vật lý đau đầu suốt bao năm qua.

Hình dáng thực sự một hố đen

Các hố đen đúng với tên gọi của chúng. Những vật thể bí ẩn này không phát ra bất kì ánh sáng nào thuộc phổ điện từ, vì vậy bản thân chúng gần như vô hình.

Nhưng các nhà thiên văn biết hố đen tồn tại nhờ nghiên cứu lực hấp dẫn của chúng tác động lên tất cả các vật chất gần chúng. Khi một hố đen hút khí, bụi, các vật chất này lắng xuống tạo thành một đĩa bồi tụ quay quanh, với những nguyên tử chen lấn nhau bằng tốc độ cực cao.

Tốc độ cao gây ra va chạm và làm nóng vật chất, vì vậy chúng phát ra tia X và các bức xạ năng lượng cao khác. Những lỗ đen "phàm ăn" nhất trong vũ trụ có các đĩa sáng hơn tất cả các ngôi sao cộng lại trong thiên hà của chúng.

{ keywords}
Bức ảnh đầu tiên về hố đen vũ trụ con người chụp được. Ảnh: EHT.

Trước đó, mô phỏng máy tính và các định luật vật lý hấp dẫn đã cho phép giới thiên văn hình dung những gì họ mong đợi nhận được từ ảnh thực. Do lực hấp dẫn cực mạnh gần một lỗ đen, ánh sáng từ đĩa sẽ bị bẻ cong xung quanh chân trời sự kiện (event horizon), nên chúng ta có thể thấy được hình ảnh của đĩa sáng đằng sau lỗ đen.

Đến khi hình ảnh thực xuất hiện, nó không đối xứng như những gì người ta thường thấy trong phim. Lực hấp dẫn bẻ cong ánh sáng từ phần bên trong của đĩa về phía Trái đất mạnh hơn phần bên ngoài, làm cho một phần vòng tròn sẽ sáng hơn.

Độ chính xác của thuyết tương đối rộng khi áp dụng cho hố đen

Hình dạng chính xác của vòng sáng thu được có thể giúp phá vỡ một trong những bế tắc khó chịu nhất của vật lý lý thuyết.

Hai trụ cột của vật lý là thuyết tương đối rộng của Einstein, chi phối những thứ khổng lồ, có lực hấp dẫn lớn như lỗ đen và cơ học lượng tử, chi phối thế giới kỳ lạ của các hạt hạ nguyên tử.

Song 2 học thuyết này lại ‘'không chơi với nhau”, mỗi lý thuyết chỉ chính xác cho kích cỡ nhất định của vật chất (không đưa lý thuyết của Einstein vào cơ học lượng tử được và ngược lại).

Thuyết tương đối rộng đang bị mắc kẹt ở hố đen (điểm kỳ dị), nên các hình ảnh từ hố đen có thể chỉ ra chỗ cần bổ khuyết để hoàn thiện học thuyết, từ đó có thể kết hợp 2 học thuyết lớn lại với nhau.

Vì các hố đen là môi trường có lực hấp dẫn cực đoan nhất trong vũ trụ, chúng rất lý tưởng để kiểm tra các lý thuyết về lực hấp dẫn. Nếu thuyết tương đối rộng đứng vững, hố đen sẽ có hình dạng này, nếu nó không đứng vững, hố đen sẽ có hình dạng khác. Các nhà khoa học đều học hỏi được theo mọi cách.

Nhà nghiên cứu vật lý Lia Medeiros thuộc Đại học Arizona (Mỹ) và đồng nghiệp chạy mô phỏng hơn 12.000 hình dạng hố đen khác nhau, khác với cả với tiên đoán của Einstein.

“Nếu hình ảnh thực có gì đó sai khác với mô phỏng (tức là có một giả thuyết khác về nguồn gốc của lực hấp dẫn), xem như giới khoa học được nhận quà Giáng sinh sớm”, cô nói.

Các sao pulsar có bao quanh hố đen của Thiên hà?

Một cách khác để kiểm tra thuyết tương đối tổng quát xung quanh các lỗ đen là quan sát các ngôi sao xung quanh chúng. Khi ánh sáng thoát khỏi lực hấp dẫn cực hạn trong vùng lân cận lỗ đen, sóng của nó bị kéo dài ra, làm cho ánh sáng có vẻ đỏ hơn.

Quá trình này gọi là dịch chuyển đỏ hấp dẫn, dự đoán bởi thuyết tương đối rộng và được quan sát gần lỗ đen SgrA * hồi năm ngoái. Tính tới thời điểm này, Einstein vẫn đúng.

Đối tượng thực hiện thử nghiệm tốt nhất là với một pulsar - ngôi sao đã tắt quay cực nhanh và phát ra bức xạ theo nhịp đều đặn khiến nó được gọi là sao xung (pulse - xung). Dịch chuyển đỏ hấp dẫn sẽ làm xáo trộn nhịp độ của sao pulsar, từ đó người ta xem xét tiên đoán của thuyết tương đối về độ xáo trộn này.

"Nghiên cứu SgrA *, cũng đồng nghĩa việc cố gắng tìm ra một sao pulsar quay quanh hố đen này", nhà thiên văn học Scott Ransom thuộc Đài quan sát thiên văn vô tuyến quốc gia ở thành phố Charlottesville cho biết.

{ keywords}
Sao Pulsar PSR J1745-2900 (bên trái) được phát hiện vào năm 2013 cách lỗ đen ở trung tâm thiên hà khoảng 150 năm ánh sáng. Ảnh: MPIFR.

Dù đã tìm kiếm cẩn thận, không có sao pulsar nào được tìm thấy gần SgrA *, một phần vì khí và bụi trong trung tâm thiên hà làm tán xạ chùm tia của chúng, khiến chúng khó bị phát hiện.

Nhưng EHT đang có dữ liệu ảnh tốt nhất về trung tâm hố đen ở toàn phổ các bước sóng vô tuyến, vì vậy Ransom và các đồng nghiệp hy vọng có thể phát hiện ra một số sao pulsar chưa được tìm thấy.

"Đây như một cuộc câu cá thám hiểm, và cơ hội bắt được cá to là rất nhỏ", ông Ransom nói. “Tuy nhiên, nếu chúng ta dám làm, kết quả chắc chắn sẽ xứng đáng".

Các dòng khí siêu sáng của một số hố đen

Một số hố đen là những con quái vật háu ăn và rất hung hăng. Chúng hút một lượng lớn khí và bụi, trong khi những hố đen khác thì kén ăn. Không ai biết tại sao nhưng SgrA * dường như là một trong những hố đen kén chọn, với đĩa bồi tụ không sáng lắm dù có sức nặng gấp 4 triệu lần khối lượng Mặt trời.

Một mục tiêu khác của EHT là lỗ đen trong thiên hà M87. Đây là kẻ phàm ăn, có khối lượng lớn hơn 3,5 tỷ đến 7,22 tỷ lần Mặt trời. Nó không chỉ có một đĩa bồi tụ sáng xung quanh, mà còn phóng ra một luồng sáng, gồm các hạt hạ nguyên tử tích điện. Luồng sáng này dài tới 5.000 năm ánh sáng.

Chuyên gia vật lý thiên văn Thomas Krichbaum thuộc Viện thiên văn vô tuyến Max Planck ở Bonn, Đức cho biết điều này có vẻ hơi sai vì thông thường mọi người nghĩ rằng hố đen chỉ nuốt sạch vật chất chứ không hề phun ra cái gì cả.

Nhiều lỗ đen khác tạo ra các luồng sáng dài và rộng hơn cả thiên hà, chúng có thể trải dài hàng tỷ năm ánh sáng tính từ trung tâm. Câu hỏi được đặt ra: Năng lượng nào đủ mạnh để phóng những luồng sáng này xa đến như vậy?

{ keywords}
Những mô phỏng trước đây được thực hiện bởi máy tính, thuật toán 3D chứ không phải hình thật. Ảnh: Independent.

Các phép đo của EHT đối với lỗ đen M87 sẽ giúp ước tính cường độ từ trường của nó. Các nhà thiên văn học cho rằng điều này có liên quan đến cơ chế phóng luồng sáng và các phép đo thuộc tính của luồng sáng khi nó gần với lỗ đen sẽ giúp xác định nơi bắt nguồn của nó - ở phần trong cùng của đĩa bồi tụ, hay từ chính lỗ đen.

Những quan sát này cũng có thể tiết lộ liệu luồng sáng được phóng bởi một cái gì đó trong lỗ đen hay bởi vật liệu chuyển động cực nhanh trong đĩa bồi tụ.

Vì các luồng sáng có thể mang vật chất ra khỏi trung tâm thiên hà và đưa vào không gian liên thiên hà, chúng có thể ảnh hưởng đến cách các thiên hà phát triển, thậm chí đến cả vị trí các ngôi sao và hành tinh hình thành trong thiên hà.

Đây là mấu chốt quan trọng để hiểu được sự tiến hóa của các thiên hà, từ sự hình thành sớm của các lỗ đen đến hình thành các ngôi sao, sau đó là hình thành của sự sống, theo Krichbaum.

“Đây là một câu chuyện rất lớn, mà trong đó các nghiên cứu về luồng sáng từ lỗ đen chỉ là một mảnh ghép nhỏ mà thôi", ông nói.

Clip: Giả thuyết về "hành tinh thứ 9". Giả thuyết này giải thích cho lý do tại sao một số thiên thể ở rìa Hệ mặt trời lại có chuyển động không theo quy luật.

Theo Đại Việt/ Zing

Công bố hình ảnh chưa từng có về hố đen

Công bố hình ảnh chưa từng có về hố đen

Một nhóm các nhà khoa học quốc tế hôm nay (10/4) đã tự hào công bố bức ảnh đầu tiên về hố đen, được chụp thông qua dự án Kính viễn vọng Event Horizon (EHT).

1.本站遵循行业规范,任何转载的稿件都会明确标注作者和来源;2.本站的原创文章,请转载时务必注明文章作者和来源,不尊重原创的行为我们将追究责任;3.作者投稿可能会经我们编辑修改或补充。

相关文章
网友点评
精彩导读
“Xưởng sửa xe” đặc biệt giúp người khuyết tật tại trường Cao đẳng nghề Đà Nẵng

“Trước đây, thời gian rảnh rỗi em đi làm thêm, nhưng từ khi trường tổ chức mô hình này em thấy ý nghĩa nên cùng với một số bạn trong lớp sắp xếp thời gian để sửa xe lăn giúp các cô, chú khuyết tật. Với những chiếc xe lăn hư hỏng nhẹ, em mất tầm 1 buổi là sửa xong, còn xe hỏng nặng mất tầm 2 đến 3 ngày”, Dương cho hay.

Kiểm tra lại chiếc xe lăn vừa sửa xong trước khi bàn giao, Nguyễn Hồng Quân (sinh viên năm 3) kể, ngay từ khi có dự án của trường Quân đã xung phong vào đội sửa chữa.

Ban đầu, Quân mày mò học sửa phụ theo thầy giáo và các anh khóa trên. Sau 1 năm, Quân có thể thành thạo “tay nghề” sửa xe lăn.

“Mỗi chiếc xe khi sửa xong bàn giao cho các cô, chú khuyết tật, em vui và hạnh phúc lắm vì bản thân làm được việc ý nghĩa, chia sẻ phần nào gánh nặng với các cô, chú…", Quân thổ lộ.

Sinh viên Nguyễn Hồng Quân sửa lại chiếc xe lăn bị hư của người khuyết tật mang đến.

Bị khuyết tật chân, chị N.T.H (ngụ quận Sơn Trà) cho biết, sau một thời gian sử dụng, chiếc xe lăn của chị hư hỏng nặng. Lo lắng khi chưa tìm được chỗ sửa, chị H. may mắn được người quen giới thiệu đến xưởng sửa xe lăn đặc biệt của Đoàn Trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng.

“Phương tiện thay đôi chân tôi bị hư nếu mua mới thì không có tiền, còn sửa chi phí cao lắm. Đem đến trường được sửa, tân trang lại như xe mới tôi mừng lắm. Mô hình của nhà trường rất hữu ích đối với người khuyết tật...”, chị Hồng nói.

Anh Lê Thanh Ngà – Phó Bí thư Đoàn thanh niên Trường Cao đẳng nghề Đà Nẵng cho biết, “xe lăn yêu thương” là một chương trình ý nghĩa và thiết thực giúp người khuyết tật. Hoạt động từ tháng 6/2022, đến nay xưởng có khoảng 20 sinh viên tham gia.

Những chiếc xe lăn được sửa miễn phí giúp người khuyết tập giảm bớt gánh nặng chi phí

“Điều khó nhất trong việc sửa chữa xe lăn là phụ tùng thay thế. Nhất là các loại xe mới sau này rất khó kiếm trên thị trường. Các em phải chế lại từ những vật liệu, linh kiện có sẵn trong xưởng. Đặc biệt, có trường hợp khuyết tật cả tay, chân, dùng xe lăn khó khăn, các em sáng chế thêm bộ điều khiển và chế thành xe tự động để họ dễ sử dụng hơn”, anh Ngà cho hay.

Theo anh Ngà, chi phí sửa chữa cho mỗi chiếc xe lăn tốn khoảng vài trăm ngàn đồng, còn chi phí mua chiếc xe lăn mới tốn khoảng vài triệu đồng. Chính vì thế, mô hình sửa chữa xe lăn miễn phí cho người khuyết tật sẽ giúp đỡ một phần gánh nặng cho người khuyết tật, nhất là những người khó khăn.

Thầy Hồ Viết Hà - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Đà Nẵng chia sẻ, hiện trên địa bàn thành phố và cả nước, những điểm sửa chữa xe lăn cho người khuyết tật hầu như rất ít. Người khuyết tật nghèo khó không dễ để sắm cho mình một chiếc xe lăn mới. Chính vì vậy, trường đã phát động các sinh viên và Đoàn thanh niên làm dự án sửa chữa xe lăn. 

"Việc sửa chữa xe lăn sẽ giúp các sinh viên tăng thêm kỹ năng sáng tạo. Mục tiêu của nhà trường là hướng đến tính cộng đồng, xây dựng cho các em lòng yêu thương giữa con người với nhau. Luôn nghĩ đến những người yếu thế trong xã hội để giúp đỡ họ hoà nhập với cuộc sống”, thầy Hà chia sẻ.

" alt="Thầy trò trường nghề mở xưởng sửa xe lăn giúp người khuyết tật" width="90" height="59"/>

Thầy trò trường nghề mở xưởng sửa xe lăn giúp người khuyết tật

Để nhìn lại hành trình, những kết quả đạt được và cả những điều còn chưa được của chương trình trò chơi truyền hình có tuổi đời dài nhất VTV3, VietNamNetđã có cuộc trao đổi với Biên tập viên, MC Ngọc Huy.

- Chào Biên tập viên Ngọc Huy! Cảm xúc của anh ra sao khi Ê-kíp sản xuất Chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm 2022 nhận giải VTV Awards cho hạng mục Chương trình Giáo dục và Trẻ em ấn tượng?

Vui và hạnh phúc là dĩ nhiên rồi! Nhưng tôi cũng rất bất ngờ khi chương trình vượt qua 11 đề cử là những chương trình đều ghi dấu ấn trong năm 2022 để được xướng tên năm nay.

Có 2 cảm xúc chính là tự hào và biết ơn. Tự hào khi chương trình được nhận một giải thưởng danh giá, ý nghĩa và thể hiện đã mang đến một sân chơi bổ ích cho khán giả. 

Chúng tôi cũng vô cùng biết ơn khán giả, đặc biệt là các học sinh trên cả nước, vì luôn quan tâm theo dõi và dành tình cảm cho Đường lên đỉnh Olympia.

MC Ngọc Huy và ê-kíp sản xuất Đường lên đỉnh Olmypia nhận giải thưởng Chương trình Giáo dục và Trẻ em ấn tượng của Ấn tượng VTV - VTV Awards 2022.

- Gắn bó với Olympia đến nay đã được 10 năm, điều gì khiến anh cho rằng chương trình đã, đang làm tốt và điều gì chưa ổn, cần điều chỉnh?

Tôi cho rằng điều thành công nhất của Olympia là không chỉ dừng lại ở một gameshow truyền hình mà còn trở thành một cột mốc, kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời của nhiều học sinh trên khắp cả nước.

Chương trình đã duy trì, kéo dài được liên tục trong suốt hơn 22 năm qua, trở thành gameshow có tuổi đời dài nhất của Đài Truyền hình Việt Nam.

Điểm mà Olympia làm tốt nhất có lẽ là luôn giữ được tiêu chí từ những ngày đầu tiên. Đó là sân chơi bổ ích, mang đến cho các học sinh kiến thức và sân chơi công bằng, truyền cảm hứng học tập đến các bạn trẻ.

Cặp MC Ngọc Huy và Khánh Vy tại Chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm 2022. Ảnh: Tuấn Anh.

- Anh nghĩ sao khi có ý kiến cho rằng Đường lên đỉnh Olympia đang nhầm lẫn giữa việc tìm ra người giỏi thực sự và tìm ra thí sinh biết, ghi nhớ mọi thứ song không sáng tạo gì nhiều cho xã hội?

Việc đánh giá như vậy tôi nghĩ cũng chưa đúng. Những câu hỏi về ghi nhớ thường là những câu hỏi nhanh ở phần thi Khởi động.

Phần thi này thường kiểm tra kiến thức tổng hợp của các thí sinh và tất nhiên trong khoảng thời gian ngắn, chúng tôi cũng không thể đưa ra các câu hỏi về suy luận.

Tuy nhiên, những câu hỏi tưởng chừng chỉ ghi nhớ nhưng qua đó cũng thể hiện phản ứng nhanh nhạy của thí sinh.

Những câu hỏi cần vận dụng kiến thức để suy luận, giải thích trước khi nghĩ đến phương án trả lời thường nằm ở các phần thi sau.

- Hiện nay, một số các trường đại học lấy thành tích hay sự tham gia Olympia làm thước đo, công cụ để xét tuyển sinh. Quan điểm của anh về việc này ra sao?

Việc này hoàn toàn phụ thuộc vào quyền tự chủ tuyển sinh của các trường đại học. Họ mong muốn có được những thí sinh đầu vào như thế nào thì sẽ đưa ra những bộ tiêu chí của riêng mình. Nếu không đảm bảo chất lượng, tôi tin họ sẽ có điều chỉnh.

Cá nhân tôi cho rằng “bộ lọc” đánh giá theo Olympia là hướng đi hay, bởi các thí sinh tham dự Olympia cũng rất xứng đáng. 

Olympia là một sân chơi công bằng và thậm chí có thể coi là một “bộ lọc” mạnh để tìm ra những học sinh xuất sắc. Việc tuyển chọn thí sinh được thực hiện rất cẩn thận, qua nhiều vòng từ xét hồ sơ, phỏng vấn qua điện thoại,...

Chưa kể, thí sinh tham gia cũng phải được sự đồng ý xác nhận và trải qua vòng tuyển chọn kỹ lưỡng của nhà trường, chứ không phải cứ nộp đơn đến là được. 

3 biên tập viên, MC hiện nay của Đường lên đỉnh Olympia (từ trái qua lần lượt là MC Khánh Vy, Biên tập viên Quang Đức, Biên tập viên Ngọc Huy). 

- Thời gian tới, hướng đổi mới của chương trình Đường lên đỉnh Olympia sẽ như thế nào, thưa anh?

Thực ra mỗi năm chương trình đều có những điều chỉnh nhất định trong luật chơi để hướng tới sự công bằng cho các thí sinh hơn. Chúng tôi cũng đưa ra những cách dựng chương trình trẻ trung hơn, tiếp cận được với nhiều đối tượng khán giả hơn. 

Chẳng hạn, gần đây phần giao lưu của MC với các thí sinh chú trọng nhiều hơn đến các chia sẻ về việc học tập của các bạn. Ví dụ như làm thế nào để học tốt các môn hay bí quyết học tập,...

Từ đó, chúng tôi hy vọng khi theo dõi chương trình, các học sinh có thêm nhiều trải nghiệm, kinh nghiệm hơn qua các chia sẻ của người chơi. 

Thời gian tới, vẫn trên cơ sở nền tảng kiến thức mà học sinh được học trong chương trình sách giáo khoa, nhưng chúng tôi sẽ đưa ra cho các em nhiều câu hỏi thực hành hoặc những câu hỏi vận dụng kiến thức vào đời sống, cập nhật thông tin thời cuộc hơn.

Chúng tôi cũng đang cố gắng trong việc tăng cường các nội dung trên nền tảng số và coi đó như là một công cụ để kéo khán giả đến với chương trình nhiều hơn.

Ban cố vấn Đường lên đỉnh Olympia lên tiếng về đáp án 2 câu hỏi gây tranh cãi

Ban cố vấn Đường lên đỉnh Olympia lên tiếng về đáp án 2 câu hỏi gây tranh cãi

Ban tổ chức Đường lên đỉnh Olympia vừa phát thông báo trên fanpage chính thức giải đáp về một số câu hỏi trong trận chung kết năm 2022 vừa diễn ra ngày 2/10." alt="Đường lên đỉnh Olympia là “bộ lọc” mạnh để tìm ra những học sinh xuất sắc" width="90" height="59"/>

Đường lên đỉnh Olympia là “bộ lọc” mạnh để tìm ra những học sinh xuất sắc