Vẫn còn ý kiến khác nhau về Điều 292 BLHS 2015

Như ICTnews đã thông tin, hiện Bộ Tư pháp - cơ quan chủ trì xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS số 100/2015/QH13 đã xây dựng xong dự thảo Luật này và đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Bộ (moj.gov.vn) để lấy ý kiến của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nhằm tiếp tục hoàn thiện trước khi trình Chính phủ tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2016.

Trong dự thảo tờ trình Thủ tướng Chính phủ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015, đối với Điều 292 BLHS 2015 quy định “Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” - điều luật khiến cộng đồng doanh nghiệp ICT, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ băn khoăn, lo ngại sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển ngành, Bộ Tư pháp cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Điều 292 BLHS 2015 là 1 trong 4 vấn đề hiện vẫn còn có ý kiến khác nhau mà Bộ này xin ý kiến Chính phủ.

Cụ thể, loại ý kiến thứ nhất cho rằng BLHS cần có quy định tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông nhằm góp phần tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh trên mạng; bảo vệ những người làm ăn chân chính, đúng pháp luật, xử lý nghiêm những người cố tình vi phạm pháp luật và thu lời bất chính lớn từ việc vi phạm đó; góp phần tăng cường sự quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, quy định của Điều 292 BLHS 2015 có phạm vi tương đối rộng và các từ ngữ sử dụng trong điều luật chưa thật sự phù hợp với các quy định liên quan của pháp luật chuyên ngành; do vậy cần phải sửa đổi, bổ sung theo hướng thu hẹp một cách hợp lý phạm vi xử lý hình sự về tội danh này, đồng thời điều chỉnh các quy định cụ thể trong điều luật cho phù hợp.

Loại ý kiến thứ hai nhận định cần bỏ hoàn toàn tội danh quy định tại Điều 292 BLHS 2015 vì cho rằng, BLHS đã bỏ tội danh kinh doanh trái phép nhưng Điều 292 lại quy định tội “kinh doanh trái phép trên mạng”. Như vậy là không phù hợp. Hơn nữa, trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 ngành nghề nhưng Điều 292 chỉ quy định xử lý hình sự đối với một số ngành nghề trong số đó. Thêm vào đó, cũng những lĩnh vực kinh doanh nêu tại Điều 292 nếu thực hiện qua mạng thì bị xử lý hình sự còn nếu không thực hiện qua mạng thì không bị xử lý hình sự. Như vậy là có sự bất bình đẳng.

Tăng cường sự quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh trên mạng

Tuy nhiên, tại dự thảo tờ trình Thủ tướng Chính phủ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015, Bộ Tư pháp cũng cho biết: “Dự thảo Luật được thể hiện theo loại ý kiến thứ nhất” (tức là BLHS vẫn cần phải có quy định “Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” (Điều 292) - PV).

Vì lý do đó, các dịch vụ thuê ngoài về an ninh bảo mật ra đời nhằm hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp triển khai việc quản lý và giám sát an ninh tài sản, nghiên cứu cảnh báo trước khi xảy ra các mối đe dọa, phát hiện và khắc phục hậu quả, triển khai các giải pháp quản lý rủi ro và tuân thủ trên cơ sở chia sẻ dịch vụ cùng lúc cho nhiều khách hàng. “Tính hiệu quả về chi phí và độ an toàn về thông tin cao sẽ là nhân tố chính để thị trường Việt Nam “mở cửa” đón nhận loại hình thuê ngoài dịch vụ này”, đại diện CMC Telecom cho hay.

Bài toán khó nhất đặt ra cho cơ quan quản lý hiện nay là phải cân bằng được giữa việc phát triển một ngành công nghiệp nội dung số - vốn phù hợp với đặc điểm của Việt Nam cũng như xu thế Internet hiện đại - với việc quản lý được yếu tố "nội dung".

Theo một số chuyên gia, luật CNTT đã nêu rõ quan điểm CNTT là một ngành kinh tế - kỹ thuật và Công nghiệp CNTT cần được quản lý theo xu hướng thúc đẩy phát triển. Cùng với phần cứng, phần mềm và dịch vụ, nội dung số là một trong 4 trụ hình thành nên ngành công nghiệp công nghệ thông tin. Nếu đã coi nội dung số là một ngành công nghiệp, thì chúng ta cần chấp nhận cả những ưu điểm lẫn mặt trái của nó và công tác quản lý nhà nước cần sự thông thoáng, hỗ trợ để ngành phát triển.

Nên coi nội dung số là một ngành kinh tế - kỹ thuật?

Tuy vậy, có một thực tế không thể phủ nhận là hành lang pháp lý của Việt Nam chưa thực sự bình đẳng giữa doanh nghiệp nội với doanh nghiệp nước ngoài. Các doanh nghiệp Việt Nam khi cung cấp dịch vụ nội dung trên Internet phải xin phép cơ quan chức năng, nếu không thậm chí còn có thể bị khởi tố hình sự. Trong khi đó, thông qua Internet, nhiều doanh nghiệp nước ngoài cung cấp nội dung rất phổ biến ở thị trường trong nước thì lại chưa có chế tài để quản lý.

Cần sự thông thoáng

Đối tượng bị ảnh hưởng nhất ở đây, dễ nhận thấy, chính là các doanh nghiệp siêu nhỏ, các lập trình viên tự do đang viết ứng dụng di động giống như Nguyễn Hà Đông. Tại thời điểm này, công nghệ đã cho phép các lập trình viên (developer) chỉ cần viết phần mềm, ứng dụng rồi đưa lên các chợ ứng dụng như Apple Store, Google Play là đã có thể có doanh thu. Mô hình kinh doanh này lại đặc biệt phù hợp với điều kiện Việt Nam hiện nay.

Trên thực tế, các sản phẩm nội dung số có hàm lượng kỹ thuật, đặc biệt là hàm lượng CNTT ngày càng lớn. Game, phim, ảnh, sản phẩm 3D... đòi hỏi sự những công cụ thiết kế và kỹ thuật lập trình rất phức tạp. Sự phát triển vượt bậc của công nghệ còn mang đến những sản phẩm nội dung số đậm chất công nghệ như: thực tế ảo, trợ lý ảo.... Các sản phẩm nội dung số cũng đòi hỏi nền tảng hạ tầng kỹ thuật, công nghệ phức tạp để truyền tải tới số đông người dùng cùng lúc.

Bên cạnh đó, một sản phẩm nội dung số hấp dẫn, có tính giải trí cao rất dễ dàng tiếp cận hàng triệu khách hàng trong một khoảng thời gian rất ngắn và mang lại cho tác giả nguồn thu rất lớn. Nguyễn Hà Đông được ước tính kiếm khoảng 50.000 USD mỗi ngày chỉ nhờ trò Flappy Bird. Tựa game đang gây sốt toàn cầu Pokemon Go đạt doanh thu 300 triệu USD chỉ sau vẻn vẹn 2 tháng phát hành. Tại Việt Nam, ước tính đang có từ 700.000 - 1 triệu người chơi Pokemon Go.

Nói cách khác, với đặc thù như vậy, cần phải xác định quan điểm quản lý ngành công nghiệp nội dung số như một ngành kinh tế, kỹ thuật công nghệ cao, có nguồn nhân lực chất lượng cao, tương tự như phần mềm và dịch vụ phần mềm, từ đó xây dựng các chính sách thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hơn? các chuyên gia này đặt vấn đề.

Tại một số nước có nền công nghiệp nội dung số phát triển như Ấn Độ, Hàn Quốc, Chính phủ không đầu tư dàn trải mà ưu tiên phát triển một số lĩnh vực mũi nhọn, có tiềm năng doanh thu cao, hoặc có chính sách hỗ trợ khép kín từ khâu sản xuất cho đến ứng dụng và tiêu thụ nội dung. Đây là những kinh nghiệm mà Việt Nam có thể học hỏi. Chẳng hạn như Việt Nam có thể phân loại các sản phẩm nội dung số theo hướng phân tách rõ những sản phẩm mang tính công nghiệp, cần sự thông thoáng để phát triển như game, giáo dục trực tuyến, thương mại điện tử... với những sản phẩm cần quản lý chặt về nội dung như sách điện tử, các ấn phẩm báo chí điện tử. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng cần phân biệt rõ các sản phẩm nội dung số mang hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao để ưu tiên phát triển, áp dụng chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân.

Đợi ưu đãi từ Chính phủ