Đóng cửa để con tự chơi, gửi nhà hàng xóm trông hộ hoặc bố mẹ phải nghỉ làm để trông con, bí bách vẫn phải đưa con tới trường.. là những cách phụ huynh ở Hà Nội xoay xở tránh rét cho con. Các trường cũng lên kế hoạch chống chọi với giá lạnh, đảm bảo sức khỏe cho học sinh.

Nai nịt kĩ càng

Nhà vừa chuyển về khu đô thị Linh Đàm nhưng hai con tuổi mầm non và tiểu học hiện vẫn đang học ở quận Thanh Xuân, Hà Nội nên vợ chồng anh Quang Huy buộc phải tính phương án đưa con đến trường dù biết trời có thể lạnh dưới 10 độ C.

Nhà cách trường tiểu học của con hơn 4km, sợ con lạnh trên đường đi nên vợ chồng anh chị đã chuẩn bị đầy đủ từ quần áo ấm, khẩu trang, găng tay, mua mũ bảo hiểm cóc kính cho con.

Điều anh chị cũng ngại là phải đánh thức con dậy sớm từ 5h30 rồi dậy ăn cơm và đến lớp.

Ảnh minh họa. Trong ảnh: Học sinh tại Trường TH Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội ấm áp trong chăn ấm ở trường. Ảnh chụp tháng 11/2011. (Ảnh: Tú Uyên)

Chị Mai Phạm, có con đang học Trường MN Văn Khê, Hà Đông, Hà Nội cho biết dù trường gần nhà, đi chừng 5 phút nhưng trời lạnh, chị phải nai nịt kỹ càng cho con.

Bé sẽ được mẹ chuẩn bị cho mũ len trùm kín đầu và che tai, khăn len quàng cổ, tất, găng tay. Dù có khăn len nhưng các cháu vào lớp thường không quàng khăn vì sẽ vướng nên chị sẽ phải mặc một chiếc áo cao cổ để lúc nào cổ của con cũng được ấm.

Áo của con chị cũng phải nhiều lớp: áo lót, áo len, một chiếc áo phao ghi-lê bên ngoài, khi đi đường thêm một chiếc áo phao dài tay.

Theo chị Mai Phạm: “Mặc nhiều lớp sẽ ấm hơn và nếu trong lớp con hoạt động nhiều nóng tới đâu cô sẽ cởi bớt tới đó mà không sợ con bị lạnh, kiểu như bóc hành. Chứ nếu mặc một cái dày sụ luôn thì khi nóng cũng không dám cởi, cởi là lạnh”.

Anh Quang Huy cũng cho biết anh còn quan tâm nước uống của con có nước ấm không vì đa phần các bé thời tiết này đều bị ho, không được uống nước lạnh.

1001 cách xoay xở của phụ huynh

Anh Đức Thanh, nhà ở Dương Nội, quận Hà Đông cho biết gia đình đã llên kế hoạch cho các phương án đưa đón con đi học vào sáng 25/1.

Theo đó: “Nếu bản tin thời tiết lúc 6h15 dưới 10 độ C, hai con nhỏ tuổi mầm non và tiểu học được nghỉ thì anh chị buộc phải khóa cửa, để các con chơi ở nhà. Nếu nhiệt độ xuống sâu, dưới 7 độ C, mẹ các cháu là giáo viên THCS sẽ được nghỉ để ở nhà trông con.

Trong khi đó, chị Nguyễn Hà ở khu đô thị Mỹ Đình cho biết từ ngày 24/1 chị đã phải gọi điện cho người nhà ở Hà Tĩnh ra Hà Nội trông cháu giúp.

“Tuy nhiên người nhà cũng chỉ giúp được một vài ngày. Nếu tình hình kéo dài có thể tôi sẽ phải thuê người giúp việc theo giờ”.

Gia đình anh Xuân Việt phố Nguyễn Ngọc Nại, quận Thanh Xuân, Hà Nội chia sẻ: “Việc trẻ được nghỉ là việc khiến vợ chồng tôi đau đầu. Tôi làm lính quân đội, vợ làm công nhân, nhà vẫn phải đi thuê”.

Đắn đo mãi cuối cùng anh đành phải sang nhà hàng xóm gần đó nhờ trông hộ nếu các cháu được nghỉ. May mắn khi đề nghị này của anh được đồng ý vì gia đình nhà bên có bà nội ở nhà trông cháu.

Chị Quý Hiên, nhà ở tập thể 918 phường Phúc Đồng, quận Long Biên, Hà Nội cho biết nếu trời quá lạnh, chị sẽ cho hai con gái học lớp 3 và lớp 5 nghỉ ở nhà. Chị cũng sẽ xin nghỉ ở nhà buổi sáng, nấu cơm và chuẩn bị đồ ăn cho con. Chị lớn sẽ được mẹ hướng dẫn học bài, tập đàn. Còn em nhỏ sẽ đọc sách hoặc vui chơi tự do. Sau khi “ổn định tình hình” chị sẽ phải lên cơ quan, để hai chị em tự lo.

Còn chị Hòa đang bán hàng tạp hóa tại chợ Mơ, Hà Nội thì cho biết có thể chị sẽ phải đóng cửa hàng, nghỉ ở nhà để chăm hai con đang học tiểu học nếu các cháu không đến trường. “Tết nhất nhiều hàng hóa, việc bộn bề nhưng các con quấy mình cũng không đành khóa cửa nhà để con tự chơi được” – chị Hòa tâm sự.

Trường học lên phương án

Để chống chọi với thời tiết, nhiều trường mầm non ở các quận nội thành Hà Nội đã tích cực chuẩn bị, đảm bảo giữ ấm cho trẻ. Các trường đã trải đệm xốp, hoặc trải thảm lên sàn gỗ để trẻ không bị lạnh.

Các lớp học bật điều hòa chế độ ấm; thức ăn, nước uống đảm bảo nóng và bổ sung thêm chăn ấm. Một số trường mầm non cũng nới giờ đón, trả trẻ để phụ huynh có thể đưa muộn, đón sớm hơn thường lệ.

Trong khi đó, các trường tiểu học cũng tăng cường hệ thống sưởi ấm như điều hòa hai chiều, đèn điện... trong những ngày này để đảm bảo cho sức khỏe của học sinh khi tới trường.

Hiệu trưởng Trường TH Thành Công B, quận Ba Đình, Hà Nội bà Phạm Thị Yến cho biết: “Ngay khi nhận thông báo chỉ đạo của Sở GD-ĐT Hà Nội, trường đã họp để phổ biến tới giáo viên. Phụ huynh cũng được thông báo qua sổ liên lạc điện tử. Trường cũng dán thông báo bên ngoài trường để phụ huynh biết”.

Bản thân bà Yến trong chiều 24/1 đã trực tiếp đi kiểm tra tình hình cửa kính, chăn ấm cho học sinh. Hệ thống điều hòa đã được trường gọi thợ đến bảo dưỡng trong hai ngày cuối tuần  23/1 và 24/1.  Trường cũng có người trực để thông báo cho phụ huynh nếu họ không để ý các thông báo về việc nghỉ học của trò.

“Nếu phụ huynh không có điều kiện đón con về nhà thì trường đã có bố trí phòng ấm để giữ các con. Các cô sẽ tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ” – bà Yến cho hay.

Lãnh đạo một số trường mầm non, tiểu học cho biết, để đảm bảo sức khỏe cho trẻ, ngoài việc phòng, chống rét, trường cũng đã cắt bỏ các giờ thể dục ngoài trời, lùi thời gian tham quan, dã ngoại.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương – Hiệu trưởng Trường TH Thịnh Quang, quận Đống Đa, Hà Nội cho biết thêm: “Các giáo viên và bộ phận thường trực của trường vẫn tới trường như bình thường nếu trời lạnh sâu. Trường cũng phối hợp chặt với đơn vị cung cấp bữa ăn bán trú để họ không nấu thừa đồ ăn khi số học sinh tới lớp ít. Bữa ăn cũng phải đủ ấm, nóng để đảm bảo sức khỏe cho trò”.

• Văn Chung

Đóng cửa để con tự chơi, gửi nhà hàng xóm trông hộ hoặc bố mẹ phải nghỉ làm để trông con, bí bách vẫn phải đưa con tới trường.. là những cách phụ huynh ở Hà Nội xoay xở tránh rét cho con. Các trường cũng lên kế hoạch chống chọi với giá lạnh, đảm bảo sức khỏe cho học sinh.

Nai nịt kĩ càng

Nhà vừa chuyển về khu đô thị Linh Đàm nhưng hai con tuổi mầm non và tiểu học hiện vẫn đang học ở quận Thanh Xuân, Hà Nội nên vợ chồng anh Quang Huy buộc phải tính phương án đưa con đến trường dù biết trời có thể lạnh dưới 10 độ C.

Nhà cách trường tiểu học của con hơn 4km, sợ con lạnh trên đường đi nên vợ chồng anh chị đã chuẩn bị đầy đủ từ quần áo ấm, khẩu trang, găng tay, mua mũ bảo hiểm cóc kính cho con.

Điều anh chị cũng ngại là phải đánh thức con dậy sớm từ 5h30 rồi dậy ăn cơm và đến lớp.

Ảnh minh họa. Trong ảnh: Học sinh tại Trường TH Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội ấm áp trong chăn ấm ở trường. Ảnh chụp tháng 11/2011. (Ảnh: Tú Uyên)

Chị Mai Phạm, có con đang học Trường MN Văn Khê, Hà Đông, Hà Nội cho biết dù trường gần nhà, đi chừng 5 phút nhưng trời lạnh, chị phải nai nịt kỹ càng cho con.

Bé sẽ được mẹ chuẩn bị cho mũ len trùm kín đầu và che tai, khăn len quàng cổ, tất, găng tay. Dù có khăn len nhưng các cháu vào lớp thường không quàng khăn vì sẽ vướng nên chị sẽ phải mặc một chiếc áo cao cổ để lúc nào cổ của con cũng được ấm.

Áo của con chị cũng phải nhiều lớp: áo lót, áo len, một chiếc áo phao ghi-lê bên ngoài, khi đi đường thêm một chiếc áo phao dài tay.

Theo chị Mai Phạm: “Mặc nhiều lớp sẽ ấm hơn và nếu trong lớp con hoạt động nhiều nóng tới đâu cô sẽ cởi bớt tới đó mà không sợ con bị lạnh, kiểu như bóc hành. Chứ nếu mặc một cái dày sụ luôn thì khi nóng cũng không dám cởi, cởi là lạnh”.

Anh Quang Huy cũng cho biết anh còn quan tâm nước uống của con có nước ấm không vì đa phần các bé thời tiết này đều bị ho, không được uống nước lạnh.

1001 cách xoay xở của phụ huynh

Anh Đức Thanh, nhà ở Dương Nội, quận Hà Đông cho biết gia đình đã llên kế hoạch cho các phương án đưa đón con đi học vào sáng 25/1.

Theo đó: “Nếu bản tin thời tiết lúc 6h15 dưới 10 độ C, hai con nhỏ tuổi mầm non và tiểu học được nghỉ thì anh chị buộc phải khóa cửa, để các con chơi ở nhà. Nếu nhiệt độ xuống sâu, dưới 7 độ C, mẹ các cháu là giáo viên THCS sẽ được nghỉ để ở nhà trông con.

Trong khi đó, chị Nguyễn Hà ở khu đô thị Mỹ Đình cho biết từ ngày 24/1 chị đã phải gọi điện cho người nhà ở Hà Tĩnh ra Hà Nội trông cháu giúp.

“Tuy nhiên người nhà cũng chỉ giúp được một vài ngày. Nếu tình hình kéo dài có thể tôi sẽ phải thuê người giúp việc theo giờ”.

Gia đình anh Xuân Việt phố Nguyễn Ngọc Nại, quận Thanh Xuân, Hà Nội chia sẻ: “Việc trẻ được nghỉ là việc khiến vợ chồng tôi đau đầu. Tôi làm lính quân đội, vợ làm công nhân, nhà vẫn phải đi thuê”.

Đắn đo mãi cuối cùng anh đành phải sang nhà hàng xóm gần đó nhờ trông hộ nếu các cháu được nghỉ. May mắn khi đề nghị này của anh được đồng ý vì gia đình nhà bên có bà nội ở nhà trông cháu.

Chị Quý Hiên, nhà ở tập thể 918 phường Phúc Đồng, quận Long Biên, Hà Nội cho biết nếu trời quá lạnh, chị sẽ cho hai con gái học lớp 3 và lớp 5 nghỉ ở nhà. Chị cũng sẽ xin nghỉ ở nhà buổi sáng, nấu cơm và chuẩn bị đồ ăn cho con. Chị lớn sẽ được mẹ hướng dẫn học bài, tập đàn. Còn em nhỏ sẽ đọc sách hoặc vui chơi tự do. Sau khi “ổn định tình hình” chị sẽ phải lên cơ quan, để hai chị em tự lo.

Còn chị Hòa đang bán hàng tạp hóa tại chợ Mơ, Hà Nội thì cho biết có thể chị sẽ phải đóng cửa hàng, nghỉ ở nhà để chăm hai con đang học tiểu học nếu các cháu không đến trường. “Tết nhất nhiều hàng hóa, việc bộn bề nhưng các con quấy mình cũng không đành khóa cửa nhà để con tự chơi được” – chị Hòa tâm sự.

Trường học lên phương án

Để chống chọi với thời tiết, nhiều trường mầm non ở các quận nội thành Hà Nội đã tích cực chuẩn bị, đảm bảo giữ ấm cho trẻ. Các trường đã trải đệm xốp, hoặc trải thảm lên sàn gỗ để trẻ không bị lạnh.

Các lớp học bật điều hòa chế độ ấm; thức ăn, nước uống đảm bảo nóng và bổ sung thêm chăn ấm. Một số trường mầm non cũng nới giờ đón, trả trẻ để phụ huynh có thể đưa muộn, đón sớm hơn thường lệ.

Trong khi đó, các trường tiểu học cũng tăng cường hệ thống sưởi ấm như điều hòa hai chiều, đèn điện... trong những ngày này để đảm bảo cho sức khỏe của học sinh khi tới trường.

Hiệu trưởng Trường TH Thành Công B, quận Ba Đình, Hà Nội bà Phạm Thị Yến cho biết: “Ngay khi nhận thông báo chỉ đạo của Sở GD-ĐT Hà Nội, trường đã họp để phổ biến tới giáo viên. Phụ huynh cũng được thông báo qua sổ liên lạc điện tử. Trường cũng dán thông báo bên ngoài trường để phụ huynh biết”.

Bản thân bà Yến trong chiều 24/1 đã trực tiếp đi kiểm tra tình hình cửa kính, chăn ấm cho học sinh. Hệ thống điều hòa đã được trường gọi thợ đến bảo dưỡng trong hai ngày cuối tuần  23/1 và 24/1.  Trường cũng có người trực để thông báo cho phụ huynh nếu họ không để ý các thông báo về việc nghỉ học của trò.

“Nếu phụ huynh không có điều kiện đón con về nhà thì trường đã có bố trí phòng ấm để giữ các con. Các cô sẽ tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ” – bà Yến cho hay.

Lãnh đạo một số trường mầm non, tiểu học cho biết, để đảm bảo sức khỏe cho trẻ, ngoài việc phòng, chống rét, trường cũng đã cắt bỏ các giờ thể dục ngoài trời, lùi thời gian tham quan, dã ngoại.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương – Hiệu trưởng Trường TH Thịnh Quang, quận Đống Đa, Hà Nội cho biết thêm: “Các giáo viên và bộ phận thường trực của trường vẫn tới trường như bình thường nếu trời lạnh sâu. Trường cũng phối hợp chặt với đơn vị cung cấp bữa ăn bán trú để họ không nấu thừa đồ ăn khi số học sinh tới lớp ít. Bữa ăn cũng phải đủ ấm, nóng để đảm bảo sức khỏe cho trò”.

• Văn Chung

Cuối cùng, chúng đã lôi nhau từ trên cây xuống duới, và tiếp tục vật lộn trên mặt đất.

Vụ ẩu đả kết thúc khi một con giận dỗi bỏ đi, còn một con ở lại liếm vết thương.

Các chuyên gia ở khu bảo tồn cho biết hành vi này là khá điển hình ở loài gấu koala trong mùa phối ngẫu, hiện đang diễn ra.

Một phát ngôn viên cho biết: “Chúng tôi khá chắc đây là một nỗ lực phối ngẫu. Con to hơn là con có tuyến thơm trên ngực, con nhỏ hơn thì không. Nên nhiều khả năng con nhỏ hơn là con cái, nó đã từ chối sự chú ý của con đực”.

Như vậy, nhiều khả năng ‘cuộc chiến’ nảy lửa này đã nổ ra sau khi cô gấu cái từ chối lời ‘gạ tình’ của chàng gấu đực, khiến chàng giận dữ rượt đuổi, trong lúc cô ra sức từ chối lời mời gọi của chàng.

Anh Thư

Hai con gấu túi sống trong một khu bảo tồn thiên nhiên hoang dã ở Australia đã có một cuộc ẩu đả dữ dội, ngược lại với vẻ bề ngoài tưởng chừng hiền lành, dễ thương của chúng. Hai con gấu một đực, một cái đã bị bắt gặp khi đang giận dữ gào thét nhau trước mặt các du khách.

Cuối cùng, chúng đã lôi nhau từ trên cây xuống duới, và tiếp tục vật lộn trên mặt đất.

Vụ ẩu đả kết thúc khi một con giận dỗi bỏ đi, còn một con ở lại liếm vết thương.

Các chuyên gia ở khu bảo tồn cho biết hành vi này là khá điển hình ở loài gấu koala trong mùa phối ngẫu, hiện đang diễn ra.

Một phát ngôn viên cho biết: “Chúng tôi khá chắc đây là một nỗ lực phối ngẫu. Con to hơn là con có tuyến thơm trên ngực, con nhỏ hơn thì không. Nên nhiều khả năng con nhỏ hơn là con cái, nó đã từ chối sự chú ý của con đực”.

Như vậy, nhiều khả năng ‘cuộc chiến’ nảy lửa này đã nổ ra sau khi cô gấu cái từ chối lời ‘gạ tình’ của chàng gấu đực, khiến chàng giận dữ rượt đuổi, trong lúc cô ra sức từ chối lời mời gọi của chàng.

Anh Thư

Xem phần trước >>

Học hết tiểu học ở trường Vinh, tôi trở về quê Phú Vang giúp đỡ ba má, ông bàlàm nông nghiệp. Các anh chị tôi dạy tôi cách trồng khoai, trồng sắn.

Hằng ngày,tôi và chị tôi lội xuống phá Tam Giang lấy cây rong về làm phân và phủ lên luốngkhoai, luống sắn, rồi gánh nước tưới cho khoai, sắn. Khoai, sắn quê tôi trồngtrên cát nên rất ngon, khoai ngọt, sắn bùi, nhiều bột. Anh chị em tôi sống vàlớn lên nhờ củ khoai, củ sắn là chính.

Bá má tôi yêu thương nhau hết mực và tất cả vì con cái, sống chan hòa, gắn bóvới bà con xóm giềng. Ba má tôi luôn dạy con cái phải biết thương yêu, kínhtrọng mọi người, biết ơn những người giúp đỡ gia đình lúc khó khăn.

Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân giải phóng miền Nam Lê Đức Anh tại Bộ Tư lệnh miền - khu căn cứ Tà Thiết, năm 1966. Ảnh trong cuốn Hồi ký

Ba má tôi quanh năm làm lụng vất vả, bươn chải để nuôi 9 anh chị em tôi, gồm2 trai, 7 gái. Tôi là con thứ bảy...

Đến nay, sáu anh chị tôi đã qua đời, chỉ còn tôi và hai em gái Lê Thị Thể (hiệnđang sống ở Đà Nẵng) và Lê Thị Xoan (hiện sống ở Huế)...

Má tôi rất cần cù, quanh năm suốt tháng bận việc đồng áng, việc nội trợ giađình hầu như không lúc nào ngơi tay. Má tôi ít khi kêu ca, phàn nàn điều gì. Cólẽ cuộc sống khó khăn đã rèn luyện cho má tôi đức tính kiên nhẫn. Má thường dạychúng tôi phải biết kiên trì vượt lên khó khăn và luôn vui vẻ đón nhận khó khăn.Chính tinh nhẫn nhịn, chịu thương, chịu khó của má tôi và người dân quê tôi đãảnh hưởng rất nhiều đến tính cách của anh chị em tôi.

Ông bà nuôi coi ba má tôi như con đẻ và yêu quý chúng tôi như cháu ruột củamình...

Khi bố nuôi của ba tôi qua đời, đám tang được tổ chức rất lớn, người dân cảvùng đến đưa ông về nơi an nghỉ cuối cùng. Sau đó, mẹ nuôi của ba tôi cũng quađời. Ba má và anh chị em tôi sinh sống ở đây một thời gian, rồi gia đình trở vềxứ Truồi, làng Bàn Môn, huyện Phú Lộc phụng dưỡng ba má đẻ.

Các ông cậu bên ông bà ngoại rất quý ba má tôi nên tới thăm luôn và thườngngồi góp chuyện thân tình với xóm giềng. Các ông thích nói "chuyện nước" xưa vànay, về các danh nhân, những người có công với dân, với nước, rồi kể chuyện PhanĐình Phùng, chuyện Phan Bội Châu,.v.v..Tôi tò mò nên cũng chăm chú nghe. Nhữnglúc mọi nguoiwf chuyện trò, bàn luận, ba tôi thường chỉ im lặng. Ông Giảng - cậutôi - là người theo đạo Cơ Đốc. Có người hỏi ông tại sao theo đạo Cơ Đốc, ôngbảo:

- Tôi theo Chúa nhưng đâu có bỏ tổ tiên, ông bà, mà tôi cầu Chúa phù hộ choông bà, tổ tiên, vì Chúa là người nhân từ, ưa làm việc thiện, ghét điều ác..

Ông Giảng hay tranh luận với ông Lê Bá Di - cũng là câu tôi, ông Giảng nói:

- Dân ta nghèo là tại Tây. Tây đô hộ, bảo vua ta, chính phủ ta làm gì thìphải làm theo.

Thấy ông giải thích và lý luận như vậy, ba tôi vẫn ngồi im chẳng nói gì. Cònông Lê Bá Dị thì hay ca ngợi một người có tên Nguyễn Ái Quốc...

Hai ông cậu tranh luận nhau nhưng không gay gắt và không mâu thuẫn. Còn batôi thì chỉ ngồi nghe...

Năm 15 tuổi, tôi đi làm gia sư, dạy chữ Quốc ngữ cho một số con cháucủa người bà con trong làng, chủ yếu là ở Dưỡng Mong. Ngoài giờ đi làm gia sư,tôi còn đọc báo, đọc sách cho ba má, anh chị em trong gia đình và những ngườibạn của ba tôi đến chơi cùng nghe, vì ở nông thông, những người ít tuổi mà biếtchữ Quốc ngữ, biết tiếng Pháp không nhiều.

Tôi đọc các tờ báo lưu hành công khai lúc bấy giờ như Nhành Lúa, Lao Động,Thời báo, Dân,.. Nhà sách Hương Giang đã phát hành những cuốn sách như Vấn đề dâncày, Đông Dương với vấn đề phòng thủ, Giá trị lao động,...nhữngsách báo này được ông Lê Bá Dị đưa về cho ba má tôi...

Làm gia sự ở làng Dưỡng Mong một thời gian, tôi xin ba má đi làm gia sử ở Huế.Hồi đó Huế là kinh đô của nước An Nam. Huế rất buồn...

Ở thành Huế thời ấy, cảnh phu xe kéo xetay rất phổ biến và cách kiếm sống lao lực này đã hằn sâu trong trí nhớ tuổi thơcủa tôi, đến nỗi hễ nghĩ tới "Huế xư" là cảnh xe kéo lại hiện về. Chỉ làm gia sưở Huế một thời gian thôi, nhưng Huế đã để lại trong tôi một nỗi buồn trầm mặc.

Đến năm 1935, có những tài liệu nói về nước Nga Xôviết, mặc dù thực dân Phápcấm không cho lưu hành, nhưng ông Lê Bá Dị và những người bạn của ông vẫn đưacho tôi đọc. Về Nguyễn Ái Quốc thì chỉ nghe kể chứ không có tài liệu, báo cũngkhông có, vì bị kiểm soát rất chặt chẽ.

Thời gian này ba tôi thường ngồi trầm ngâm. Thỉnh thoảng ông có đọc thơ,những toàn thơ buồn, rồi ngâm Kiều...

Từ năm 1936 trở đi, tình hình chính trị - xã hội trong và ngoài nước có nhữngchuyển biến quan trọng.

...Tại Thừa Thiên - Huế quê tôi, dạo đó, tài liệu được truyền công khai.Tôi được biết ở Nghệ An, thành Vinh, sau những ngày Xôviết Nghệ - Tĩnh bị đàn áp,phong trào cách mạng cũng lên mạnh. Hội nghị Trung ương tháng 7-1936, quyết địnhthành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương đấu tranh chống phát xít, chống chiếntranh, đòi tự do, cơm áo, dân chủ, hòa bình. Trước tình hình đó, Tỉnh ủy ThừaThiên đã kịp thời phát động một phong trào đấu tranh rầm rộ khắp các địa phươngtheo tinh thần và Trung ương đã chỉ ra. Trong tôi lúc đó xuất hiện một khao khát,tuy còn mơ hồ, chưa rõ nét, nhưng nó đang lớn dần. Từ không khí của phong tràodân chủ, sự hiểu biết của tôi cũng được nâng lên rất rõ.

Tôi đọc các tin hoạt động của phong trào cộng sản quốc tế, Đảng Xã hội Pháp,sau đó là đọc các sách của Mác để tìm hiểu về các ván đề như giai cấp là gì, chủnghĩa tư bản,...bản dịch của Hải Triều, nhưng đọc nhiều lần vẫn chưa hiểu dotrình độ học vấn thấp... Từ việc đọc sáchbáo, tôi cũng hiểu thêm về Nguyễn Ái Quốc và Mặt trận Bình dân của nước Pháp.Những tài liêu này đã có ảnh hưởng mạnh tới phong trào cách mạng của nước ta.

Với riêng tôi, đã bắt đầu có nhận thức về chính trị - xã hội và cái niềm khaokhát làm một điều gì đó cùng với người dân lam lũ quê tôi đặng thay đổi cuộcsống lầm than, cơ cực. Có lần ông Lê Bá Dị bảo tôi:

- Cháu đã được đọc nhiều, cháu có hiểu biết, cháu hãy cố gắng làm việc tốt đểgiúp gia đình và giúp người dân quê ta.

- Dạ, cháu sẽ cố gắng - Tôi trả lời nhỏ nhẹ.

Bạn bè hàng xóm cùng trang lứa với tôi cũng có nhiều nhưng từ nhỏ tôi chơithân với anh Hoàng Văn Viễn, anh hơn tôi 3 tuổi, mọi người vẫn gọi anh là Viết.Vì thích đọc sách báo nên tôi hay đến nhà anh. (...) Mỗi lần đọc sách báo chomọi người nghe, những điều chưa biết hoặc chưa hiểu, tôi thường hỏi ông Di vàông đã giải đáp cho tôi hiểu rồi hướng dẫn tôi cách tuyên truyền bằng sách báo.

(...)Từ chỗ được giao việc đọc sách báo cho dân chúng nghe, tôi được giác ngộvà năm 17 tuổi tôi chính thức giam gia hoạt động cách mạng ở địa phương".

Tiêu đề do VietNamNet đặt lại

Xem thêm: Bức thư đặc biệt của Đại tướng Lê Đức Anh

Xem phần trước >>

Học hết tiểu học ở trường Vinh, tôi trở về quê Phú Vang giúp đỡ ba má, ông bàlàm nông nghiệp. Các anh chị tôi dạy tôi cách trồng khoai, trồng sắn.

Hằng ngày,tôi và chị tôi lội xuống phá Tam Giang lấy cây rong về làm phân và phủ lên luốngkhoai, luống sắn, rồi gánh nước tưới cho khoai, sắn. Khoai, sắn quê tôi trồngtrên cát nên rất ngon, khoai ngọt, sắn bùi, nhiều bột. Anh chị em tôi sống vàlớn lên nhờ củ khoai, củ sắn là chính.

Bá má tôi yêu thương nhau hết mực và tất cả vì con cái, sống chan hòa, gắn bóvới bà con xóm giềng. Ba má tôi luôn dạy con cái phải biết thương yêu, kínhtrọng mọi người, biết ơn những người giúp đỡ gia đình lúc khó khăn.

Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân giải phóng miền Nam Lê Đức Anh tại Bộ Tư lệnh miền - khu căn cứ Tà Thiết, năm 1966. Ảnh trong cuốn Hồi ký

Ba má tôi quanh năm làm lụng vất vả, bươn chải để nuôi 9 anh chị em tôi, gồm2 trai, 7 gái. Tôi là con thứ bảy...

Đến nay, sáu anh chị tôi đã qua đời, chỉ còn tôi và hai em gái Lê Thị Thể (hiệnđang sống ở Đà Nẵng) và Lê Thị Xoan (hiện sống ở Huế)...

Má tôi rất cần cù, quanh năm suốt tháng bận việc đồng áng, việc nội trợ giađình hầu như không lúc nào ngơi tay. Má tôi ít khi kêu ca, phàn nàn điều gì. Cólẽ cuộc sống khó khăn đã rèn luyện cho má tôi đức tính kiên nhẫn. Má thường dạychúng tôi phải biết kiên trì vượt lên khó khăn và luôn vui vẻ đón nhận khó khăn.Chính tinh nhẫn nhịn, chịu thương, chịu khó của má tôi và người dân quê tôi đãảnh hưởng rất nhiều đến tính cách của anh chị em tôi.

Ông bà nuôi coi ba má tôi như con đẻ và yêu quý chúng tôi như cháu ruột củamình...

Khi bố nuôi của ba tôi qua đời, đám tang được tổ chức rất lớn, người dân cảvùng đến đưa ông về nơi an nghỉ cuối cùng. Sau đó, mẹ nuôi của ba tôi cũng quađời. Ba má và anh chị em tôi sinh sống ở đây một thời gian, rồi gia đình trở vềxứ Truồi, làng Bàn Môn, huyện Phú Lộc phụng dưỡng ba má đẻ.

Các ông cậu bên ông bà ngoại rất quý ba má tôi nên tới thăm luôn và thườngngồi góp chuyện thân tình với xóm giềng. Các ông thích nói "chuyện nước" xưa vànay, về các danh nhân, những người có công với dân, với nước, rồi kể chuyện PhanĐình Phùng, chuyện Phan Bội Châu,.v.v..Tôi tò mò nên cũng chăm chú nghe. Nhữnglúc mọi nguoiwf chuyện trò, bàn luận, ba tôi thường chỉ im lặng. Ông Giảng - cậutôi - là người theo đạo Cơ Đốc. Có người hỏi ông tại sao theo đạo Cơ Đốc, ôngbảo:

- Tôi theo Chúa nhưng đâu có bỏ tổ tiên, ông bà, mà tôi cầu Chúa phù hộ choông bà, tổ tiên, vì Chúa là người nhân từ, ưa làm việc thiện, ghét điều ác..

Ông Giảng hay tranh luận với ông Lê Bá Di - cũng là câu tôi, ông Giảng nói:

- Dân ta nghèo là tại Tây. Tây đô hộ, bảo vua ta, chính phủ ta làm gì thìphải làm theo.

Thấy ông giải thích và lý luận như vậy, ba tôi vẫn ngồi im chẳng nói gì. Cònông Lê Bá Dị thì hay ca ngợi một người có tên Nguyễn Ái Quốc...

Hai ông cậu tranh luận nhau nhưng không gay gắt và không mâu thuẫn. Còn batôi thì chỉ ngồi nghe...

Năm 15 tuổi, tôi đi làm gia sư, dạy chữ Quốc ngữ cho một số con cháucủa người bà con trong làng, chủ yếu là ở Dưỡng Mong. Ngoài giờ đi làm gia sư,tôi còn đọc báo, đọc sách cho ba má, anh chị em trong gia đình và những ngườibạn của ba tôi đến chơi cùng nghe, vì ở nông thông, những người ít tuổi mà biếtchữ Quốc ngữ, biết tiếng Pháp không nhiều.

Tôi đọc các tờ báo lưu hành công khai lúc bấy giờ như Nhành Lúa, Lao Động,Thời báo, Dân,.. Nhà sách Hương Giang đã phát hành những cuốn sách như Vấn đề dâncày, Đông Dương với vấn đề phòng thủ, Giá trị lao động,...nhữngsách báo này được ông Lê Bá Dị đưa về cho ba má tôi...

Làm gia sự ở làng Dưỡng Mong một thời gian, tôi xin ba má đi làm gia sử ở Huế.Hồi đó Huế là kinh đô của nước An Nam. Huế rất buồn...

Ở thành Huế thời ấy, cảnh phu xe kéo xetay rất phổ biến và cách kiếm sống lao lực này đã hằn sâu trong trí nhớ tuổi thơcủa tôi, đến nỗi hễ nghĩ tới "Huế xư" là cảnh xe kéo lại hiện về. Chỉ làm gia sưở Huế một thời gian thôi, nhưng Huế đã để lại trong tôi một nỗi buồn trầm mặc.

Đến năm 1935, có những tài liệu nói về nước Nga Xôviết, mặc dù thực dân Phápcấm không cho lưu hành, nhưng ông Lê Bá Dị và những người bạn của ông vẫn đưacho tôi đọc. Về Nguyễn Ái Quốc thì chỉ nghe kể chứ không có tài liệu, báo cũngkhông có, vì bị kiểm soát rất chặt chẽ.

Thời gian này ba tôi thường ngồi trầm ngâm. Thỉnh thoảng ông có đọc thơ,những toàn thơ buồn, rồi ngâm Kiều...

Từ năm 1936 trở đi, tình hình chính trị - xã hội trong và ngoài nước có nhữngchuyển biến quan trọng.

...Tại Thừa Thiên - Huế quê tôi, dạo đó, tài liệu được truyền công khai.Tôi được biết ở Nghệ An, thành Vinh, sau những ngày Xôviết Nghệ - Tĩnh bị đàn áp,phong trào cách mạng cũng lên mạnh. Hội nghị Trung ương tháng 7-1936, quyết địnhthành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương đấu tranh chống phát xít, chống chiếntranh, đòi tự do, cơm áo, dân chủ, hòa bình. Trước tình hình đó, Tỉnh ủy ThừaThiên đã kịp thời phát động một phong trào đấu tranh rầm rộ khắp các địa phươngtheo tinh thần và Trung ương đã chỉ ra. Trong tôi lúc đó xuất hiện một khao khát,tuy còn mơ hồ, chưa rõ nét, nhưng nó đang lớn dần. Từ không khí của phong tràodân chủ, sự hiểu biết của tôi cũng được nâng lên rất rõ.

Tôi đọc các tin hoạt động của phong trào cộng sản quốc tế, Đảng Xã hội Pháp,sau đó là đọc các sách của Mác để tìm hiểu về các ván đề như giai cấp là gì, chủnghĩa tư bản,...bản dịch của Hải Triều, nhưng đọc nhiều lần vẫn chưa hiểu dotrình độ học vấn thấp... Từ việc đọc sáchbáo, tôi cũng hiểu thêm về Nguyễn Ái Quốc và Mặt trận Bình dân của nước Pháp.Những tài liêu này đã có ảnh hưởng mạnh tới phong trào cách mạng của nước ta.

Với riêng tôi, đã bắt đầu có nhận thức về chính trị - xã hội và cái niềm khaokhát làm một điều gì đó cùng với người dân lam lũ quê tôi đặng thay đổi cuộcsống lầm than, cơ cực. Có lần ông Lê Bá Dị bảo tôi:

- Cháu đã được đọc nhiều, cháu có hiểu biết, cháu hãy cố gắng làm việc tốt đểgiúp gia đình và giúp người dân quê ta.

- Dạ, cháu sẽ cố gắng - Tôi trả lời nhỏ nhẹ.

Bạn bè hàng xóm cùng trang lứa với tôi cũng có nhiều nhưng từ nhỏ tôi chơithân với anh Hoàng Văn Viễn, anh hơn tôi 3 tuổi, mọi người vẫn gọi anh là Viết.Vì thích đọc sách báo nên tôi hay đến nhà anh. (...) Mỗi lần đọc sách báo chomọi người nghe, những điều chưa biết hoặc chưa hiểu, tôi thường hỏi ông Di vàông đã giải đáp cho tôi hiểu rồi hướng dẫn tôi cách tuyên truyền bằng sách báo.

(...)Từ chỗ được giao việc đọc sách báo cho dân chúng nghe, tôi được giác ngộvà năm 17 tuổi tôi chính thức giam gia hoạt động cách mạng ở địa phương".

Tiêu đề do VietNamNet đặt lại

Xem thêm: Bức thư đặc biệt của Đại tướng Lê Đức Anh